In zijn emeritaatslezing stelde Jaak Billiet ruim een jaar geleden al dat de media ‘duchtig bijdragen tot het creëren van fictie’. Een uitgebreid artikel hierover van Billiet en Nathalie Sonck verschijnt eind deze maand in het tijdschrift Sampol.
‘Onderzoek naar wat in de publieke opinie leeft is niet zo eenvoudig als het lijkt’, aldus Billiet. ‘Men moet niet alleen over de kennis, ervaring en kunst beschikken om de vragen en de antwoordalternatieven op een adequate wijze te verwoorden, maar bovendien moet men over het nodige statistische inzicht beschikken om op een correcte en betrouwbare wijze uitspraken over opinies in de bevolking te doen op basis van een beperkte steekproef. Ik krijg de indruk dat tegenwoordig in de media geen onderscheid gemaakt wordt tussen betrouwbaar gemeten opinies en voorkeuren bij de bevolking enerzijds en fictie anderzijds. Meer zelfs, de media dragen zelf duchtig bij tot het creëren van fictie.’ Billiet verdedigt in zijn artikel de volgende drie stellingen.
Stelling 1. ‘Peilingen naar de kiesintenties hebben nauwelijks nieuwswaarde omdat, indien men ze correct zou uitvoeren en gebruiken, men meestal zou moeten besluiten dat weinig of niets verandert. Kleine en vaak kunstmatige verschillen worden daarom opgedreven zodat ze de omvang krijgen van grote veranderingen terwijl er vaak weinig aan de hand is. De foutenmarges die eigen zijn aan dit soort onderzoek zijn vaak groter in omvang dan de vastgestelde veranderingen.’
Stelling 2. ‘Beter minder peilingen van betere kwaliteit en met meer relevante informatie dan de huidige inflatie van peilingen naar stemintenties en de populariteit van politici. Er is vooral behoefte aan een degelijk uitgevoerde exitpoll op de dag van de verkiezingen, niet om te voorspellen wat men een paar uur later toch zal weten, maar om beter inzicht te krijgen in wat de kiezers heeft bewogen.’
Stelling 3. ‘Het is niet de taak van de openbare omroep om tijdens nieuwsuitzendingen zonder enige kritische commentaar bevindingen uit volstrekt onbetrouwbare peilingen als nieuwsfeiten voor te stellen. De openbare omroep zou bijzonder zorgzaam moeten zijn en erover moeten waken de publieke opinie niet te misleiden. Ik denk dat voor de dagbladen die zichzelf respecteren eenzelfde regel moet gelden. Informatie over de publieke opinie op basis van peilingen dient zorgvuldig gecontroleerd en geëvalueerd te worden door mensen binnen de media die over de nodige deskundigheid daartoe beschikken.’
