De Russische parlementsverkiezingen van afgelopen weekend werden een zegetocht voor de partij van Vladimir Poetin. Over twee jaar wil hij voor de vierde keer tot president verkozen worden. Tot zolang houdt de president het liefst de controle.
Met amper 47 procent deelnemende kiezers kenden de Russische parlementsverkiezingen hun laagste opkomst sinds de val van de Sovjet-Unie. In psychiatrische klinieken daagde dan weer 89 procent van de stemgerechtigden op, aldus lokale media. Enkel gekken lijken in Rusland nog hun gading te vinden.
In sommige opzichten lijkt een Russische verkiezing op ieder ander feest van de democratie. Er zijn exitpolls, er zijn speeches, er vliegen ballonnen in het rond. Het is wat Russen dramatoergija noemen: verkiezingsdag als een soort theatraal ritueel waarbij het volk zijn leiders legitimeert. Met een score van 54 procent is Verenigd Rusland veruit de grootste partij. Door het wat eigenaardige kiessysteem, waarbij zowel proportioneel als persoonsgebonden geteld wordt, haalde de partij van president Poetin en premier Medvedev maar liefst 76 procent van de parlementszetels binnen. Niet dat de concrete samenstelling van de Doema veel uitmaakt. In het Russische systeem vervullen ministers een functie die vergelijkbaar is met onze topambtenaren. De Doema dient vooral om het presidentieel beleid in concrete wetten te gieten.
In tegenstelling tot de vorige parlementsverkiezingen, die eind 2011 gevolgd werden door grootschalige betogingen, zal er deze keer nauwelijks protest weerklinken. ‘Poetin maakt een cynische analyse van de Russische bevolking’, zegt Ruslandkenner Lien Verpoest (KU Leuven). ‘In 2011 ging het economisch redelijk goed met Rusland. Dat zorgde ervoor dat veel Russen tijd en ruimte hadden om zich met politiek bezig te houden. De president heeft snel begrepen dat zijn positie veiliger is wanneer het economisch minder gaat.’
Sinds zijn terugkeer heeft Poetin zijn macht in gewapend beton gegoten. Betogers riskeren astronomische boetes. Niet-gouvernementele organisaties worden verdacht gemaakt als buitenlandse agenten. En als klap op de vuurpijl liet de president begin dit jaar de Nationale Garde oprichten. Daarmee wil hij naar eigen zeggen aan terreurbestrijding doen, al zou het nieuwe korps vooral bedoeld zijn om binnenlandse oproer neer te slaan.
Ook de presidentiële hofhouding werd het voorbije jaar grondig herschikt. Een maand geleden werd Poetins stafchef Sergei Ivanov bedankt voor bewezen diensten. Als hoofd van de presidentiële administratie gold Ivanov als een van de machtigste mannen van het land. Hij is maar een van de vele vertrouwelingen die het voorbije jaar de laan werden uitgestuurd. Hun opvolgers zijn veelal ex-bodyguards die strak in de pas van de president lopen.
‘Het geld is op’
Poetins voornaamste uitdaging volgt in 2018. Dan zijn er presidentsverkiezingen, en wil hij een vierde ambtstermijn binnenhalen. De herschikkingsmanoeuvres doen Russische media evenwel vermoeden dat er vervroegde presidentsverkiezingen zitten aan te komen. Op die manier zou Poetin zichzelf nog vlug kunnen legitimeren voordat de Russische economie helemaal instort.
Het is zeer de vraag of Dmitri Medvedev nog deel zal uitmaken van die toekomst. Want hoewel Verenigd Rusland er qua parlementszetels op vooruitgaat, lijkt de premier uit de gratie. Zijn campagne was een aaneenschakeling van knullige momenten. Zo vertelde hij aan gepensioneerden op de Krim dat ze geen hoger pensioen zouden krijgen, want ‘het geld is op’. Aan leerkrachten die zich beklaagden over hun lage salaris, antwoordde hij dat ze beter een job in de zakensector hadden gezocht. Tot overmaat van ramp verspreidde anti-Kremlinactivist Alexei Navalny een door een drone gemaakte video van Medvedevs buitenverblijf. Een gigantische woning, een terrein van tachtig hectare, een zwembadencomplex en een privéskipiste. Het geld mag dan op zijn in Rusland, voor sommigen is het er nog altijd niet slecht leven.
Jeroen Zuallaert
Ook de presidentiële hofhouding werd het voorbije jaar grondig herschikt.
