Blijven vrouwen straks vruchtbaar tot hun zeventigste?

Omdat chemotherapie hun eierstokken aantast, zijn veel vrouwen na een kankerbehandeling onvruchtbaar. Preventief eicellen oppikken is mogelijk, maar men is er nog niet in geslaagd om die in te vriezen. Voor vrouwen met een partner bestaat er een oplossing: zij kunnen, in vitro, embryo’s laten maken, die wél kunnen worden bewaard tot ze weer gezond zijn. Alleenstaande vrouwen die liever geen donorsperma gebruiken, of jonge vrouwen die daar helemaal nog niet aan toe zijn, kunnen na een chemo dus nooit meer kinderen van zichzelf krijgen.

Sinds een jaar of acht bestaat echter, ook in ons land, de mogelijkheid om eierstokweefsel te laten invriezen. Daaruit kunnen dan later eventueel bruik- bare eicellen worden gekweekt. Na jarenlange experimenten op dieren, zijn Amerikaanse wetenschappers daar nu ook bij de mens in geslaagd. In het vakblad The Lancet beschrijven ze hoe ze uit, onderhuids ingeplant, eierstokweefsel bruikbare cellen hebben geoogst die in staat bleken te zijn om na bevruchting uit te groeien tot een viercellig embryo.

‘Een belangrijke en heel bemoedigende doorbraak’, zegt Johan Smitz, die aan de VUB vergelijkbaar onderzoek doet en de Amerikaanse resultaten heeft bestudeerd. ‘Er zijn eigenlijk maar weinig wetenschappers die zich met dit soort research bezighouden. Jammer, want heel wat vrouwen hopen dat ze op deze manier ooit nog kinderen zullen kunnen krijgen: bij ons hebben een 60-tal vrouwen vóór hun kankerbehandeling eierstokweefsel laten invriezen.’

Net als het Amerikaanse team proberen Smitz en zijn medewerkers uit dat weefsel bruikbare eicellen te kweken. ‘Maar wij volgen een andere, complementaire weg’, legt hij uit. ‘In de VS planten ze het weefsel in onder de huid, wij doen experimenten in vitro. Met dieren zijn op die manier al goede resultaten behaald. Wij doen onderzoek met muizen, in Engeland zijn al perfect gezonde schapen geboren, en in de VS is onlangs een rhesusaapje geboren.’

Behalve hoop voor kankerpatiënten biedt het onderzoeksdomein van Smitz ook andere, bepaald duizelingwekkende, perspectieven. ‘Elke vrouw wordt geboren met een miljoen potentiële eicellen’, zegt hij. ‘Slechts een 500-tal daarvan worden rijpe eicellen. Waarom dat zo is, weten we niet. Maar dat is, in economische termen uitgedrukt, een zeer laag rendement. Zodra we het biochemische proces begrijpen, zal het in principe mogelijk zijn om het te beïnvloeden. Op termijn kunnen we de vruchtbare leeftijd van vrouwen misschien optrekken tot 70 jaar.’

J.D.C.