Wat leert de ervaring in Bosnië dat nuttig kan zijn voor Irak? Paddy Ashdown, de Hoge Vertegenwoordiger van de Internationale Gemeenschap in Sarajevo, over de maatschappelijke wederopbouw na een oorlog.
n een vorig leven was de Britse lord Paddy Ashdown bevelhebber van commandotroepen, voorzitter van de Liberal Democrats en diplomaat. Nu neemt hij in Sarajevo de taak op zich van Hoge Vertegenwoordiger van de Internationale Gemeenschap in Bosnië-Herzegovina. Hij oefent dus voorlopig het hoogste gezag uit in het land dat, na vier jaar burgeroorlog (1992-1995), al bijna acht jaar bezig is met zijn wederopbouw. Daarbij zijn volgens Ashdown tal van fouten gemaakt. Zo is democratisering te snel als hoogste prioriteit uitgeroepen. Door zes verkiezingen in zes jaar te houden, ging tijd en geld verloren ten koste van dringender zaken dan politiek. Wat moet nu, bij de wederopstart van Irak, op de eerste plaats komen, om niet te vervallen in oude fouten?
PADDY ASHDOWN: Na iedere oorlog moet het herstellen van de rechtsorde de eerste bekommernis zijn. Als je een grijze ruimte laat bestaan, bezet het misdaadmilieu het terrein. Het gevecht om de rechtsstaat moet worden gewonnen in de eerste maanden na een oorlog, zo niet duurt het zeer lang om de overhand te krijgen.
Politie op straat dus.
ASHDOWN: Het herstellen van wet en orde vraagt om veel meer dan politie. Het hele justitiële apparaat moet functioneren. Onbetrouwbare rechters worden ontslagen. De rechtbanken moeten hun werk degelijk kunnen doen. Corruptie en misdaad moeten bestreden worden, voor er volop aan democratisering wordt gewerkt. Je mag nooit de volgorde van prioriteiten uit het oog verliezen, net zoals bij het voeren van een oorlog. In Bosnië staat de rechtsstaat op één, jobs scheppen op twéé.
De buitenlandse aanwezigheid in een land dat uit een oorlog komt, duurt altijd langer dan verwacht.
ASHDOWN: Ik hoor soms spreken over maanden. Dat werkt niet. Het duurt jaren, zelfs decennia voor we de situatie na een oorlog weer recht krijgen. Dat blijkt in Bosnië, het zal ook blijken in Irak. Alles vergt zijn tijd. Wie zich tot taak stelt een land weer op de sporen te zetten, moet daar blijven tot het werk af is. Ik moet opboksen tegen twee jobbedervers: ongeduld van de internationale gemeenschap en de vertwijfeling van de Bosniërs over hun zelfreddingsvermogen. Mijn job bestaat erin na acht jaar van een voorzichtig-kolonialistische aanpak over te schakelen naar een aanpak die als normaal wordt ervaren in een transitieland. Het gaat in Bosnië nu pas van post conflict naar transition. Veiligheid is de topic niet meer, wel de hervormingen.
