In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Willy Kuijpers over het proces-Dutroux, de nieuwe verkeerswet, de toekomst van Groen!, de Holland-trips van Stevaert en de muur in Israël.
nMijnheer Kuijpers, deze week gaat het proces-Dutroux van start. De media staan er al weken bol van. Hebt u alles gelezen?
WILLY KUIJPERS: Geen letter. Die overdreven aandacht is bijna een belediging voor alle andere mensen die kinderen verloren hebben. De verslaggeving is ontaard in een onsmakelijke concurrentieslag tussen de media. Een man als Dutroux is dat niet waard, en bovendien wens ik niet mee te spelen in de strategie om processen buiten de rechtszaal te voeren. Hoe kan er nog sprake zijn van een onbevooroordeelde jury en een onafhankelijke rechtsgang, als het dossier dag na dag in de kranten wordt uitgesmeerd? Dat schendt niet alleen de rechten van de verdediging, het ondermijnt de rechtspraak en dus de democratie.
Zal ook dit proces uitmonden in een procedureslag?
KUIJPERS: Dat gevaar bestaat. De manier waarop dit dossier de jongste weken is behandeld, is een hapklare brok voor elke procedurepleiter. De verantwoordelijken voor justitie moeten zich daar dringend over beraden. Uiteraard is een correcte procedure essentieel voor een goed functionerende rechtstaat, maar processen moeten in de eerste plaats over de feiten gaan. Helaas hebben we zowel bij het proces-Van Noppen als bij dat van Cools gezien dat de advocatenslag alles domineert. De rechters krijgen te veel schrik van procedurefouten en komen niet meer tot de grond van de zaak. Niet te verwonderen dat na afloop bij de publieke opinie vooral ontgoocheling heerst, mede veroorzaakt door de overspannen verwachtingen die de media creëren. Dat alles is een kwalijke evolutie die de moraliteit van de samenleving niet ten goede komt.
Sinds deze week is de nieuwe verkeerswet van kracht. Maar de praktische opvolging ervan lijkt niet goed voorbereid.
KUIJPERS: Die is niet voorbereid. Als burgemeester sta ik mee aan het hoofd van een politiezone, maar niemand is mij komen uitleggen wat er precies in de nieuwe verkeerswet staat. Er is in het algemeen veel te weinig doorstroming, overleg en vorming. We leven onder een nog grotere betutteling dan vóór Paars. Ze denken aan iets, je leest het in de krant, dan verdwijnt het een tijd, plots duikt het weer op en is het wet geworden. En dat alles zonder dat de uitvoerende besturen goed weten hoe of wat, en zonder dat ze de nodige middelen krijgen. We worden steeds meer geconfronteerd met neocentralisme, dat tot mijn grote spijt niet alleen de federale maar ook de Vlaamse regering kenmerkt. Ze beslissen maar en ze verzinnen maar. Of het haalbaar is, vragen ze zich niet af, en hoe het in de praktijk moet worden toegepast schuiven ze naar lagere niveaus door, net als de kostprijs.
Ik geef een voorbeeld. In mijn eigen gemeente is er dertien kilometer gewestweg. Op een blauwe maandag krijg je dan een briefje van de administratie dat ze diezelfde dag flitspalen komen zetten. Waar of hoe, daarvan ben je vooraf niet op de hoogte gesteld, je kunt het dus ook niet communiceren aan de bevolking. De lokale politie moet die vogelnesten dan vullen en leegmaken, en de pv’s naar het parket opsturen. Met wat meer overleg vooraf zou dat allemaal efficiënter en goedkoper kunnen.
Het gerechtelijk apparaat moet ontlast worden van boetes en overtredingen die kunnen worden vastgesteld door hulpagenten, burgerpersoneel, of gespecialiseerde firma’s. Technisch is dat perfect mogelijk, waarom moet men dan de omslachtige procedure via de rechtbank nog aanhouden? Het is het probleem van de hele politiehervorming. Die kan alleen slagen als de politie zich opnieuw kan bezighouden met haar kerntaken, en als een hele reeks nevenopdrachten en administratieve beslommeringen worden beperkt. En dan moet je de mensen nog uitleggen dat je als gemeente wel hoge personeelskosten hebt voor de controles die je uitvoert, maar dat de opbrengsten ervan naar anderen gaan. Indirect keert er via het Wegenfonds wel iets terug, maar gemeenten die niets doen, profiteren te veel van gemeenten die wél nauwgezet controleren.
De groenen hebben zich in Europees verband verenigd, maar in België dreigt de partij te verdwijnen. Zoals eerder met uw eigen Volksunie is gebeurd.
KUIJPERS: Er zijn toch verschillen. Agalev is nooit uitgegroeid tot een echte partij, dat was tegen hun principes. De VU wel, ook omdat ze verankerd zat in de traditie van het Daensisme, de Meetingpartij, de Frontpartij en het VNV. Agalev heeft slechts schoorvoetend elementen van partijorganisatie overgenomen. Dat er een officiële voorzitter werd aangesteld, was voor velen al een stap te ver. Toch is er in Agalev een strak centralisme en een zekere mate van partijtucht gegroeid. Plaatselijke afdelingen, die bijvoorbeeld inzake kartels een eigen koers wilden varen, werden tot de orde geroepen. En zoals bij de VLD Karel De Gucht opzij is gezet door een klein clubje mensen waarvan we de juiste samenstelling niet kennen, is eerder bij Agalev Dirk Holemans wandelen gestuurd.
Is het nog wel mogelijk om met een beweging door te dringen in het parlement en de troepen op slagvaardige wijze te ordenen? Een poging om dat met de witte comités te doen is mislukt, en ook Waardig Ouder Worden is niet doorgebroken. De groenen zijn er wel in geslaagd, maar niet lang. Ik vraag me af of het Vlaams Blok niet hetzelfde te wachten staat. Ook zij zijn een stroming, gebaseerd op het antivreemdelingenstandpunt. Maar zodra die uitgangspunten gerecupereerd worden door de grote traditionele partijen, ploft de beweging in elkaar. En de recuperatietechnieken van de klassieke partijen vallen in dit land niet te onderschatten, zelfs de Vlaamse Beweging is opgeslokt. Agalev heeft dat proces versneld door zich van bij de eerste machtsdeelname te bezondigen aan een overbetutteling die soms groteske vormen aannam. Het leek wel een kruising tussen de Pruisen en de calvinisten, die ook alles wilden regelen. Dat strookt niet met onze volksaard, die veel individualistischer en een tikje rebels is. Het is misschien een gevolg van de vele bezettingen die wij hebben gekend.
Ik merk dat het krediet van de staat bij de bevolking stilaan opgebruikt is, en het is niet deze regering die dat zal veranderen. Het beeld van een premier die statig de trap afschrijdt, zijn partijvoorzitter afschiet, en vervolgens grijnzend weer de trap opstijgt, zal bij de mensen blijven hangen. Ikzelf ben een integraal-federalist. Ik pleit ervoor dat men de burger ernstig neemt zoals hij is, en dat men hem niet om de oren slaat met manifesten en met korven vol wetten en decreten. De burger van vandaag wordt op allerlei manieren in een stressformule gestopt van veel moeten verdienen en drie vakanties per jaar. Maar de deelname aan gezag en bestuur, zoals dat politieke denkers als Lodewijk Dosfel voor ogen stond, is niet gerealiseerd. Ook niet door Agalev. Inzake milieubewustzijn en milieuvriendelijk gedrag hebben we in vijftien jaar tijd nochtans een hele weg afgelegd. De groene beweging is dus niet afgeschud door de mensen, de groene partij wél.
Steve Stevaert wil met bussen naar Nederland reizen om te tonen tot wat een regering zonder socialisten leidt.
KUIJPERS: Het doet me denken aan de busreizen die vroeger naar het platgebombardeerde Duitsland werden georganiseerd. Of naar de Muur in Berlijn, om daar de trapjes op te klimmen en van op een veilige afstand te bekijken hoe erg het wel moest zijn om in de DDR te leven. Veel maatschappelijk debat heeft dat nooit losgemaakt. Stevaert zou beter zijn bussen gebruiken om de twee Limburgen, de twee Brabanten, en de drie Vlaanderens beter te laten samenwerken in de Europese context waarin we leven. Dan zou snel blijken of er een verschil is tussen het Haagse en het Brusselse centralisme. Waar moeten de regio’s staan in Europa, aan welk staatsbestel moeten zij voldoen, is er in onze delta plaats voor een model-Verhofstadt én een model-Balkenende? Dat zijn interessante discussies, maar die voed je niet met een initiatief dat op het randje af beledigend is.
Nederland heeft een strakke publieke regeling gekregen, terwijl wij in België meer vanuit het individuele rechtenpakket hebben gewerkt. Als in Breda een automobilist een eenrichtingsweg langs de verkeerde kant inrijdt, staan er onmiddellijk vijf mensen met een opgestoken vingertje te wijzen naar het verkeersbord, terwijl ze in Antwerpen met belangstelling zullen kijken of hij zonder brokken het einde van de straat haalt. Nederland, Frankrijk en België hebben elk een heel andere staatsgeschiedenis, met als gemeenschappelijk kenmerk dat ze alle drie mensen uit elkaar hebben doen groeien die bij elkaar hoorden. De staat heeft meer ontwricht dan we denken. Ook voor de verschillende volkeren in Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje, Italië en noem maar op. Maar van dat debat heeft iedereen schrik.
In Den Haag buigt het Internationaal Gerechtshof zich over de bouw van de muur op de Westelijke Jordaanoever. Maar Israël boycot de hoorzittingen en negeert ook de VN-resolutie terzake.
KUIJPERS: De geschiedenis heeft geleerd dat een muur niets oplost. Hij versterkt alleen de haat. Wat heeft hij in Berlijn opgeleverd? Niets dan littekens. Vroeger bood een muur bescherming aan wie binnen de omwalling leefde, in onze tijd is hij een uiting van onmacht. Israël bestaat voor eenderde uit niet-joden. Het door elkaar wonen is altijd een kenmerk van dat gebied geweest. Er zijn meer normale betrekkingen tussen joden en Arabieren dan tussen de terroristische groepen en de Arabieren. Met afschuwelijke symbolen als een muur verkil je de bestaande verhoudingen en trek je mensengroepen uit elkaar. En vroeg of laat moet hij toch weg. Israël is niet leefbaar zonder subsidies uit het Westen, maar ook niet zonder de Arabische werkkracht. Een muur is dus niet alleen antihumaan maar ook anti-economisch.
Conflicten als in Israël of in Noord-Ierland kunnen alleen in dialoog worden bedwongen. En dus herhaal ik wat ik hier al meerdere keren heb gezegd: waarom nemen de religieuze leiders in Israël hun verantwoordelijkheid niet op? Als de rabbijnen aan de Klaagmuur eens hand in hand gingen staan met de mollahs en de katholieke bisschoppen zou al een belangrijke aanleiding – of misschien een belangrijk excuus – voor het geweld wegvallen.
Koen Meulenaere
‘we leven onder een nog grotere betutteling dan vÓÓr paars.’
