Vlaanderen is helemaal dichtgebouwd. Dichtgebouwd? Laat de betonmolens aanrukken, laat je zwart of grijs geld overkomen uit Luxemburg en beleg het: in de bouwsector! Geen plaats meer? Een schaarste aan bouwgronden? Alle ruimte is ingenomen? Kom nou. Er is nog ruimte zat. Op het vasteland, op zee, in de lucht. Ruimte is er ook in de begroting. En als er geen ruimte meer is, dan zal de overheid wel ruimte bij creëren. Ruimte voor extra uitgaven, voor achterstallige betalingen, voor belastingachterstand. Ademruimte.
U gelooft het niet, maar de overheid hééft geen boekhouding. Géén boekhouding! Ze houdt haar rekeningen bij, zoals u en ik. Ze voert een kasboekhouding. Dat deed ze in 1830 – toen een revolutionair systeem. En dat doet ze ook vandaag nog steeds. Waar is het modernisme in de comptabiliteit? Waar blijft het behoorlijk bestuur? Jawel, een wet van mei 2003 – de ‘wet op de organisatie van de begroting en de comptabiliteit van de federale staat’ – zou in 2004 de hedendaagse boekhouding in België invoeren. De activa- en de passivazijde zouden in ons land hun intrede doen. Maar een KB schoof de langverwachte hervorming met een jaar vooruit, tot 1 januari 2005. Helaas! Nog was het te vroeg voor de vernieuwing. De achter- stand bij de invoering van de nieuwe informaticasystemen was te groot. En een behoorlijk Copernicus-effect katapulteerde ons terug naar de Verlichting! En dus? Een nieuwe wet – een wetswijziging of een programmawet die er komt in de volgende weken of maanden – moet de operatie bijgevolg alweer doorschuiven. Op z’n vroegst in 2007 of 2008, maar vermoedelijk later, zal de eigentijdse dubbele boekhouding in België worden ingevoerd. Eén miljard oude Belgische frank of 250 miljoen euro zal de operatie de overheid kosten. Maar ze zal de beleidsverantwoordelijken ook een pak transparantie opleveren.
Zijn we nu de enigen in Europa? De schande van de Europese Unie? Bijlange niet! Op de Angelsaksische landen na, zijn er bijna geen landen met een dubbele boekhouding. Al is de vraag naar behoorlijk bestuur en een grotere controle vanuit Europa, de OESO en de academische wereld bijzonder groot.
Want over welke sommen spreken we als de overheid weer kampt met achter- stallige betalingen? Hoeveel bedragen de achterstallige gerechtskosten bij justitie die door de verschillende grote processen enorm zijn toegenomen? Hoeveel belastinggeld is er nog niet geïnd? Waar blijft het geld van de verkeersboetes? En – hetzelfde geldt aan Vlaamse kant – hoe groot zijn de betalingsproblemen bij de Vlaamse overheid? En hoe kunnen we die vervolgens opvangen? Transparantie, heren. Laat de transparantie en de economische boekhouding voor één keer zegevieren. Dan weten wij, en al onze landgenoten wat er met ons geld gebeurt. De balans van de overheidsuitgaven en -inkomsten kan dan worden voorgelegd. Kredieten kunnen beter geraamd worden. Het parlement kan controle uitoefenen.
Maar, wacht eens even. Wat met de niet erg conventionele Belgacom-operatie? Kan België dat soort boekhoudtrucs dankzij de aangekondigde wetswijziging nog een paar jaar blijven toepassen? Hoe minder transparant een boekhouding, hoe meer ruimte voor creativiteit, natuurlijk. Europa moet de zaak nog goedkeuren. Als de Unie de berekeningswijze aanvaardt – zoals ze dat in een soortgelijke zaak in het verleden ook voor Frankrijk en Portugal heeft gedaan – dan is er geen vuiltje aan de lucht. Doet ze dat niet, dan is er een tekort op de begroting. In de archaïsche kasboekhouding, en ook in de hedendaagse dubbele boekhouding. Maar het zijn toch slechte tijden, niet?
Ingrid Van Daele
