‘Van bij de aanvang hadden we kritiek op Doe de Stemtest verwacht. Nochtans gedijen stemtests al vijf, zes jaar uitstekend in de luwte van het internet. Maar nu het procédé op televisie verschijnt, barst de kritiek in volle hevigheid los. En het zal u misschien verbazen: veel van die kritiek vind ik volkomen terecht.

De zwakte van Doe de Stemtest zit in de selectie van de vragen. Individueel is elk van de 84 stellingen nietszeggend of zelfs banaal. Langs de andere kant: het is helemaal niet de bedoeling om de stellingen geïsoleerd te bekijken. Pas als alle stellingen samengevoegd worden, geeft Doe de Stemtest een mooie staalkaart van hoe de deelnemer over maatschappelijke thema’s denkt. Die staalkaart proberen we te linken aan de standpunten van de Vlaamse politieke partijen. Een valabele denkoefening, zij het één met evidente beperkingen.

Een van die beperkingen is het soort stellingen dat je gebruikt. Bij het opstellen van Doe de Stemtest, mikten we bewust zoveel mogelijk op concrete aspecten van het beleid. De bedoeling van dit programma is een grote groep mensen bereiken. Daarvoor moet je af en toe water bij de wijn doen en soms wat moeilijke thema’s laten liggen. Het medium televisie veronderstelt nu eenmaal bepaalde compromissen. Zolang het geen oneerbare compromissen zijn, heb ik daar geen problemen mee.

Misschien is het voor bepaalde critici niet goed duidelijk wat Doe de Stemtest níét is. Doe de Stemtest geeft géén dwingend stemadvies. Met andere woorden: de test bepaalt niet op wie je moet stemmen, en evenmin op wie je gaat stemmen. Als je inhoudelijk dicht bij een partij staat, betekent dat immers helemaal nog niet dat je ook automatisch voor die partij gaat kiezen. Want waarom stemt iemand op een specifieke partij? Op die vraag zijn duizend en één antwoorden mogelijk die niets met politieke inhoud te maken hebben. Bijvoorbeeld omdat je vertrouwen hebt in bepaalde personen, door de manier waarop die partij bij jou overkomt, uit strategische overwegingen, uit sympathie zelfs… Inhoud is maar één factor in de uiterst moeilijke en onvoorspelbare berekening.

De politici zelf zijn minder enthousiast over Doe de Stemtest. Ze houden niet van deze format, want hij biedt hen weinig controle, en dat zijn ze niet gewend. Heeft Doe de Stemtest vorige keer mee de verkiezingsuitslag bepaald? Dat zullen we nooit weten. Verkiezingen laten zich in ieder geval maar zelden volledig domineren door een geïsoleerd incident, zoals de onhandige reactie van Stefaan De Clerck op het thema ‘lagere belastingen’ tijdens de vorige editie (hij verdedigde toen niet het officiële CD&V-standpunt). Het is trouwens ook nooit onze bedoeling om politici te pakken.

Doe de Stemtest gaat over de inhoud van de politiek en dat heeft mij meteen overtuigd om eraan mee te werken. In dit programma wordt de kijker (kiezer) voor één keer rechtstreeks en inhoudelijk met de partijprogramma’s geconfronteerd, niet alleen met de façade. Wie weet helpt deze focus op inhoud wel de kloof tussen burger en politiek te verkleinen. Ik hoop dat één ding door dit programma alvast duidelijk is geworden: als je alles doet wat de burger wil, dan kom je nergens. Als ik die fundamentele politieke kennis kan overdragen aan het grote publiek, is Doe de Stemtest voor mij al meer dan geslaagd.’

info : Kris Deschouwer is professor politicologie aan de Vrije Universiteit Brussel.

Hij werkt mee aan het VRT-programma Doe de Stemtest.

Opgetekend door Jef Van Baelen