DE KLIMAATCRISIS ZAL MEER SLACHTOFFERS MAKEN DAN HET TERRORISME, STELT DIRK DRAULANS. EN DAAROM ZOU HET OP DE TOP IN PARIJS NIET BIJ WAT GEMORREL IN DE MARGE MOGEN BLIJVEN.

De Franse hoofdstad Parijs is al een belaagde stad. Nu strijkt er nog het grootste klimaatcenakel ter wereld neer, voor de zoveelste top waarop maatregelen moeten worden afgesproken om de strijd tegen de klimaatopwarming te stroomlijnen. Politici en wetenschappers zullen hun zeg mogen doen, manifestaties van activisten zijn verboden uit angst voor terroristische aanslagen. Je kunt je niet van de indruk ontdoen dat sommigen daar niet rouwig om zijn.

De top zal een succes kunnen worden genoemd als er bindende afspraken komen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren, gekoppeld aan sancties tegen landen die laks zijn of niet mee willen. Helaas dreigt hij, zoals vorige keren, niet veel meer op te leveren dan wat gemorrel in de marge.

Dat de klimaattop wordt overschaduwd door de terroristische aanslagen is een macabere illustratie van wat al een tijd wordt beweerd: de toenemende druk op onze leefomgeving werkt het geweld in de hand. Politici horen dat niet graag. Zij maken zichzelf liever wijs dat geweld een politieke basis heeft, misschien omdat ze hopen dat het daardoor gemakkelijker onder controle kan worden gebracht. De Rwandese genocide in 1994 werd weliswaar door politiek gekonkel in gang gezet, maar het aantal slachtoffers kon alleen zo hoog oplopen omdat veel mensen op de dichtbevolkte heuvels van de gelegenheid gebruikmaakten om levensruimte voor zichzelf en hun kinderen te creëren door hun buren te vermoorden.

Landen in het Middellandse Zeegebied, de Sahel en het Midden-Oosten die kreunen onder de klimaatopwarming, worden vaak ook getroffen door oorlog en terreur. Verzengende temperaturen en lange droogteperiodes maken het leven moeilijk en verhogen de druk op het samenleven. Een eindeloze vluchtelingenstroom is het gevolg, waarbij oorlogsvluchtelingen op meer clementie kunnen rekenen dan economische vluchtelingen.

Het begrip klimaatvluchteling is bij de meeste mensen nog niet goed doorgedrongen. Inwoners van Kiribati en andere laaggelegen eilanden in de Stille Oceaan, die door de stijging van de zeespiegel onder water zullen verdwijnen, claimen zo’n statuut om naar Nieuw-Zeeland te kunnen verhuizen. Ze zijn er niet welkom. Toch zal de klimaatcrisis naar verwacht meer slachtoffers maken dan het terrorisme. Maar die zullen minder zichtbaar zijn dan de slachtoffers van aanslagen. De vele vluchtelingen die sterven in de Middellandse Zee kregen pas echt veel aandacht nadat de kleine Aylaan dood was aangespoeld.

Het vage vooruitzicht van klimaatslachtoffers zal niet meteen leiden tot drastische maatregelen om het tij te keren en de opwarming af te remmen. Want dat impliceert dat wij allemaal ons gedrag aanpassen, en dat ligt moeilijk.

Het is velen ontgaan, maar vorige week vroeg de Wereldgezondheidsorganisatie met haar World Antibiotica Awareness Week aandacht voor het probleem van overmatig gebruik van antibiotica, waardoor gevaarlijke bacteriën niet meer bestreden kunnen worden. Resistente ziekenhuisbacteriën maken meer slachtoffers dan terroristen, maar toch is het heksenwerk om het gedrag van mensen zo bij te sturen dat het antibioticagebruik wordt beperkt.

De klimaatkwestie is een nog diffuser probleem dat aanpassingen van ons gedrag vergt. Het is moeilijk om mensen ervan te overtuigen iets anders te doen dan wat ze gewoon zijn, zeker als ze niet het gevoel hebben dat ze een risico lopen of persoonlijk verantwoordelijk zijn. Mensen zijn moeilijk bij te sturen, tenzij ze geen keus hebben. Dan leggen ze een stad lam, of slaan ze op de vlucht.

Het vage vooruitzicht van ‘klimaatslachtoffers’ zal niet meteen leiden tot drastische maatregelen om het tij te keren.