De Europese Unie werd het eens over de tekst van een grondwet, maar blijft erg verdeeld.

Ook als we nu even niet aan die arme Guy Verhofstadt denken, kende de voorbije Europese top een teleurstellend verloop. De Ierse voorzitter van de Europese Raad, Bertie Ahern, kreeg iedereen op de valreep wel achter de tekst van een grondwettelijk verdrag geschaard, maar uit niets bleek dat de 25 ondertekenaars daar ook gelukkig mee waren. Bij een verdrag hoort normaal gesproken een feestje. Het leek er vorige week meer op alsof de partners tot die dans met elkaar werden verplícht, terwijl ze daar helemaal geen zin in hadden.

Het had bij momenten meer van een heuse stellingenoorlog dan van diplomatiek overleg tussen landen die met elkaar verbonden zijn. Het zware meningsverschil over de interventie in Irak vorig jaar en de discussie over de Europese defensie, die daarop volgde, laat nog altijd sporen na. Het is wellicht zelfs een symptoom van een vernietigende controverse die de 25 lidstaten van de Unie verdeelt.

In werkelijkheid willen het Verenigd Koninkrijk en een aantal van zijn bondgenoten liever helemaal geen grondwet. De Britten doen het in eigen land al eeuwen zonder. Ze zitten niet op een stel fundamentele regels uit Brussel te wachten. Ze houden, bijvoorbeeld, niet op te herinneren aan het lot van het stabiliteits- en groeipact, dat de eurolanden verplicht om het tekort op hun begrotingen tot niet meer dan 3 procent van hun bruto binnenlands product te laten oplopen. Toen uitgerekend Frankrijk en Duitsland aan de sukkel geraakten, werd het hele pact aan de kant geschoven. Les: het heeft weinig zin om regels te verzinnen, die achteraf toch niet worden nageleefd.

Europa moet voor Tony Blair en de zijnen niet meer zijn dan een economische ruimte, waarin de vrijheid om handel te drijven zo groot mogelijk is. Die geest staat ver van het idee dat in de jaren vijftig geboren werd, en dat een aantal landen wil verenigen rond een project dat hen ook politiek dichter bij elkaar brengt. Het klopt, zoals het Engelse weekblad The Economist schreef, dat eenheid niet vanuit de beslotenheid van een conferentiekamer aan een heel continent kan worden opgelegd. Maar politici moeten soms ook de moed hebben om de kreten in populaire kranten naast zich neer te leggen. Politiek is een cynisch bedrijf. Als het alleen nog om electorale berekening draait, wordt het een gevaarlijke bezigheid.

Hubert van Humbeeck

In werkelijkheid willen de Britten helemaal geen grondwet. In eigen land doen ze het al eeuwen zonder.