Knack vroeg aan drie specialisten: ‘Wat is er sinds 2004 onterecht afgebroken of met sloop bedreigd in Antwerpen?’ Op basis van hun lijsten kwamen we tot een selectie van twintig sites.
AHuis Claus (Quellinstraat, gesloopt op aansturen van minister Dirk van Mechelen)
Laatste overgebleven winkelhuis van de beroemde architect Huib Hoste uit 1938 in het centrum van Antwerpen.
B Zeemanshuis (Generaal Belliardstraat, met sloop bedreigd)
Een van de laatste modernistische gebouwen, uit 1954, van die omvang.
C Noordstation (Italiëlei, gesloopt)
Monumentaal goederenstation uit 1863.
D Fierens-complex (Nationalestraat, met sloop bedreigd)
Imposant sociaal woningcomplex in art deco uit 1938. Het laatste, nog in originele staat verkerende uit die periode.
E Cinema Savoy en Astrid (Astridplein, gesloopt)
Laatste twee overgebleven, 100 jaar oude bioscooppaleizen uit het Heylentijdperk.
F Burchtgracht (Burchtgracht, gesloopt)
De sokkel van de Vleeschalle Sint-Jan uit 1848. Op de Burchtgracht moest het Badhuis wijken voor dure nieuwbouwappartementen. Daaronder bevond zich de belangrijkste schat aan materiaal van het middeleeuwse Antwerpen. Na fel protest kwam er weliswaar archeologisch onderzoek, maar dat is veel te kort. Een kwart van de 13e-eeuwse Burchtmuur wordt weggewerkt voor het nieuwbouwproject. Over de hele Burchtgrachtsite bestond, zoals over zoveel monumenten in Antwerpen, zelfs geen eigentijds wetenschappelijk onderzoek.
G Huizenblok (Klapdorp, gesloopt)
Acht uitzonderlijke, historische panden, waaronder een paar uit de 16e eeuw.
H Graansilo(Kattendijkdok, gesloopt)
55 meter hoge graansilo, een uniek stuk havenerfgoed uit 1954. Moest plaatsmaken voor het nieuwe havenhuis van Zaha Hadid. Wat verderop werd de kerk van Luchtbal (8B) gesloopt (Laatmodernistische kerkarchitectuur).
I Torengebouw in de Antwerpse Zoo (Astridplein, gesloopt)
Landschapsbepalend torengebouw uit 1865, een van de oudste gebouwen in de Zoo.
J Voormalig hoofdkantoor Imalso (Thonetlaan, met sloop bedreigd)
Modernistische parel uit 1955. Zelfs het interieur is uitzonderlijk goed bewaard.
K Stadsfeestzaal (Meir, gesloopt)
Neoclassicistisch gebouw uit 1908. Opgebrand na verwaarlozing, nu winkelcentrum. Het belendende sociaal woningcomplex van stadsarchitect Emiel Van Averbeke werd ernstig beschadigd.
L Stadspark (met heraanleg bedreigd)
Door de bekende tuinbouwarchitect Eduard Keilig in 1869 aangelegd park. Ook het Harmoniepark en de Scheldekaaien worden heraangelegd; afwachten wat daar zal verdwijnen.
M Huize Herbosch (Koningin Elisabethlei, met sloop bedreigd)
17e-eeuws paleisje, oud-gouverneurswoning.
N Steen (Steenplein)
Wordt niet gesloopt of is niet bedreigd. Wordt mogelijk een kindermuseum. Hoort ook op deze lijst thuis omdat een gedeelte van het Nationaal Scheepvaartmuseum, dat in het Steen huisde, verdwijnt in het historische Hessenhuis, dat zowaar een depot wordt. De rest gaat naar het veel te kleine MAS. Zelfde opmerking voor het Etnografisch Museum en het Volkskundemuseum, die mogelijk verkocht worden. Ook de toekomst van het voormalige Smidt van Gelder-museumgebouw is onzeker.
O Noordkasteel (met sloop bedreigd door de Lange Wapper)
Plaats waar heel wat Antwerpenaren leerden zwemmen. Zelfde opmerking voor de beschermde droogdokken.
P Handelsbeurs/Schippersbeurs (Lange Nieuwsstraat, verkocht)
Verkocht aan een vijfsterrenhotel. Volgens de Antwerpse Vereniging van Bouwhistorie en Geschiedenis (AVBG) is de Handelsbeurs, net als het Steen een icoon van de stad: ‘Zelfs deze iconen zijn niet meer veilig voor een gebrek aan sérieux.’ Ook het Mercator Orteliushuis (16B) in de Keizersstraat dreigt straks verkocht te worden.
Q Jordaenshuis (Reyndersstraat, verwaarloosd)
Een van de barokmonumenten van Antwerpen, alleen weet niemand blijkbaar wat ermee aan te vangen. Ook de Oude Beurs in de Hofstraat is verwaarloosd.
R Voermanshuis (Kleine Kauwenberg, 15, ingestort)
Beschermd monument waar plots een deel van de achterbouw instortte.
S Eclectisch gebouwencomplex(Schermersstraat, gesloopt)
Van de bekende architect Edmond Leclef. Alleen de monumentale toren kon na protest gered worden.
T Sloop van alledag(Beschermde monumenten, overal)
Niet alleen brutale sloop en het overtreden van regelgeving is een gevaar, schrijft het AVBG, maar ook de sluipende teloorgang. ‘De ene keer worden ramen onnodig vervangen, dan weer schildert men een gevel in een verkeerde kleur, worden muren afgekapt, wordt onderzoek haastig en zonder veel kennis uitgevoerd, of slagen ambtenaren er te weinig in hun controlerende rol te spelen.’
www.avbg.be
www.antwerpen.be
http://beschermcultureelerfgoedantwerpen.wordpress.com/
