Als Geert Bourgeois meer geld zou eisen voor de VRT, dan zou Canvas niet langer kunnen beweren dat er geen centen zijn voor cultuur.
In de kerstperiode regent het kerst- interviews. Zo ook in Knack. Stijn Tormans ging voor ons kerstnummer praten met Kurt Van Eeghem. Die had een verrassende uitspraak in petto: ‘Wie vandaag een rebel wil zijn, moet naar Klara luisteren. Beste jongere, gooi die vervelende hiphopplaten van uw vader het raam uit! Laat de negende symfonie van Beethoven uit de boxen schallen! Zo luid dat uw vader het op zijn zenuwen krijg en brult: “Zet die brol af!”.’
Achter het citaat staat (lacht), en dat is jammer. Wat Van Eeghem zegt, is bittere ernst. De afgelopen twintig jaar heeft zich in Vlaanderen een totale omkering van alle (cultuur)waarden voorgedaan. Tot diep in de jaren tachtig was de dominante cultuur die van de Schone Kunsten: theater, ballet, klassieke muziek, beeldende kunst, opera en literatuur. Ook jazz, blues, de ‘betere rockmuziek’ en de kwaliteitsfilm kregen aandacht in kwaliteitskranten, tijdschriften en op radio- en televisie. Er waren aparte kunst- en cultuurprogramma’s en -katernen.
Dat wekte uiteraard weerstand op bij het jonge volkje. Tijdens de jaren zestig en zeventig ging er een enorme emancipatorische kracht uit van de populaire cultuur, bijvoorbeeld op het vlak van muziek, strips, theater en hedendaagse kunst. La querelle des anciens et des modernes woedde in alle hevigheid, en dat hoort ook zo.
Toen brak de dam. De commercialisering van kunst en cultuur deed alle grenzen vervagen. Wat marginaal was, werd plots mainstream; als het maar geld opbracht. Jongerencultuur werd een melkkoe voor sluwe ondernemers. Het resultaat is dat een hele generatie opgegroeid is met het idee dat niet Hugo Claus maar wel Pieter Aspe de grootste Vlaamse schrijver is. Dat FC De Kampioenen kwaliteitsdrama is en dat Flip Kowlier écht de nieuwe Guido Gezelle is.
Dat de commerciële media zich gewillig laten meedrijven in die stroom van verkleutering is betreurenswaardig maar begrijpelijk. Dat de openbare omroep er – na heel wat dure eden – niet in slaagt om op een moderne, volwassen manier kunst en cultuur op radio en tv te brengen, is wraakroepend.
Minister van Cultuur Bert Anciaux (Spirit) legt in een kerstinterview in De Morgen de verantwoordelijkheid waar die hoort te liggen: bij de minister van Media. ‘De volgende mediaminister zal in elk geval meer cultuur- minded moeten zijn dan de huidige’, zegt hij.
Anciaux heeft gelijk. Geert Bourgeois moet zowat de slechtste mediaminister sinds mensenheugenis zijn. Het is zijn verantwoordelijkheid om met de VRT een cultuurbeleid af te spreken. Erger is dat Bourgeois de VRT binnen de Vlaamse regering nog nooit verdedigd heeft. Hij heeft, naar verluidt, nog nooit met luide stem meer geld gevraagd voor ‘zijn’ omroep. Daarmee geeft hij Canvasbaas Jan Stevens de vrije baan om staalhard te beweren dat er geen geld is voor cultuurprogramma’s. Alsof een stoel, een tafel, een cameraploeg, Oscar van den Boogaard en een interessante schrijver duurder zouden zijn dan een aflevering van TerZake.
Misschien moeten ze Bourgeois, Stevens en alle marketeers van de Reyerslaan volgend jaar ook eens opsluiten in een glazen huis en geld inzamelen voor iets als ‘Art for Life’. Want als de openbare omroep niet snel orde op zaken stelt, is de Vlaamse cultuur binnenkort écht in levensgevaar.
(Dramatische stilte)
door Karl van den Broeck
