De Deense politie doet onderzoek naar het reilen en zeilen van de pornobioscoop Nonstop Bio Cinerotic, die in Kopenhagen kamertjes verhuurt aan Nigeriaanse seksslavinnen. Tot voor kort was onder meer de Belg Guy Paquot, topman van de Belgische holding Compagnie du Bois Sauvage, bestuurder van de seksbioscoop.
Juli 2000. Guy Paquot wordt tot ridder benoemd. De 65-jarige Luikenaar en doctor in de rechten staat bekend als een man met een sterke Belgische reflex. Hij is voorzitter van de raad van bestuur van de beursgenoteerde holding Compagnie du Bois Sauvage nv. Via die holding is hij als investeerder present in een hele reeks Belgische bedrijven, van de Bank Degroof, de pralinemaker Neuhaus en de voedingsgroep Ter Beke tot de warenhuisketen Delhaize en de kunststofschuimverwerker Recticel. Trends rekent Guy Paquot tot de top vijftien van de machtigste bestuurders in België, en vergeleek zijn imperium tien jaar geleden al met een mini-Generale Maatschappij. Wat doet/deed een man als Paquot los van die Belgische activiteiten, op persoonlijke titel, in het Deense prostitutiemilieu?
Samen met voormalig bestuurslid van Bois Sauvage, de Deen Richard Dawids, en de Deen Leif Byrgesen richtte Paquot in 1985 in Denemarken Trois A Deux A/S op. Volgens officiële stukken uit 1985 was dat bedrijf bedoeld ‘om handel te drijven, hotels uit te baten en investeringen en andere activiteiten te doen in Denemarken en in het buitenland’. In de praktijk baat Trois A Deux A/S in Kopenhagen de pornobioscoop Nonstop Bio Cinerotic uit. Die haalt sinds oktober 2006 bij herhaling de Deense pers, televisiereportage met verborgen camera inbegrepen. De Deen Leif Byrgesen is een heuse pornoveteraan en heeft naar eigen zeggen ruim twintig jaar ervaring in de business. Over de activiteiten in het pand werden intussen vragen gesteld in het Deense parlement. De politie startte ook een onderzoek.
Knack trok op verkenning naar Kopenhagen.
‘De zwarte meisjes komen veel later buiten dan de Oost-Europese en de Deense meisjes’, zegt Dorrit Otzen. ‘Maar we kunnen de kust al verkennen.’ Otzen is zowat de Deense Patsy Sörensen. Ze is het boegbeeld van Reden-STOP Kvindehandel, een Deense ngo die slachtoffers van mensenhandel ondersteunt. Noem het maar het Deense zusje van Payoke in Antwerpen, Pag-Asa in Brussel en Surya in Luik. Weinig vrouwen hebben zoveel bordelen bezocht in binnen- en buitenland als Dorrit Otzen. Al jaren staat ze op de barricaden tegen vrouwenhandel. We ontmoeten haar in het opvanghuis van de organisatie in Kopenhagen. Hier kunnen prostituees terecht voor een warm maal en een bed. ‘Op een geheime plaats hebben we nog een ander vluchthuis’, zegt ze. ‘Vrouwen zijn daar helemaal veilig voor hun pooiers en de mensenhandelaars.’
Wanneer we op verkenning uitgaan, trekt Otzen haar kap over haar hoofd – niet alleen wegens de koude maar vooral om niet te veel op te vallen. Ze wil me ongestoord de rosse buurt van Kopenhagen laten zien. Dit is niet het glanzende milieu van de luxecallgirls, maar van de vrouwen die op straat de winterkoude trotseren en onder aan de ladder van de prostitutie werken. In dit wereldje is Dorrit Otzen geen onbekende.
Om de hoek begint Istedgade, een gore straat vol seksshops in de buurt van het centraal station. Met stevige tred beent ze naar de Nonstop Bio Cinerotic, de pornobioscoop die in Denemarken geregeld in het nieuws is, met vermelding van de namen van Byrgesen, Dawids en Paquot. Reden-STOP Kvindehandel wil het etablissement dicht en vraagt strenge straffen voor de eigenaars. ‘Zonder de pornobioscoop en de activiteiten die er plaatsvinden, zou het heel wat moeilijker zijn om slachtoffers van mensenhandel in Kopenhagen uit te buiten’, zegt Otzen. ‘Voor zakenlui is het onethisch om in de wapenproductie te investeren. Zijn investeringen in het milieu van prostitutie en mensenhandel dan niet even onethisch?’
UITGEBUIT DOOR MAMA’S
De nacht is nog jong. Voorlopig zien we alleen Oost-Europese vrouwen op straat. ‘Vroeger hadden we alleen Deense prostituees’, vertelt Otzen. ‘Dat veranderde met de val van de Berlijnse Muur. In 1997 zagen we plots meisjes uit het Oostblok én hun pooiers op straat. Deense meisjes hebben geen pooiers: de Deense wet verbiedt pooierschap. Eerst was er maar een handvol, daarna werden de aantallen groter. In maart 2004 kwamen de eerste Afrikaanse meisjes. Ze streken hier met een hele groep neer. In augustus 2004 gebeurde hetzelfde in de Noorse hoofdstad Oslo. De Afrikaanse meisjes vielen op omdat ze nogal agressief klanten ronselen.’
De meisjes worden volgens Otzen gerekruteerd door vrouwelijke Afrikaanse pooiers – de zogenaamde mama’s -, die ook de opbrengsten ophalen. De mama’s zijn prostituees die zich hebben opgewerkt en op hun beurt meisjes uitbuiten. ‘Er is een link tussen de mama’s in Kopenhagen en die in Oslo’, zegt Otzen. ‘Op dit moment werken er 88 Afrikaanse meisjes op straat. Ze zijn hoofdzakelijk afkomstig uit Nigeria. Nogal wat van die meisjes zijn slachtoffers van mensenhandel. Vaak komen ze met valse papieren via Italië en Spanje Europa binnen. Voor de trip naar Europa en de valse papieren moeten ze aan mensenhandelaars in Nigeria grote bedragen afbetalen. Ze rijden zich vast in de prostitutie. Een deel van hen raakt hier nooit meer uit.’
Dorrit Otzen trekt haar kap stevig over haar hoofd. We willen het reilen en zeilen in Nonstop Bio Cinerotic van dichtbij nagaan. De winkel blijkt volgestouwd met pornovideo’s die kunnen worden gekocht en gehuurd. De exploitatie van een videobioscoop is volgens de jaarverslagen de belangrijkste activiteit van Trois A Deux. De deur naast de balie geeft toegang tot gangen die leiden naar acht kleine en drie grote privékamers, waar klanten tegen betaling de video’s kunnen bekijken. De kleine kamers zijn eigenlijk vieze hokjes, met een tv-toestel, een fauteuil, een toiletrol en een vuilnisbak. Een tweede deur in de videoshop geeft tegen betaling van 45 kronen (6 euro) toegang tot een toplessbar waar klanten zichzelf tegen extra fooien op ‘special acts’ kunnen trakteren. Voor 100 kronen (13 euro) kan de klant bijvoorbeeld een ‘Labre-larve’ bestellen en snoep zuigen uit de vagina van een van de barmeisjes. Dat staat te lezen op een Deense website. Andere ‘special acts’, zoals een ‘Bodytequela’ en een ‘Speciel Bodytequela’ (sic) zijn nog iets duurder (200 en 300 kronen), maar de prijzen kunnen variëren.
Terwijl we drie kwartier het videoaanbod in de shop bestuderen, komen vier Afrikaanse meisjes elk vergezeld van een man de zaak binnen. De man betaalt telkens 90 kronen (12 euro) aan de balie en gaat met het meisje naar een van de hokjes. Een kwartier later komen ze telkens weer buiten. Het is een continu komen en gaan. De zaken draaien vlot. ’30 kroner and I show you my pussy’, schreeuwt een barmeisje in de toplessbar terwijl we terug naar buiten stappen.
ONDERGEDOKEN IN KOPENHAGEN
‘Zodra ik genoeg geld heb, keer ik naar mijn land terug’, zegt Joyce (schuilnaam), een van de Afrikaanse meisjes in gebroken Engels. Voor 400 kronen (54 euro) is ze bereid te praten. ‘Ja, ik ga met klanten naar Cinerotic. Nee, ik doe deze job niet graag. Maar ik kan niet anders: ik heb geen arbeidskaart. Mijn familie weet niet wat ik hier doe.’
Joyce is erg op haar hoede en karig met antwoorden. ‘Verbaast het je dat zoveel Afrikaanse meisjes hier in de prostitutie zitten?’ antwoordt ze op de vraag of er manieren zijn om de komst van zoveel Nigeriaanse meisjes te stoppen. ‘In Nigeria is een handvol mensen ontzettend rijk en machtig, de rest van de bevolking is er heel arm. Zolang daar niets aan verandert, zullen er meisjes in de prostitutie terechtkomen.’ Maar hoe ze precies in Kopenhagen is beland, wil ze nadrukkelijk niet kwijt.
Rose (schuilnaam) komt wel met haar verhaal naar buiten sinds ze in het voorjaar van 2006 het prostitutiemilieu in Kopenhagen is ontvlucht. Ze deed in de Deense pers en naar eigen zeggen ook aan Interpol onthullingen over haar ervaringen met Nigeriaanse mensenhandelaars en de Afrikaanse mama’s bij wie ze in Italië en Kopenhagen onder dwang als prostituee heeft gewerkt. De Deense journalisten Jens Høvsgaard, Thomas Saehl en Ulrik Dahlin tekenden haar ervaringen op in het gereputeerde Deense vakbondsmagazine 3F. Haar verhaal leidde naar Cinerotic en de Belgische ‘connectie’ van Trois A Deux.
‘Ik leef nu een jaar ondergedoken in Kopenhagen’, zegt Rose. ‘Ik ging op de loop omdat ik het niet langer aankon. Het was een nachtmerrie. In juli 2005 kwam ik in Kopenhagen terecht. Elke nacht moest ik de straat op om bij de mama die ons controleerde geld op tafel te leggen. Onafgebroken, zeven dagen per week. Als we geen geld binnenbrachten, werden we geslagen, mishandeld en verkracht. De mama trok er zich weinig van aan waar we precies werkten. Zoals veel andere meisjes ging ik met de mannen vaak naar Cinerotic. De plek is populair omdat de kamertjes er redelijk goedkoop zijn. De mannen moeten er maar 90 kronen betalen. Voor die prijs kunnen we kort, vijftien minuten, gebruik maken van een klein kamertje. Sommige mannen halen hun neus op voor de vieze hokjes. Ze betalen liever meer in een hotel. In februari 2006 ben ik weggevlucht. Ik ontmoette Christian (schuilnaam), een Deense man die zich om mijn lot bekommert. Sindsdien leef ik ondergedoken, met gevaar voor mijn en zijn leven. Omdat hij bereid is mij te helpen, riskeert Christian twee jaar cel.’
KINDERMEID OP HAKKEN
Rose heeft grote moeite om te vertellen hoe het was om in een netwerk van mensenhandelaars verstrikt te raken. Ze spreekt niet alleen gebrekkig Engels, vertellen over haar ervaringen doet pijn. ‘In Nigeria leefde ik bij mijn tante omdat mijn moeder te arm was om voor mijn opvoeding in te staan’, zegt Rose. ‘Toen ik twintig was, wou mijn tante me uithuwelijken. Ik zag dat niet zitten, liep weg en kwam in de handen van mensenhandelaars terecht. Ze sloten me op in een huis in de buurt van Benin waar ook andere meisjes woonden. Ik werd er geslagen en verkracht. Na een aantal maanden ging het samen met twee andere meisjes met het vliegtuig naar Italië. In Nigeria was me verteld dat ik in Europa als kindermeid in een gezin aan de slag kon. Maar er was geen baby in het huis waar ik terechtkwam. Wel kreeg ik een ander kapsel. De mama gaf me schoenen met hakken waar ik amper mee kon lopen. Toen de avond viel, moest ik met haar de straat op. Verplicht: ze sloeg me in mijn gezicht. Ik had geen andere keuze. Ik moest geld binnenbrengen. Als ik het niet deed, kreeg ik geen eten.’
In 2004 werd ze in Turijn door de politie opgepakt. ‘Ze stuurden me terug naar Nigeria’, vertelt Rose. ‘Bij mijn aankomst in de luchthaven heeft niemand van het personeel me gevraagd mijn papieren te tonen. Een man die ik nog nooit had gezien, wachtte me op aan de luchthaven. Zeven maanden lang heb ik toen in de buurt van de luchthaven opgesloten gezeten. Ik werd er geslagen en mishandeld. Toen kreeg ik te horen dat ik opnieuw de straat op moest. Met het vliegtuig ging het naar Parijs en Kopenhagen. Bij het vertrek van het vliegtuig heeft het blanke luchtvaartpersoneel niet naar mijn papieren gekeken.’
‘Sinds ik uit het netwerk ben gevlucht, is mijn leven en dat van mijn familie in Nigeria in gevaar. Familieleden in Nigeria zijn naar een veilige plek verhuisd. Het netwerk van mensenhandelaars zit ook achter hen aan. In Denemarken kan ik ook niet bij de politie terecht, want dan word ik binnen de kortste keren het land uitgezet en kom ik heel waarschijnlijk weer in handen van de mensensmokkelaars. En dan bekoop ik mijn vlucht met mijn leven.’
‘Iedereen weet dat prostituees gebruik maken van de kamertjes in Cinerotic’, zegt Dorrit Otzen. ‘Dat is altijd al zo geweest. Eerst kwamen er vooral veel heroïnehoertjes. Die komen er nog altijd. Het pand ligt vlak naast een kerk die een toevluchtsoord is voor junkies. Sinds 1997 komen er Oostblokhoertjes, sinds 2004 Afrikaanse meisjes. De hokjes zijn niet alleen smerig, het is er ook niet veilig. Een van de meisjes werd er door een man zwaar toegetakeld. Niemand kwam opdagen toen ze om hulp riep.’
Een deel van de Afrikaanse meisjes die met mannen naar de kamertjes in Cinerotic trekken, is het slachtoffer van vrouwenhandelaars, vertelt Otzen. ‘De laatste drie jaar kwamen 90 van die slachtoffers bij ons aankloppen. Het zijn meisjes die niet wisten dat ze in de prostitutie zouden terechtkomen. Ze vragen Deense mannen om hulp, maar die zijn doorgaans niet geneigd hen te helpen. Als de meisjes worden opgepakt, worden ze binnen de maand het land uitgezet. Door de groeiende druk van de pers en de politieke wereld wordt de periode binnenkort iets langer: 100 dagen, als de vrouw in kwestie meewerkt met de politie. We proberen te voorkomen dat ze in hun thuisland opnieuw in het netwerk van de mensenhandelaars terechtkomen. Daarom beginnen we in Afrika in samenwerking met katholieke nonnen met een opvangproject, met de financiële hulp van de vrouwenorganisatie Soroptimist International.’
Volgens Otzen zit prostitutie ingebakken in de Deense cultuur. ’14 procent van de Deense mannen gaat naar de hoeren. In het Verenigd Koninkrijk ligt dat aantal iets lager (12 %), in Spanje en Thailand ligt het hoger (respectievelijk 40 % en 70 %)’, zegt ze. ‘Maar prostitutie beschadigt zowel vrouwen als mannen. Dat blijkt uit ons onderzoek naar de psychologische effecten van prostitutie. Het meest kwetsbaar zijn de drugshoertjes of illegale vrouwen die verplicht worden zich te prostitueren. Bij sommige mannen gaan de remmen dan helemaal los. Als de deur dichtgaat, kunnen ze met die vrouwen doen wat ze willen.’
De grenzen van wat ‘kan’ in de prostitutie, worden echter almaar verlegd, en dat is een groot probleem, vindt Otzen. ‘Het fenomeen heeft veel te maken met wat in pornofilms te zien is. In Denemarken hebben we tegenwoordig bordelen met dieren. Er loopt nu een discussie of die dieren niet beschermd moeten worden. Of vrouwen in de prostitutie bescherming nodig hebben, dat is géén punt.’
‘Reden-STOP Kvindehandel wil Nonstop Bio Cinerotic dicht’, beklemtoont Otzen. ‘We zijn tevreden dat de Rood-Groene Alliantie er vragen over heeft gesteld in het Deense parlement. Zopas heeft de politie de mama van de Afrikaanse meisjes opgepakt. We hopen dat de politie daadwerkelijk ook onderzoek doet. In het verleden hebben onze klachten niet altijd veel opgeleverd. We dringen er al jarenlang bij de politie op aan dat ze zou optreden tegen sommige pooiers die hun boekje te buiten gaan. Vruchteloos.’
GEORGANISEERDE MISDAAD
‘Het is van kapitaal belang dat de slachtoffers hun verhaal vertellen’, zegt parlementslid en advocate Line Barfod (Rood-Groene Alliantie) in haar kantoor in het Deense parlement. Ze kent het dossier van de vrouwenhandel, inclusief de problemen rond Cinerotic. ‘Door hun verhalen zal de publieke opinie de mensonwaardige praktijken niet langer pikken, en zal de politie ingrijpen. Prostitutie zou veel minder aanvaard mogen zijn. Het is een vorm van georganiseerde misdaad. Het beschadigt de vrouwen die erin verzeild raken. We moeten de communicatie daarover opvoeren, zodat het sociaal onaanvaardbaar wordt voor de klanten en de bedrijven die er gebruik van maken. Ik denk aan een soort ethische code voor hotels, zodat het niet langer hoort om bij prostitutie betrokken te zijn. En een ethische code voor zakenlui, die erop aanstuurt dat ze geen winsten uit prostitutie opstrijken, net zoals het niet past geld te verdienen met drugs.’
Het politieonderzoek naar Cinerotic ligt niet voor de hand. ‘We zijn jarenlang weinig of niet opgetreden tegen de toevloed van slachtoffers van vrouwenhandel omdat we andere prioriteiten hadden’, geeft politie-inspecteur Per Leo Jepsen toe. Hij is in het plaatselijke politiekantoor verantwoordelijk voor de recherche. ‘Veel kan ik niet over Cinerotic kwijt, want we voeren een onderzoek. We hebben onder meer belangstelling voor de financiële kant van de zaak.’
Voor we terug naar huis keren, willen we graag zelf even natrekken of Cinerotic goed boert. We vragen de man aan de balie of het mogelijk is om in de topless bar voor een man of dertig een verrassingsfeestje te organiseren. ‘In het weekend kan dat problemen geven, want dan kun je hier over de koppen lopen’, zegt hij terwijl hij ons de bar toont. ‘Het begin van de maand is ook altijd heel druk. Dan krijgen de mannen hun salaris. Van 2 tot 5 uur ’s nachts is de bar gesloten. De winkel en de kamertjes zijn permanent open. In de bar serveren we bier en soda, koffie is gratis. Bel gerust de avond zelf om te checken of er plaats is. We kunnen ook over de prijs praten: 45 kronen entree voor de bar is duur als je met zo’n grote groep komt.’
HEET ONDER DE VOETEN
Denemarken heeft naar Europese normen een goede ‘freedom of information’-wet. Via de Erhvervs- og Selskabsstyrelsen, een openbaar bedrijfsregister, is het mogelijk om alle openbare stukken over een bedrijf op te vragen. Met de hulp van de Deense onderzoeksjournaliste Brigitte Alfter ( Information) doen we de oefening voor Trois A Deux, in de hoop een wat duidelijker zicht op het reilen en zeilen van Cinerotic te krijgen. Uit de registratiedocumenten blijkt dat Dawids, Paquot en Byrgesen al sinds 1985 bestuurders waren van Trois A Deux – volgens Otzen een periode waarin het pornotoerisme in Denemarken nog gouden tijden beleefde. De opeenvolgende jaarverslagen leren ons weinig. Trois A Deux stelt zeven personeelsleden tewerk en draaide in 2005 een omzet van 3,1 miljoen Deense kronen (415.817 euro) met een verlies van 96.000 kronen (12.877 euro). Het bedrijf maakt al vier jaar verlies. Het laatste jaar met een beetje winst was 2001: toen konden 57.000 kronen (7646 euro) bij de overgedragen winst worden gevoegd. Het eigen vermogen daalde door die verliezen van 1,8 miljoen in 2001 naar 1,5 miljoen kronen (van 241.442 naar 201.201 euro). Met een omzet van omgerekend 420.000 euro en regelmatige verliezen is het bedrijf dus zeker niet groot, noch florissant. Vraag is natuurlijk of die publieke cijfers het hele verhaal vertellen.
Uit de stapel documenten blijkt de naam van de hoofdaandeelhouder: Maagen, met zetel in de Brusselse Wildewoudstraat (Rue du Bois Sauvage). Deze Belgische commanditaire vennootschap op aandelen heeft de meerderheid van de aandelen in het Deense bedrijf Trois A Deux, dat Cinerotic exploiteert. Volgens officiële stukken waren onder meer Richard Dawids zaakvoerder en Guy Paquot vennoot van Maagen, dat geen jaarrekeningen heeft neergelegd bij de Nationale Bank.
De stapel documenten voegt nog een pikant detail toe aan dit verhaal. Tot eind 2006 zetelde het trio Dawids-Paquot-Byrgesen nog in de raad van bestuur van Trois A Deux. Dat blijkt zonder meer, open en bloot, uit de Deense bedrijfsdatabanken. Vanaf 18 december 2006 traden Dawids en Paquot terug als bestuurders. Hun zitjes werden ingenomen door twee personen die in Denemarken wonen. Volgens de financiële-informatieverstrekker Graydon is Richard Dawids nog altijd zaakvoerder van Maagen.
Kort voor Trois A Deux in Denemarken begon, duikt de ietwat bizarre bedrijfsnaam, weliswaar anders geschreven (Troisadeux), ook kortstondig in België op. Tussen 1984 en 1985 was het de naam van een nv van Guy Paquot, samen met onder andere leden van de familie Nagelmackers, maar met gewone bedrijfsactiviteiten.
ISO-NORM VOOR PROSTITUTIE
Wat te denken van zakenmensen die geld opstrijken van slachtoffers van mensenhandel en gedwongen prostitutie? ‘Al wat gedwongen is, is onaanvaardbaar en moet bestraft worden’, zegt Heidi De Pauw, coördinatrice van Pag-Asa in Brussel. ‘Iedereen die winst haalt uit gedwongen prostitutie is strafbaar. Niet alleen de pooiers, ook de eigenaars van de panden. En de klanten? Die lijken niet te beseffen dat sommige prostituees het slachtoffer van mensenhandel zijn. Er gaan bij ons stemmen op om een soort ISO-norm voor prostitutie in te voeren, en regels op te stellen zodat prostitutie deftig kan gebeuren.’
‘Wie kamers verhuurt aan prostituees met het oog op abnormaal profijt is strafbaar’, zegt senator Sabine de Bethune (CD&V), die het dossier van mensenhandel en prostitutie goed kent. ‘Het Belgische strafwetboek is in die zin pertinent dat alle bepalingen van mensenhandel en prostitutie ook extraterritoriaal – voor feiten die in het buitenland gebeuren – van toepassing zijn. De feiten in het buitenland zijn hier vervolgbaar. Het onderzoek zou ook vanuit België kunnen gebeuren.’
Misschien nog belangrijker is de ethische vraag. Sabine de Bethune: ‘Prostitutie tast de waardigheid van de mens aan. Wat hier gebeurt, is absoluut niet ethisch. Voor wie ethische investeringsportefeuilles aanreikt, gelden bepaalde ethische normen. Je kunt het vergelijken met investeringen in wapenproductie. Hetzelfde geldt als er sprake is van pooierschap en overdreven winst.’
‘Het is toch heel verwonderlijk te moeten vaststellen dat iedereen de mond vol heeft over ethisch verantwoord ondernemerschap, maar dat niemand het blijkbaar choquerend vindt dat ondernemingsgelden, al dan niet systematisch, gebruikt worden voor de exploitatie en het misbruiken van vrouwen’, zegt Myriam Van Varenbergh, voorzitster van de Raad van de Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen. ‘Als het gebruikelijk is om naar aanleiding van topbijeenkomsten van leading politici en captains of industry vrouwen ter beschikking te stellen van het mannelijk publiek, is het niet verwonderlijk dat men er geen graten in ziet om, al dan niet rechtstreeks, in de seksindustrie te investeren. In dit verhaal spelen de feiten zich officieel in Denemarken af, maar de link met België is niet veraf. Ik ben ervan overtuigd dat gelijkaardige verhalen ook in ons land kunnen worden opgetekend.’
MET DANK AAN BRIGITTE ALFTER
DEZE REPORTAGE KWAM TOT STAND MET DE STEUN VAN HET FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK.
DOOR MARLEEN TEUGELS
