De regering van Taiwan gelooft niet in het recept van Chinese eenmaking dat Peking in Hongkong wil uitproberen. Interview met minister Chang.
Terwijl in de nacht van 30 juni op 1 juli de Britse kroonkolonie Hongkong zal teruggegeven worden aan China wat door de Volksrepubliek als een schitterende overwinning op imperialisme en kolonialisme geïnterpreteerd wordt (en het misschien ook wel is) , kijkt men daar in Taipei, de hoofdstad van de Republiek China op het eiland Taiwan, met heel andere ogen naar. Taipei gelooft niet in de formule ?één land twee systemen?, die Peking zou voorstaan, want uiteindelijk wordt dat een opslorping in het éne systeem, dat van de Volksrepubliek. Dat zegt minister van Buitenlandse Zaken van Taiwan, John Chang, die einde mei in Brussel voor het Europees Parlement een toespraak kwam houden een beetje in het geniep, halvelings onaangekondigd voor het bredere publiek. Want de ?Grote Broer? van de Volksrepubliek waakt, en probeert diplomatieke initiatieven van en rond Taiwan te torpederen of af te straffen waar dat maar mogelijk is.
?Eén staat twee systemen? zal niet gaan voor Taiwan, zegt dus minister Chang. Ten eerste omdat het in Hongkong ook niet zal werken al wenst hij de burgers van Hongkong na de eerste juli alle succes toe , maar ook en vooral omdat Hongkong nooit een volwaardige gesprekspartner voor Peking is geweest (de onderhandelingen werden tussen Peking en Londen gevoerd), en Taiwan dat nu juist wèl wil zijn. Als er op basis van gelijkheid naar een oplossing voor de hereniging van China kan gezocht worden, dan zal Taiwan van de partij zijn, belooft John Chang. Maar zolang dat niet het geval is…
JOHN CHANG : Zo’n ontmoeting als hier in het Europees parlement helpt ons een stuk vooruit in onze relatie met andere landen in de wereld. Wij willen gewoon kunnen buitenkomen voor wat we zijn, en zo ook aanvaard worden. Wij willen het Chinese vasteland helemaal niet provoceren. Zij kunnen blijven wat zij willen, maar wij moeten ook het recht hebben om onszelf te zijn. In het verleden bestond er een conflict, onder andere over vertegenwoordigingen. Wij beweerden dat wij heel China vertegenwoordigden, daarom werden wij ook gedwongen weg te gaan. Daar hebben wij de les uit getrokken, dat we pragmatisch moeten zijn. Pragmatisme is een manier van doen die in de wereld steeds beter geapprecieerd wordt.
Waarom werkt de ?één land twee systemen?-notie niet voor Taiwan ?
CHANG : Dat ligt heel ingewikkeld, maar laat mij proberen het simpel voor te stellen. Als je aan dat concept begint, moet je wel duidelijk stellen welke die éne staat zal zijn. Is dat de Chinese Volksrepubliek ? Maar waarom zouden wij onze eigen staat opgeven en de hunne overnemen ? Dat is onzinnig. Is het dan iets anders ? Een soort federatie of zo, een confederatie waar een nieuwe staat uitkomt nadat de twee kanten in elkaar opgegaan zijn ? Dat zouden we wel willen. Maar de formule is in de grond van de zaak onlogisch : geen enkel land kan het zich permitteren twee systemen te hebben op hetzelfde grondgebied en onder één regering. Dat gààt niet. De mensen zullen beginnen te vragen : waarom twee systemen ? En welk van de twee is het beste ? Als dat andere systeem beter is, waarom moeten wij dan in een slechter systeem leven ? Dat is niet eerlijk. Waarom moeten die mensen van Hongkong gepriviligieerd zijn met een beter systeem ? En als ons systeem het beste is, waarom wordt het dan niet toegepast in Hongkong ? Dat soort vragen ga je op het Chinese vasteland horen.
Ik meen dat het een erg geriskeerde regeling is. En ik heb al vaker gezegd dat wij ons daar tot het einde tegen zouden blijven verzetten, als men zou proberen het ons met geweld op te leggen wat een uiting van hegemonisme zou zijn. Wij hebben immers ons eigen systeem. Dat systeem hebben wij opgebouwd met onze eigen inspanningen, en dat willen wij behouden. Wij hoeven helemaal geen systeem dat ons opgelegd zou worden door continentaal China zoals Hongkong. Hongkong heeft geen keuze. Dat moet leven met dit soort regeling, maar wij niet. Wij kunnen ons verdedigen en instaan voor onze veiligheid. Wij hebben een heel sterk leger, wij kopen Mirages van de Fransen en F-16’s van de Verenigde Staten voor onze verdediging. Wij ijveren voor de hereniging van heel China, dat is inderdaad ons doel, dat wij nooit zullen opgeven. Maar in afwachting moeten wij sterk genoeg zijn om ons te verdedigen. Dus, in Taipei zult u niemand horen praten over het ?één staat twee systemen?-concept. Dat vinden ze daar een grap.
Wat bent u van plan in september ? Blijven proberen in de Verenigde Naties te komen ?
CHANG : We gaan dat nooit opgeven, maar de benadering zal wellicht een beetje verschillen. We zullen wellicht meer gaan werken naar landen van de periferie, die politiek minder gevoelig liggen. Wij voldoen toch aan alle eisen om lid te worden. Ik zou zeggen dat tweederde van de leden van de VN minder sterk staat dan wij in termen van economische kracht of in termen van hoeveel ze kunnen bijdragen aan de VN. Maar wij zouden er niet bij mogen : dat is onrechtvaardig ! Als we het hebben over mensenrechten, dan moeten we ook kunnen praten over de rechten van een natie. Als je de rechten van de mens benadrukt, maar je hebt geen respect voor de rechten van een staat, dan is dat een ernstige vergissing. Dus moet de internationale familie een manier vinden om hier iets aan te doen. Omdat een goed land als de Republiek China al te lang onrechtvaardig behandeld is geweest. Het is tijd om daar nog eens over na te denken.
Sus van Elzen
John Chang : welk land is dan het éne ?
