Op 23 juni spreken de Britten zich in een referendum uit over een uitstap uit de EU. De campagne draait op volle toeren. De usual suspects hebben zich al lang uitgesproken, van Tony Blair tot Jeremy Corbyn. Maar er komt ook steun en afwijzing uit onverwachte hoek.

ERUIT

Van de Amerikaanse president Barack Obama tot de Duitse bondskanselier Angela Merkel: verschillende wereldleiders hebben er bij de Britse premier David Cameron voor gepleit om de Europese deur niet dicht te gooien. Behalve Vladimir Poetin. De Russische president heeft weliswaar nog met geen woord gerept over het referendum, maar zou er des te meer over nadenken. Een brexit zal de EU destabiliseren, en daar kunnen de geopolitieke plannen van de Russische president enkel bij gebaat zijn.

– Geen Europese vlag op Highclere Castle. De ‘autocratische’ EU doet Julian Fellowes, de Oscarwinnende schrijver van Downtown Abbey, nog het meest denken aan het Oostenrijks-Hongaarse Rijk. De instorting van die dubbelmonarchie leidde tot de Eerste Wereldoorlog en inspireerde Fellowes om een van Engelands meest succesvolle tv-series te schrijven. ‘De brexit gaat niet over de economie – daar zou ik me niet druk over maken -, maar over de democratie.’

– De flamboyante Londense burgemeester Boris Johnson deed er lang over om zich tot de anti-Europese zaak te bekeren. Wat Johnson uiteindelijk over de streep trok, zou persoonlijke ambitie zijn geweest. Want stel dat de Britten zich uitspreken voor een blijvend lidmaatschap, dan verandert er niets. Maar winnen de voorstanders van de brexit, dan valt het doek voor premier Cameron. En raad eens wie dan een goede kans maakt om de nieuwe leider van de Britse Conservatieven te worden? Juist. Een win-winsituatie dus voor BoJo.

– Buckingham Palace houdt vol dat Queen Elizabeth ‘politiek neutraal’ is, maar volgens The Sun (‘Queen Backs Brexit’) schoot het Britse staatshoofd tijdens een lunch in 2011 uit haar sloffen over de EU. Waar of niet waar, het profiel van de Queen komt overeen met dat van de gemiddelde brexiteer: bejaard, vrouwelijk en met een beperkte beroepsopleiding.

– Frank Underwood, de genadeloze politicus uit de Amerikaanse tv-serie House of Cards, liet via schrijver Michael Dobbs weten dat Brussel ‘een gebruikt buskaartje is. Ooit bouwden Europeanen wereldrijken, maar hun leiders hebben zo lang op hun marmeren troon gezeten dat niet alleen hun ballen maar ook hun hersenen veranderd zijn in beton’.

ERIN

Samen met 150 collega-wetenschappers schreef de Britse natuurkundige Stephen Hawking in een brief aan The Times dat Britse wetenschappers buitenproportioneel veel Europese subsidies in de wacht slepen. Het EU-lidmaatschap garandeert bovendien vrij verkeer van getalenteerde onderzoekers naar het Verenigd Koninkrijk. ‘Een brexit is een ramp voor de Britse wetenschap en universiteiten.’

– Wat heeft Europa ooit gedaan voor de Britse gevederde vrienden? De vogelbeschermingsorganisatie RSPB, die ruim een miljoen leden telt, zocht het uit. Er zijn 420 miljoen vogels minder in Europa dan 30 jaar geleden, maar de roerdomp en de nachtzwaluw hebben zich dankzij Europese regelgeving tenminste kunnen handhaven.

– The Book ofSir Thomas More zou het enige bestaande werk in het handschrift van William Shakespeare zijn. Het werd geschreven rond 1600, tijdens spanningen over Franse hugenoten die asiel zoeken in de Engelse hoofdstad. De humanist More houdt een hartstochtelijk pleidooi voor de menselijke behandeling van vluchtelingen. Hij vraagt de Londenaren zich voor te stellen hoe het is om ‘een vreemdeling in Vlaanderen te zijn’. Bewijs geleverd, zeggen de tegenstanders van de brexit. Shakespeare was een blijver.

– Kan een brexit Noord-Ierland ontwrichten? De Ierse premier Enda Kenny gelooft van wel. ‘De geweren zwijgen. En veel mensen hebben er talloze jaren over gedaan om het zover te krijgen.’ En Kenny is niet de enige. Het Noord-Ierse vredesproces wordt mede gestut door vredesprogramma’s en economische investeringen uit de EU. Britse en Ierse politici waarschuwen voor opflakkerend sektarisch geweld en het verlies van 50.000 banen in Noord-Ierland mocht het Verenigd Koninkrijk zijn Europese lidmaatschap opzeggen.

– Er zijn weinig Britten die hardop durven te zeggen dat ze voorstander zijn van een ‘Verenigde Staten van Europa, met een leger, een gemeenschappelijke valuta en eenzelfde stel waarden’. Laat staan dat ze zich ‘eerst Europeaan, en dan pas Brit’ voelen. Maar Jeremy Clarkson (ex-Top Gear), die met zijn stereotiepe grappen en rabiate uitspraken tot het brexit-kamp werd gerekend, verbaasde vriend, vijand en sociale media met zijn passie voor Europa.

DOOR LIA VAN BECKHOVEN, ILLUSTRATIES CLAUDIA DE BACKER

‘De Europese leiders hebben zo lang op hun marmeren troon gezeten dat hun ballen en hersenen veranderd zijn in beton.’ Frank Underwood

‘De geweren zwijgen eindelijk. Veel mensen hebben er talloze jaren over gedaan om het zover te krijgen.’ Enda Kenny