Sociaal overleg en communautaire onderhandelingen tegelijk, het is de nachtmerrie van elke Belgische premier. Dat is nochtans wat eerste minister Guy Verhofstadt de komende maanden op het programma heeft staan. Hij moet bovendien aan de slag met een coalitie waarvan de samenstelling grondig verschilt met die van de deelstaatregeringen in Wallonië, Brussel en Vlaanderen. Zijn federale coalitiepartners, PS en SP.A, haalden enkele van hun politieke kopstukken naar dat regionale niveau, wat erop duidt dat Walen, Brusselaars en Vlamingen niet langer onder federaal toezicht willen opereren.
Binnenkort moet de federale regering overleggen met de deelstaatregeringen over de lastenverdeling voor de sanering van de federale overheidsfinanciën. De Vlamingen blijken daar de zwaarste inspanning te leveren. In die mate zelfs dat het federale begrotingsevenwicht op het Vlaamse conto mag worden geschreven. Voor die moeite wordt de komende weken wellicht een communautaire prijs gevraagd.
Later in het najaar volgt het sociaal overleg tussen werkgevers en vakbonden, dat door de federale regering in goede banen zal worden geleid. De werkgevers hebben al zware eisen op tafel gelegd. De vakbonden trekken zich terug achter de oude syndicale stellingen. Intussen draagt de regering de financiële gevolgen van de vergrijzing, van de jobloze economische groei en van de tekorten in de ziekteverzekering.
Het sociaal overleg zal ook enkele onoverbrugbare verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië in het licht stellen. Die communautaire kwesties wil de federale regering voorleggen aan een institutioneel Forum. In haar regeerakkoord maakte de Vlaamse regering al een inventaris van haar communautaire ambities: de splitsing van de gezondheidszorg en het gezinsbeleid, een eigen inrichting van politiediensten en justitie, eigen mogelijkheden om de werkloosheidsuitkeringen te gebruiken ter activering van de arbeidsmarkt, meer fiscale en financiële autonomie, de overheveling van de spoorweginfrastructuur, Vlaamse sociale akkoorden.
Voor de onderhandelingen op het Forum beginnen, moet eerst nog Brussel-Halle-Vilvoorde worden gesplitst. Dat kan snel, dankzij de simpele meerderheid van Vlaamse partijen, die in het federale parlement voorhanden is. In de Vlaamse regering werden hierover engagementen aangegaan, waarop niet kan worden teruggekomen.
Kan er met de PS van Elio Di Rupo worden gepraat over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, dan lijken de Franstalige liberalen daar veel minder toe bereid. De veelal welgestelde francofone inwoners in dat deel van Vlaams-Brabant behoren immers grotendeels tot het MR-electoraat.
Het valt te betwijfelen of de federale regering nog over voldoende slagkracht beschikt om dat programma af te werken. De socialisten tonen alvast weinig enthousiasme voor de voortzetting van de coalitie. De MR kwam verzwakt uit de verkiezingen en raakte door de vlucht van Louis Michel naar Europa intern verdeeld. Bovendien is het vertrouwen tussen de MR-top en de PS van Di Rupo zoek. Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 in het verschiet, is de PS nu al in alle grote Waalse steden en gemeenten coalities aan het smeden met christen-democraten en groenen.
Maar ook Verhofstadts eigen VLD is nog lang niet tot rust gekomen. Vorige week lekte het plan uit om minister van Economische Zaken Marc Verwilghen te vervangen door Rik Daems. Contacten met vooraanstaande VLD’ers bevestigen dat het manoeuvre inderdaad op de rails was gezet. Met de vervanging van Verwil-ghen kon worden voorkomen dat Daems zich kandidaat zou stellen bij de komende voorzittersverkiezingen, tegen Bart Somers. Bovendien zou de regering zich met het vertrek van Verwilghen verlost weten van een zwak minister.
Maar Verwilghen wil een eventueel verlies van zijn ministerpost gecompenseerd zien, liefst met een buitenlandse benoeming, iets met auto-met-chauffeur. Waarop zou die ambitie kunnen steunen? Op zijn vele buitenlandse reizen als staatssecretaris van Ontwikkelingssamenwerking? Op de manier waarop hij destijds de naar hem vernoemde parlementaire onderzoekscommissie in de vangrails reed? Of misschien op de puinhoop die hij op Justitie achterliet?
Door het lekken van dat nieuws over de mogelijke vervanging van Verwilghen is de lucht voor de federale paarse coalitie weer wat zwaarder geworden.
RIK VAN CAUWELAERT
Het sociaal overleg zal onoverbrugbare verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië in het licht stellen.
