Het staat met zoveel woorden in de verslagen die de broosheid van de Europese economie moeten aantonen: de Amerikanen presteren jaarlijks aanzienlijk meer werkuren dan de hedonistische Europeanen. Wie door al dat studiewerk ploegde, kon alleen maar besluiten dat die grotere werklust van de Amerikanen een aangeboren eigenschap was.

Intussen weten we beter. Peilingen hebben aangetoond dat de Amerikanen bereid zijn langer te werken en minder vakantie te nemen omdat ze bang zijn anders hun baan te verliezen. Daarom klinkt het nogal verontrustend dat de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, de Portugees José Manuel Barroso, de Europese arbeidsmarkt wil hervormen naar Angelsaksisch model.

Barroso mag dan al een gewezen maoïst zijn, zijn economische hervormingsdrang heeft volgens de Europese correspondent van het maandblad Prospect iets Thatcheriaans. Overigens organiseerde Barroso, toen hij nog premier van zijn land was, ook de topontmoeting op de Azoren tussen de Spaanse premier Aznar, de Britse premier Blair en de Amerikaanse president Bush aan de vooravond van de aanval op Irak. Dat was misschien niet zijn gelukkigste initiatief, maar het versterkte wel de heel aparte relatie van de conservatieve Barroso met het Angelsaksische kamp.

Vandaar allicht de haast juichende toon in de commentaren van bladen als The Financial Times over de projecten van Barroso. Want die heeft in de Europese Commissie op alle strategische posten bonafide liberalen, verdedigers van de vrije markt, gedropt. Een signaal, zo beweren de wichelaars op de Europese scène, dat het Barroso menens is met de sociale en economische hervormingen waar de Europese Unie voor staat.

Zijn commissarissen kiest de voorzitter niet zelf. Die worden geselecteerd door de regeringen van de lidstaten – zij hebben meestal zo hun redenen om iemand weg te sturen naar Europa. Maar de voorzitter heeft wel zijn zeg bij de verdeling van de bevoegdheden die de commissarissen toegewezen krijgen.

De Nederlandse liberale Neelie Smit-Kroes op Concurrentiebeleid, de Brit Peter Mandelson, net als Barroso een intimus van Tony Blair, op Handel, de Ier Charlie McCreevy op Interne Markt, de Spanjaard Joaquin Almunia op Economische en Monetaire Zaken, het zijn evenveel aanwijzingen voor de koers die het Europese schip zal varen.

Vorige week haalde de voorzitter zijn voltallige ploeg van vijfentwintig commissarissen naar Brussel. Voor een perspresentatie, maar vooral ook voor een sessie teambuilding. En dat zal nodig zijn, want Barroso heeft zichzelf en zijn Commissie de opdracht gegeven om de Agenda van Lissabon onverkort uit te voeren. Volgens die agenda moet de Europese Unie in 2010 – over zes jaar dus – de meest concurrerende en meest innoverende economie van de wereld zijn. Daarvoor zullen een aantal oude modellen moeten sneuvelen. Want volgens Barroso is er geen probleem met onze welvaartsstaat: de welvaartsstaat ís het probleem.

De Duitse regering is Barroso al voor geweest. De sociale hervormingen van kanselier Gerhard Schröder hakken in het Rijnlandmodel. Als dat model definitief voor de bijl gaat, sneuvelen weldra alle Europese sociale verworvenheden.

In het voormalige Oost-Duitsland bedraagt de werkloosheid bijna twintig procent. Elke maandag trekken duizenden betogers door de straten van de grote steden – ook Berlijn – om te protesteren tegen de afbouw van de sociale voorzieningen. De ingrepen van Schröders regering komen volgens hen neer op een nooit geziene contractbreuk. Generaties hebben, op gezag van de socialisten, hun vertrouwen gevestigd in een sterke staat die voor hen zou zorgen.

Uitgerekend de socialistische partij van Schröder moet das Volk nu uitleggen dat de rekeningen niet langer kloppen, dat de gezondheidszorg niet meer betaalbaar is en dat er langer zal moeten worden gewerkt. En dat dreigt een pijnlijke zaak te worden voor Schröder en zijn SPD. Bij komende deelstaatverkiezingen in Brandenburg en Saksen wacht de socialisten een historische nederlaag en maken de oud-communisten van de PDS, zo verwachten opiniepeilers, een spectaculaire remonte.

Misschien moet Barroso toch eens voor het Europees parlement komen uitleggen wat hij precies bedoelt met ‘hervormingen naar Angelsaksisch model’. Schröder kan nog aanvoeren dat de Duitse kiezer hem met een opdracht heeft belast. Maar wie is eigenlijk de opdrachtgever van Barroso?

Rik Van Cauwelaert

Volgens Barroso is er geen probleem met onze

welvaartsstaat: de welvaartsstaat ís het probleem.