De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mevrouw Van Paemel, de Rwanda-commissie moet haar rapport afronden, maar partijpolitiek staat eensgezindheid in de weg.
MONIKA VAN PAEMEL : De commissies zijn een teken van de tijd. Sinds een jaar wil iedereen in dit land dat het roer wordt omgegooid. Maar hoe kan dat als het schip in volle vaart is en de bemanning dezelfde blijft ? De parlementaire commissies bestaan uit mensen die vergroeid zijn met partijbelangen en het aloude spel tussen regering en oppositie. Het hele idee Afrika is een beetje te groot voor de Belgische politiek. Dat er tien para’s vermoord zijn, is een drama voor de families van de slachtoffers, maar weegt niet op tegen de honderdduizenden Afrikanen die in de pan worden gehakt. In die veel grotere problematiek heeft men geen inzicht. Onze regering moddert nu al jaren aan met haar Afrika-beleid. Reginald Moreels is langzaamaan heilig aan het worden van de goede bedoelingen, maar de NGO’s hebben met hun goede bedoelingen dertig jaar lang de heersende regimes bestendigd. In het Rwanda-drama werd het gebrek aan visie in onze politiek en in de werking van onze NGO’s, extra versterkt door het falen van ons leger. Met andere woorden : tekortkomingen op alle drie de betrokken niveaus. Ik denk dat Guy Verhofstadt, als drijvende kracht in de commissie, dat wel aan het licht brengt, maar tegelijkertijd blijft hij een partijleider die vooral politieke tegenstanders in moeilijkheden wil brengen. Kijk naar de Brusselse crisis : plotseling zie je Verhofstadt en Anciaux de Jongere één front vormen. Hoe oprecht is dat alles ?
Het verslag van de Rwanda-commissie gaat vooral over het sturen van de para’s. Maar het terugtrekken had grotere gevolgen.
VAN PAEMEL : Het sturen van de para’s ligt wel aan de basis van al de rest. Het was de verantwoordelijkheid van de regering, maar net zo goed van de legerleiding. Die moet erop toezien dat de manschappen voldoende in aantal zijn, voldoende wapens hebben, en over voldoende bevoegdheden beschikken. Als dat niet het geval is, moet de opdracht geweigerd worden. Regering en leger hebben daar allebei een fout gemaakt. Zowel de beslissing om te vertrekken als om terug te komen is overhaast genomen, door mensen in Brussel die de toestand op het terrein niet kennen. Troepen terugtrekken is een van de delicaatste operaties uit de militaire strategie. Je brengt je eigen soldaten in gevaar en laat de plaatselijke bevolking, voor wie de hele operatie nochtans is opgezet, aan haar lot over. Dat was allemaal niet nodig geweest, mocht er in het begin wat planmatiger zijn nagedacht. Het Rwanda-fiasco toont de onmacht van de Belgische politiek inzake Afrika aan. Laat dat maar de conclusie zijn. Het aanwijzen van schuldigen is enkel touwtrekkerij.
In een beroepsschool in Anderlecht worden zes moslimmeisjes uitgesloten van hun stage, omdat ze een hoofddoek willen dragen.
VAN PAEMEL : Een incident dat het hele concept van de integratie vat. Ik vind dat in onze scholen de tsjador niet thuis hoort. Ik kan respect hebben voor wie hem uit religieuze overtuiging draagt, maar niet als hij gebruikt wordt als politiek pressiemiddel. Ik heb geen zin om daar, zoals vele halfzachte progressieven, mijn ogen voor te sluiten. Ik ben net terug uit Sarajevo, vóór de oorlog een multiculturele stad waar de moslimbevolking discreet en waardig haar godsdienst beleefde. De jonge moslimvrouwen gedroegen zich zelfs vrij westers. De vorige weken heb ik tot mijn ontzetting gemerkt dat de hoofddoeken massaal in het straatbeeld zijn opgedoken, en dat tussen het puin rijkelijk met koper en marmer versierde moskeeën oprijzen. De mensen hebben nauwelijks eten, maar er wordt fors geïnvesteerd in de ideologie. Tegelijkertijd marcheren er wel zwaar bewapende Sfor-soldaten rond, alsof het 1946 in Berlijn is. Je ziet voor je ogen de twee systemen met elkaar clashen. Dat is een oorlog, al dan niet met wapengeweld.
Ook in West-Europa botsen die systemen. Wij bieden de migranten integratie aan, maar dat is een pijnlijk proces waarbij de nieuwkomers een deel van hun cultuur moeten opgeven. Europeanen die naar Amerika emigreerden, zijn daar in de tweede of derde generatie Amerikanen geworden. Elementen van vreemde cultuur mogen in een samenleving voor kleur zorgen, maar ze mogen niet als een bedreiging voor de autochtonen worden ervaren. En dat is de eis om de tsjador te dragen wel. Na de hoofddoek komt de gescheiden gymnastiekles, apart godsdienstonderricht, scheiding van de seksen, en dat alles resulteert uiteindelijk in de onderdrukking van de vrouw.
Het dragen van een hoofddoek is meer dan religie, het is politiek. En dan nog een stroming die de staat aan de godsdienst wil onderwerpen. Wij hebben sinds de Franse Revolutie gestreden voor een maatschappij waar staat en godsdienst gescheiden zijn. Waarin vrouwen na een lange en nog niet voltooide strijd hun rechten hebben afgedwongen, waarin vrijheid van mening en van vereniging heerst, iedereen neutraal onderwijs kan genieten, en waarin vele discriminaties verbannen zijn. Vat het voor mijn part samen onder de noemer democratie. Een broos systeem, dat minderheden meer geeft dan hen rekenkundig toekomt. Die tolerantie mogen we niet laten misbruiken door mensen die ze willen beknotten. Dan denk ik aan extremisten van links en rechts, en aan de islamisten. Het is voor de toekomst van de jonge immigranten veel eerlijker dat we duidelijk zijn. Die mensen wonen hier en gaan niet meer weg. Wij moeten de verplichting op ons nemen om hun levensomstandigheden te verbeteren en integratie mogelijk te maken. Maar we mogen de verworvenheden van onze eigen samenleving niet laten bedreigen.
Minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte dient klacht in tegen de Hoeseltse burgemeester Fons Capiot, omdat die weigert een Bulgaars gezin uit te wijzen.
VAN PAEMEL : Die burgemeester heeft gelijk. Het gaat om een familie die sinds ’89 in België is, en op verzoek van de overheid in Hoeselt is ondergebracht. Die mensen zet je acht jaar later niet het land uit omdat ze niet zouden voldoen aan deze of gene voorwaarde. Ofwel laat je mensen binnen, ofwel niet. Als je ze binnenlaat, moet je er ook voor zorgen dat ze in menswaardige omstandigheden kunnen blijven. Helaas zijn tragische verhalen als van deze familie uit Hoeselt, ook in landen rondom ons te vaak te horen.
De CVP heeft de discussie over het kweken van menselijke embryo’s, al dan niet voor wetenschappelijk onderzoek, opgerakeld.
VAN PAEMEL : Menselijke embryo’s mogen gekweekt worden voor wetenschappelijk onderzoek, op voorwaarde dat dat echt nodig is. Die onderzoeken mogen slechts plaatsvinden in universiteiten, onder scherp toezicht, met strikte beperkingen, en uitsluitend voor wetenschappelijke doeleinden. Achter te veel onderzoeken schuilt het winstbejag van de medische of farmacologische industrie. De verleiding om te experimenteren, is in de wetenschap nog groter dan in de kunst. Dat moet binnen de perken worden gehouden. Ik vrees dat vele laboranten in potjes en pannetjes zitten te knoeien met allerlei vormen van leven, zonder dat daar controle op is. De evolutie van het gekloond schaap, via het rommelen met embryo’s en de eindeloze proeven rond vruchtbaarheid en genetische aanpassingen, moet dringend wettelijk geregeld worden. Wat gebeurt er bijvoorbeeld na een vruchtinplanting met de restembryo’s ? Worden die door de gootsteen gespoeld of wat ? Ik hoor Rome daarover minder luid orakelen dan over abortus.
Ondertussen worden onvruchtbare paren geholpen.
VAN PAEMEL : Met alle respect voor mensen die een kind willen, vraag ik me af of dat zonodig moet. Heeft men het recht om van de maatschappij een kind af te dwingen, als daartoe een sector moet onderhouden worden die zo veel geld verslindt dat andere zorgverstrekking in het gedrang komt ? Er is geen tekort aan kinderen op de wereld. Als je echt ouderlijk denkt, hoeft dat kind niet zo nodig uit je eigen buik te komen. Bovendien leidt dat geëxperimenteer naar onduldbare excessen. Ik heb met afschuw de beelden gezien van die Amerikaanse vrouw met een ton van een buik met zeven kinderen in. De kunst is niet een kind te creëren, wel om het een waardig bestaan te bieden. Trouwens : de onvruchtbaarheid heeft te maken met het aangetast milieu en de aangetaste voeding. Steek in de verbetering daarvan wat meer geld en tijd, in de plaats van te goochelen met eicellen.
De Navo gaat Rusland helpen met het ontmantelen van nucleaire duikboten. In uw jongste roman waren die onderzeeërs een van de thema’s.
VAN PAEMEL : Er liggen honderdvijftig kleine of grote Tsjernobyls te lekken in de zeeën. De onderschatting van dat gevaar is verbazend. Het ligt verborgen onder het poolijs of op de bodem van de oceaan, en dus trekken we het ons niet aan. Net zoals we het geknoei met ons voedsel niet ernstig nemen. Dat is een spijtige vorm van gewenning. Wij redeneren : aangezien alle vlees ongezond is, maakt het niet uit welk vlees we eten. Of : dood gaan we toch, waarom zouden we het roken dan laten ? Terwijl de kankers ons om de oren vliegen. Er is in dit land niemand over die in zijn familie- of vriendenkring geen kankergevallen kent. Dat dat niet tot grotere verontrusting en verontwaardiging leidt, bij de bevolking en bij de politici, is verschrikkelijk. De radioactiviteit van al het kernafval dat de Russen in het water hebben gedumpt, bedreigt de helft van de wereld. Dat ze de Navo te hulp roepen, bewijst dat we werkelijk voor een ecologische ramp staan waarbij de plastic flessen van onze groenen in het niets verzinken. Als de Amerikanen die catastrofe helpen voorkomen, is dat een goede zaak, al zullen ze wel vooral gedreven worden door militaire overwegingen.
Verwacht u enig heil van de milieuconferentie in Kyoto ?
VAN PAEMEL : Ik hoop dat de mensen zich meer bewust worden van de grootte van het probleem. Die sensibilisering was er bij de eerste rapporten van de Club van Rome, toen iedereen besefte dat het vijf voor twaalf was. Nu is het tien over twaalf, en men beseft het niet. Mijn vrees is dat ook deze conferentie zal moeten buigen voor de grootste vervuiler van allen : de Verenigde Staten. En dat hoognodige maatregelen, zoals het terugdringen van de uitstoot van koolstofdioxide, ondergeschikt zullen blijven aan het heilige economische principe van de winst.
Tot slot Zuid-Afrika, waar Winnie Mandela zwaar onder vuur ligt in de Waarheidscommissie.
VAN PAEMEL : Een pijnlijke zaak. Nergens worden zoveel vrouwen geslagen, verkracht en vermoord als in Zuid-Afrika. De positie van de vrouw is er rampzalig. Dat is mede een gevolg van het Apartheidsregime, dat voor een getrapte onderdrukking zorgde. Het ANC streed daartegen, en telde verscheidene sterke vrouwen die vanuit een vaak marxistische achtergrond opkwamen voor meer rechten voor de vrouw. Toen Nelson Mandela begin jaren zestig werd opgesloten, werd Winnie het symbool van die strijd. Zij werd de moeder van het nieuwe vaderland dat op komst was. Na een tijdje is gebleken dat ze overstag ging voor de verleiding van de macht, en mogelijk rechtstreeks betrokken was bij moord. Dat is ontluisterend voor het ANC, en nefast voor de op zich al penibele situatie van de vrouwen in Zuid-Afrika. Nelson Mandela mag zich dan de voorbije jaren van Winnie hebben afgekeerd, dat is rijkelijk laat. Al in de jaren tachtig heeft Winnie de neck-lacing, het met brandende autobanden lynchen van veronderstelde collaborateurs, openlijk verdedigd. Dat kon niet door de beugel en de ANC-top had moeten ingrijpen. Ik ben benieuwd wat daarover gezegd zal worden op het komende partijcongres.
Koen Meulenaere
