De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mevrouw Van Paemel, de voorbije week hebben de Witte Comités weer actie gevoerd. Dat was geen onverdeeld succes.
MONIKA VAN PAEMEL : De Witte Beweging kent een massale aanhang. Het is niet omdat je die mensen niet altijd op volle sterkte kan mobiliseren, dat ze van mening veranderd zijn. De Witte Mars heeft geleid naar enkele parlementaire commissies en initiatieven, die op dit moment wegzinken in een reeks incidentjes. Er worden kleine veldslagen geleverd, die niets positiefs bijbrengen aan het eindresultaat. Dat zorgt voor verbittering bij de stilzwijgende massa die zich achter die paar witte paraplu’s ophoudt. De politici doen er goed aan dat niet te onderschatten of weg te blaffen.
Wat te denken van het optreden van Louis Tobback ?
VAN PAEMEL : Er gebeurt blijkbaar iets vreemds met mensen die langere tijd in het centrum van de macht staan. Nu is het voor iedere publieke figuur vervelend om privé te worden lastig gevallen. Maar als het om een delicaat thema gaat als de bescherming van de kinderen, mag je wel een minimum aan beleefdheid opbrengen. Wat Tobback deed, getuigde niet van veel beschaving. Ofwel heeft deze man een vreselijk ochtendhumeur. Ofwel bewijst zijn overreactie dat hij zich aangevallen voelt door een aanhoudende kritiek, waarvan de essentie het wantrouwen tegen onze politieke leiders is.
Ofwel wenst hij zich niet door de eerste de beste te laten verwijten dat hij een paraplu opentrekt. Hij vecht al langer voor de hervorming van politie en justitie dan de Witte Comités.
VAN PAEMEL : Dat is goed mogelijk. Ook Stefaan De Clerck hamert er op dat de hervormigen volop bezig zijn en dat zoiets tijd vergt. Maar die tijd is op. Die tijd was tien jaar geleden al op. En het hoeft niet dat elke burger daar toen al in detail mee begaan was. Daarvoor heb je nu net bewindslieden.
Ontbreekt het de Witte Beweging niet aan concrete en vooral realistische eisen ?
VAN PAEMEL : Dat denk ik niet, maar misschien moeten onafhankelijke intellectuelen ze eens bundelen in een soort Charter van het Kind. Zoals in Praag is gebeurd met Charta ’68 en Charta ’77. Het allereerste doel is de bescherming van de minderjarigen. Omdat onze huidige structuren die niet garanderen, ligt in het verlengde daarvan de eis om justitie, politie en misschien een deel van de besluitvorming te hervormen. Om dat af te dwingen moet een beweging georganiseerd en gestructureerd tewerk gaan, anders verliest ze haar slagkracht. We hebben dat gezien na de moord op Karel Van Noppen. Het eerste jaar kan je een vleesloze dag houden en let men in die sector wat beter op zijn tellen, het tweede jaar lukt dat niet meer. De acties verliezen hun intensiteit, maar blijven bij de bevolking wel voeding geven aan het onbehagen over het beleid en de politici die ervoor instaan. En dat gevoel verwatert niet, integendeel.
Het Centrum voor Vermiste Kinderen, één van de eerste concrete antwoorden op de Witte Mars, is niet in een prettige sfeer van start gegaan.
VAN PAEMEL : Er zijn aan beide kanten fouten gemaakt. De ouders proberen vanuit hun verdriet tegen een systeem op te boksen, maar moeten iets dragen dat nauwelijks te dragen is. Er is een structuur nodig voor de Witte Beweging, maar het is niet vanzelfsprekend dat de ouders, die er zo emotioneel bij betrokken zijn, daar de meest geschikte figuren voor zijn. Ook niet om dat Centrum voor Vermiste Kinderen te leiden. Aan de andere kant stuit je op de onhandigheid waarmee de overheid dit heeft aangepakt. Ik weet weinig van mijnheer Cardon de Lichtbuer, en ik vind het laag om iemand in diskrediet te brengen vanwege zijn familie of zijn schoonfamilie. Maar Cardon de Lichtbuer is hoe dan ook een vertegenwoordiger van een establishment dat niet meteen het hart van de Witte Beweging uitmaakt. Waarom heeft men dat voorzitterschap niet toevertrouwd aan iemand als Kathy Lindekens ? Die kent ook talen en heeft haar strepen verdiend in het sociaal-politieke domein. Dat lijken mij voor deze functie betere referenties dan verdiensten in het bankwezen. Ook de manier waarop dit Centrum van start gaat, verhoogt het onbehagen bij het publiek.
In Frankrijk is grote beroering ontstaan rond de manier waarop de politie voor het oog van de camera’s honderden mensen heeft opgepakt in een onderzoek naar kinderporno.
VAN PAEMEL : Dat cowboy-optreden is een fenomeen dat ook in ons land dringend aandacht vergt. Door de aanpak van gerecht en media worden mensen gehangen voor ze veroordeeld zijn. Dat is een aantasting van het fundamentele uitgangspunt van de rechtsregels waarop onze democratie gebouwd is. Deze wilde aanpak is van het gerecht uit een teken van onmacht. En de lichtzinnige manier waarop de pers gezichten, namen, of nauwelijks gecontroleerde feiten voor het grote publiek te grabbel gooit, heeft meer te maken met lynchen dan met informeren.
Ik denk dat men in de pers met vuur speelt. De persvrijheid is één van de hoekstenen van de democratie, maar als de journalisten zich niet aan elementaire regels houden, gaan ze een tegenreactie uitlokken bij het gerecht en de politiek. Er wordt te gemakkelijk informatie verspreid die niet of slechts ten dele juist is, zaken worden buiten hun proportie opgeschroefd, en mensen worden onterecht in opspraak gebracht. Er wordt geknoeid met foto- en filmmontages waarmee kijkers of lezers misleid worden. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Justitie slaat nu al in het wilde weg terug. Huiszoekingen zijn een eerste aantasting van de persvrijheid.
De Rwandacommissie begint aan haar conclusies, maar kreeg eerst nog bittere woorden te slikken van de families van de tien vermoorde para’s.
VAN PAEMEL : Ook deze mensen praten vanuit een immens verdriet en woede. Ik vraag me af of die pijnlijke tussenkomsten niet beter achter gesloten deuren zouden plaatsvinden. Afgezien daarvan zit deze commissie met hetzelfde probleem als de Commissie-Dutroux : door de mediatisering wil het publiek een uitkomst zien. Ook al zijn het parlement en regering, die uiteindelijk voor de veranderingen moeten zorgen iets wat een paar jaar kan aanslepen. Deze commissie maakt, voor zover dat nog nodig zou geweest zijn, duidelijk dat wij in Afrika een rol hebben willen spelen die we niet aankonden. Als je je met iets bemoeit, sta je mee in voor de gevolgen. We kunnen niet onschuldig pleiten voor wat in Rwanda is gebeurd. We hebben het regime geholpen, we hebben bij diverse gelegenheden soldaten ingezet, we waren aanwezig toen de genocide uitbrak. Dan kan je niet zoals de premier zeggen dat alleen sauve-qui-peut telde. Laten we nu eindelijk leren dat Afrika van de Afrikanen is, en dat wij daar hulp kunnen bieden als die gevraagd wordt. Maar dan in een dienende, niet in een bevelende functie.
Op dit moment weten we nog niet welke straf de Krijgsraad zal uitspreken tegen drie para’s die zich in Somalië misdragen hebben. Maar het auditoraat heeft de feiten geminimaliseerd.
VAN PAEMEL : De straf op zich doet weinig ter zake. Wat die para’s hebben gedaan is erg, maar erger is dat zij niet gecorrigeerd zijn door hun oversten. Het Centrum voor Racismebestrijding stelt zich burgerlijke partij, en beweert dat racistische opvattingen in het leger het gedrag van die soldaten hebben bepaald. Die thesis is aannemelijk, maar als je ze door de rechtbank wil doen aanvaarden, moet je ze ook kunnen hard maken. Aan de andere kant staat het leger, dat zijn handen in onschuld wast en vooral geen blaam op zijn blazoen wil. De operatie in Somalië was militair een grote mislukking, het enige dat de legerleiding kan blijven aanvoeren, is dat ze tenminste goed bedoeld was. Een veroordeling voor racisme zou dat argument zwaar aantasten. Je ziet zowel voor de Krijgsraad als in de Rwandacommissie dat de hoge militairen gebelgd zijn dat men hen durft aanspreken op hun manier van bevelvoering, training en opleiding.
Vijf jaar na Rio, waarvan ook niet veel punten gerealiseerd zijn, heeft de VN-milieuconferentie van New York niet eens een slotverklaring opgeleverd.
VAN PAEMEL : Het was symbolisch dat Commandant Cousteau zijn laatste duik heeft genomen terwijl die conferentie vastliep. Het mislukken van New York is het belangrijkste feit van deze week, maar wordt in de media helaas weggedrukt door de show rond een kapitalistische supermarkt als Hongkong. In New York ging het om wat wezenlijk van belang is voor de manier waarop wij en onze kinderen zullen leven. En op dat punt zegt een grootmacht als de Verenigde Staten : onze productie is belangrijker dan het welzijn van de mensen en het voortbestaan van de aarde. Eens te meer is enkel wat lippendienst bewezen aan het redden van het milieu, maar wordt zeker niet geraakt aan het principe van produceren om de winst en niet om de behoefte. De wereld laat zich regeren door een systeem dat de wereld vernietigt. De enigen die daar nog echt tegen opkomen, zijn actiegroepen als Greenpeace. Die schieten soms hun doel voorbij, maar wijzen tenminste zeer concreet op het gevaar. Dat hun boten worden opgeblazen, geeft aan dat ze de pijnlijke plaats raken. De groene partijen in Europa ontgoochelen mij. Ze draaien mee in het politieke spel, en houden zich bezig met zeer beperkte punten. De burger wordt lastiggevallen om huisvuil te selecteren en tal van heffingen te betalen, maar tegen de kern van het kwaad wordt niet gevochten.
Franjo Tudjman is vorige maand herkozen als president van Kroatië, en Slobodan Milosevic wordt hoogstwaarschijnlijk verkozen tot president van de Joegoslavische Federatie.
VAN PAEMEL : Verkiezingen is een groot woord voor wat in Servië wordt opgevoerd. Maar het presidentschap is zowel in Kroatië als Klein-Joegoslavië steeds nadrukkelijker het hart van de macht. Als die functie wordt opgevuld, al dan niet met een ruime electorale goedkeuring, door de twee mannen die zes jaar geleden het vuur aan de lont hebben gestoken, slaat de schrik me om het hart. De oppositie tegen Milosevic, die eind vorig jaar drie maanden lang in Belgrado demonstreerde, is helemaal uit elkaar gevallen. Ik vond die oppositie trouwens even erg als de regeringsclub, zeker als ik de theorieën hoor van Vuk Draskovic. De mensen in ex-Joegoslavië zijn het slachtoffer van hun slechte leiders. Er heeft daar eerst een feodaal en daarna een communistisch systeem geheerst. Twee keer dirigistisch van bovenuit, en zo is een nomenclatura ontstaan die vaster wortel heeft geschoten dan wij vermoeden.
De Amerikanen willen volgend jaar hun troepen uit Bosnië terugtrekken. Wat dan ?
VAN PAEMEL : Ik vrees dat de twee grote blokken hun verovering van Bosnië verder zetten, en dat er voor de Bosnische moslims hooguit een paar thuislandjes overblijven. Ze zullen daarop reageren met het enige middel dat hen rest : een vorm van terrorisme, met steun vanuit de fundamentalistische moslimlanden. Er zou een Marshallplan voor de Balkan moeten komen, want anders blijft dat de zieke plek van Europa, die het hele lichaam kan aantasten. Het blijft een scheidingslijn tussen twee werelden die al duizenden jaren tegenover mekaar staan : het Westen tegen de Ottomanen. Die twee hebben dat gebied lange tijd verdeeld, met als gevolg dat je echt twee manieren van denken, leven en voelen hebt. De mensen daar worden nog altijd van ’s ochtends tot ’s avonds geïndoctrineerd met ideeën over taal, ras en religie.
Mogen wij u en uw vijf collega’s hartelijk danken voor de tweede jaargang van De Kroonraad. De volgende zitting is begin september.
Koen Meulenaere
