Nog voor de terreinen van de Waalse Krook zelfs maar bouwklaar zijn, hangt de stad Gent al een schadeclaim van 42 miljoen euro boven het hoofd. De ‘bibliotheek voor de eenentwintigste eeuw’ dreigt op een financiële kater uit te draaien.
Symbolisch dat het terrein aan een rivierbocht ligt, want in weinig dossiers werd zo veel gedraaid en gekeerd als in dat van de Waalse Krook in Gent. Ooit zou het Gerard Mortiers Muziekforum huisvesten, maar dat plan is ondertussen finaal en integraal afgevoerd. Later was er sprake van een circusschool. En nu de bestemming van de gronden aan de Schelde-oever achter de Minardschouwburg eindelijk definitief is – tegen de zomer van 2015 moet er een nieuwe bibliotheek verrijzen, naar een ontwerp van de Gentse architecten Coussée & Goris en het Spaanse bureau RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes – dreigt een forse schadeclaim het project op de helling te zetten. Vastgoedonderneming VOP, die vroeger op de gronden van de Waalse Krook sportcentrum Ucon uitbaatte, betwist de onteigening en eist van de stad niet minder dan 42 miljoen euro schadevergoeding. Terwijl het budget voor de onteigening van het hele terrein, gronden die niet van VOP waren inbegrepen, begroot is op 7,9 miljoen. De stad Gent dreigt aan haar ‘bibliotheek voor de eenentwintigste eeuw’ een enorme financiële kater over te houden.
Oorspronkelijk waren de VOP-terreinen onteigend voor 3,6 miljoen euro. ‘Een belachelijk, bijna beledigend bedrag’, zegt Johan Van Overstraeten van VOP. ‘We hebben het hier over een oppervlakte van duizenden vierkante meters, aan het water, pal in het centrum van Gent. Zelfs het eigen registratiekantoor van de stad Gent schatte de reële waarde van het perceel vele malen hoger, in een verslag dat trouwens geheim werd gehouden tot na de onteigening.’
Die argumentatie overtuigde de rechter om in een eerste vonnis de vergoeding op te trekken tot 8,2 miljoen euro, meer dus dan het totale onteigeningsbudget. En dat is nog maar een opmaat voor de werkelijke procedure, want VOP wil de onteigening zelf doen verbreken. ‘Het Stadsontwikkelingsbedrijf Gent (SOB) speelt hoog spel’, beweert Van Overstraeten. ‘Het hoopt een eventuele verbreking te neutraliseren door zogenaamd onomkeerbare daden te plegen op de site, zoals het afbreken van ons vroegere pand en het optrekken van een nieuw gebouw. Het hoopt dat de onteigening daardoor wordt geklasseerd als ‘zonder voorwerp’. Maar als de onteigening toch verbroken wordt, dan heeft VOP niet alleen recht op een vergoeding die ons in staat stelt een vergelijkbaar goed te verwerven, maar ook op een som die alle winsten dekt die wij op deze site hadden kunnen maken. De huidige vordering bedraagt 42 miljoen, een bedrag dat nog zal stijgen voor de rechter zich uitspreekt. We beschikken bovendien over andere vonnissen waarin het Gentse SOB om dezelfde reden in het ongelijk werd gesteld, voor kleinere percelen weliswaar.’
Voluntaristisch
Schepen van Stadsontwikkeling Tom Balthazar (SP.A) maakt zich nochtans geen zorgen. ‘We leven in een rechtsstaat en iedere Belg heeft het recht een proces aan te spannen als hij zich tekortgedaan voelt, maar wij gaan ervan uit dat de onteigening correct is verlopen. Ik snap dat VOP zo veel mogelijk uit de brand wil slepen, maar 42 miljoen is een ridicuul bedrag. Als de rechter de klagers volgt, dan heeft de stad een probleem, ja. Onze juridische dienst gaat ervan uit dat het niet zover zal komen.’
Als protest tegen de ‘onomkeerbare daden’ die op het terrein dreigen te worden gepleegd – in dit geval het bouwen, het afbreken van het vroegere sportcentrum is al gebeurd – dient VOP een bezwaarschrift in tegen de bouwaanvraag, dat weliswaar niet opschortend werkt. Daarbij citeert het uitvoerig uit een mobiliteitsonderzoek dat de stad zelf bestelde. De nieuwe multimediale bibliotheek verwacht dagelijks tussen vijf- en tienduizend bezoekers. Nochtans werd geen enkele parkeerplaats voorzien en zegt de studie dat alle naburige paarkeerruimten verzadigd zijn.
De verkeersdeskundigen pleiten in het mobiliteitsonderzoek voor 362 tot 390 extra parkeerplaatsen. Er is in het bouwplan bovendien slechts ruimte voor 262 fietsstallingen. Dat is niet veel, aangezien zeker 347 personeelsleden op de site zullen werken. De mobiliteitsstudie besluit, enigszins voluntaristisch, dat het gemis aan mobiliteit en parkeergelegenheid ‘gecompenseerd zal worden door de unieke ligging, het unieke concept en de nieuwe duurzame mobiliteitscultuur voor de (binnen)stad’. Schepen Balthazar vindt er geen graten in: ‘Twee nieuwe voetgangersbruggen zullen de Krook verbinden met het Zuid en met het François Laurentplein. Dat maakt het mogelijk om alle verkeer te spreiden. Vergeet ook niet dat het Zuidplein een belangrijk knooppunt is van openbaar vervoer. Er zijn dus voldoende alternatieven; mobiliteit wordt geen onoverkomelijk probleem op de Waalse Krook.’
‘De bouwheren van cvba Waalse Krook permitteren zich hier zaken waar geen enkel privaat project mee weg zou komen. De overheid lacht met haar eigen regels’, reageert Johan Van Overstraeten namens VOP. ‘Des te wranger, gezien onze eigen pogingen om te mogen bouwen op de Waalse Krook. Altijd hebben we geprobeerd uit te vissen wat de stad wou en hebben we ons daaraan aangepast. Rond de eeuwwisseling stelden we een residentieel gebouw voor met een plezierhaven, vergelijkbaar met wat nu verwezenlijkt wordt aan de Oude Beestenmarkt. Enkele jaren geleden dienden we een tweede bouwaanvraag in, met ruimte voor een bibliotheek. Die aanvragen werden steeds geweigerd, met de meest absurde, vergezochte en zelfs wetteloze argumenten. Ons laatste bod was integraal het project van de stad te realiseren, waarbij we de bouwkosten van het huidige plan op ons zouden nemen, om het dan te verhuren. In Schaarbeek verwezenlijkten we een soortgelijk project, we kunnen dit dus aan. Voor de stad had dit een veel goedkopere oplossing kunnen zijn, denk alleen al aan de onteigeningskosten die ze zou uitsparen. De stadsonderhandelaars werden merkelijk zenuwachtig toen we dat voorstelden. Ik had de indruk dat men ons sindsdien zo lang mogelijk aan het lijntje hield, opdat we geen proce-dures zouden starten of opdat juridische bezwaren hoe dan ook te laat zouden komen.’ Schepen Balthazar zegt niet op de hoogte te zijn van een dergelijk aanbod, maar noemt het hoe dan ook een constructie die ‘voor de stad niet erg realistisch lijkt’.
Veel hooi op de vork
Vooralsnog blijft onduidelijk wie wel op de Waalse Krook gaat bouwen. In het najaar zou een aanbestedingsprocedure worden gestart. Dat is kort dag als de stad de nieuwe bibliotheek al in de zomer van 2015 in gebruik wil nemen. De planning van cvba de Waalse Krook voorziet dat er deze herfst al gebouwd wordt. Het minste wat je kunt zeggen is dat de vijf bouwheren van de cvba Waalse Krook – de Vlaamse Gemeenschap, de provincie Oost-Vlaanderen, de stad Gent, het Stadsontwikkelingsbedrijf Gent (SOB), de Universiteit Gent en het Interdisciplinair Instituut voor Breedbandtechnologie (IBBT) – veel hooi op de vork nemen.
Bovendien dreigen ze zich vast te rijden in de verbouwing van het naburige Wintercircus. Dat fraaie, ronde pand, ook bekend als de garage Mahy, staat al decennia te verkommeren. De opleveringsdatum van het Wintercircus is 2015, al blijft onduidelijk wat er nu eigenlijk mee zal worden gedaan. Cvba Waalse Krook gaat er momenteel van uit dat het Vlaams Instituut voor de Archivering en Ontsluiting van het Audiovisueel Erfgoed (VIAA) de ‘hoofdgebruiker’ van het gerenoveerde circus wordt. Gent zou in dat scenario onder andere het archief van de VRT huisvesten. Minister van Media Ingrid Lieten (SP.A) heeft er zich toe geëngageerd het VIAA naar Gent te brengen, maar besprak het dossier nog niet op regeringsniveau. Hoe dan ook is er vooralsnog geen bouwbudget voorzien. Lieten zette 2 miljoen euro opzij voor ‘de financiering van basisinfrastructuur’. Meer dan dat kan met zo’n bedrag dan ook niet gedaan worden in het zwaar vervallen Wintercircus.
Het Gentse bestuursakkoord stelt dat het Wintercircus ‘in de eerste plaats een cultureel project wordt’, maar het blijft natuurlijk de vraag hoe je dat invult. Het gerucht gaat dat de gelijkvloerse verdieping van het Wintercircus al beloofd is aan boekhandel Fnac. Schepen Balthazar ontkent in ieder geval dat het Wintercircus een veredeld shoppingcenter wordt: ‘We denken aan een bedrijvencentrum voor startende ICT-bedrijven en een bibliotheek voor mensen met een leesbeperking. Daarnaast kan er ruimte zijn voor wat horeca en thematisch verwante winkels. Maar er bestaat geen overeenkomst met Fnac, daarin bent u verkeerd geïnformeerd. Al zou zo’n invulling in principe zeker kunnen.’
DOOR JEF VAN BAELEN
‘De mobiliteits-studie pleit voor 362 tot 390 extra parkeer-plaatsen.’
