Het woelige Noord-Ierland speelt officieel geen rol in de Britse verkiezingen van 1 mei. En de bommen van het IRA veranderen daar niets aan.
Noord-Ierland of Ulster, zoals de protestantse partijen dat stuk van het eiland graag noemen, maakt deel uit van het Verenigd Koninkrijk. Sinds jaren is er een guerrillaoorlog aan de gang die Londen miljoenen kost. En het eind ervan lijkt niet in zicht. Tenminste als we mogen afgaan op de activiteiten van het IRA (het Iers Republikeins Leger), de gewapende nationalisten die de Britten met geweld van hun eiland willen verdrijven. Dat de Ierse Republiek een hereniging met Noord-Ierland slechts met de lippen belijdt, zal de IRA-militanten een zorg zijn. Met alle mogelijke middelen echte en valse bommeldingen incluis voeren ze hun aanwezigheidspolitiek.
Maar het mag niet baten, Noord-Ierland is geen thema in de Britse verkiezingen. De Conservatieve premier John Major heeft daar geen succes geboekt en geen vrede gebracht. En Labourleider Tony Blair nam gewoon het standpunt van de Conservatieven over. De afspraak luidt dat Noord-Ierland Brits blijft zolang de meerderheid van de bevolking dat wil. En er kan onderhandeld worden met al wie geweld afzweert.
Die standpunten blokkeren al jaren een oplossing voor het vraagstuk Noord-Ierland, ze leidden in schaaktermen tot een patstelling. Iedereen weet of zou moeten weten dat het geen zin heeft over vrede te praten, tenzij alle partijen bij de gesprekken betrokken worden. Ook het nu uitgesloten Sinn Fein van Gerry Adams, zelfs al is het de politieke dekmantel of arm van het IRA. Want ofwel spreekt Adams voor het IRA, en dan kan hij een oplossing helpen bereiken, ofwel heeft hij geen banden met die terreurorganisatie en kan hij volgens de officiële thesis niet beschuldigd worden van gebruik van geweld en dus niet uitgesloten worden bij onderhandelingen.
Dat Sinn Fein niet wordt gehoord, ligt eigenlijk aan de moeilijkheden die premier Major had om overeind te blijven. Hoe meer zetels de Labourpartij in tussentijdse verkiezingen veroverde, des te kleiner werd immers de regeringsmeerderheid. En die meerderheid kreeg in het parlement steun van de Noord-Ierse protestanten, van de UDUP ( Ulster Democratic Unionist Party) van de bekende dominee Ian Paisley en van de zeer radicale UU ( Ulster Unionists) van David Trimble. De protestanten hielden de regering recht, maar zetten ze tegelijk onder druk.
STERKE PREMIER GEVRAAGD
Daardoor verzandden alle vredesonderhandelingen. En het zal zo blijven tot een regering in Londen zo’n meerderheid haalt dat de Noord-Ierse protestantse partijen weer vertegenwoordigen wat ze zijn : een zeer kleine minderheid in het Britse parlement.
Het verleden bewijst het. De Conservatieve regering van Margaret Thatcher bracht in 1985 het vredesproces op gang, met de ondertekening van het Anglo-Iers Verdrag. Thatcher had een meerderheid van 72 zetels. In 1993 ging John Major verder op de ingeslagen weg, met de Downing Street Declaration. Daarmee konden de vredesonderhandelingen over Noord-Ierland beginnen. Major had toen een meerderheid van twaalf zetels en hij zette de leiders van de protestantse partijen gewoon uit zijn kantoor.
Een obstakel in de kwestie is dat de kiezers in Noord-Ierland niet kunnen stemmen voor de partijen die in Londen de dienst uitmaken. De stemmen lopen volgens religieuze lijnen en daardoor ligt de uitslag al jaren vast.
Voorts willen Wales en Schotland, de randgebieden van het Verenigd Koninkrijk, een of andere vorm van zelfbestuur. En als daar autonomie wordt toegekend de nationalistische SNP maakt kans om een kwart van de Schotse stemmen te halen , is er geen enkele reden waarom Noord-Ierland geen zelfbestuur zou krijgen. De echt gematigde partijen daar vinden een Noord-Ierse regering alleen kans maken als die de echte samenstelling van de bevolking weerspiegelt. Ze pleiten dus voor een ander kiessysteem. Nu is degene verkozen die de meeste stemmen haalt per district ( first past the post). De rest van de stemmen gaat verloren. Bij evenredige vertegenwoordiging tellen alle stemmen.
Bij evenredige vertegenwoordiging zouden de vijftig procent protestanten negen van de achttien parlementsleden leveren, in de plaats van dertien. Zoiets zou niet alleen de protestantse heerschappij in Noord-Ierland breken, het zou de Noord-Ieren verplichten samen te werken, waardoor radicale partijen zouden worden gemarginaliseerd.
Vrijwel iedereen wil inmiddels zelfbestuur, wat de weerstand vanuit Londen verklaart. Evenredige vertegenwoordiging in Noord-Ierland, zal ook geëist worden door de kleinere Engelse partijen. Zelfbestuur voor Noord-Ierland, zal de nationalisten in Schotland en Wales aanmoedigen. En de federalisering van de staat ligt in Londen slecht. Dat is iets voor het vasteland, waar ze aan de verkeerde kant van de weg rijden en pro-Europees zijn.
M.V.
Sinn Fein, de politieke vleugel van het IRA, begon op 20 april haar jaarlijks congres met de oproep voor haar te stemmen, om Londen te dwingen de partij uit te nodigen op vredesgesprekken over Noord-Ierland.
