Van Karel de Stoute tot aartshertog Karel.

De periode 1477-1515 was cruciaal voor de geschiedenis van de Lage Landen bij de zee. Dat stelt Paul Morren, ere-inspecteur voor het geschiedenisonderwijs in zijn boek ?Van de dood van Karel de Stoute tot de troonsbestijging van aartshertog Karel (1477-1515)?, gepubliceerd door het Algemeen Rijksarchief. In de hal van het Rijksarchief in Brussel is nu ook een expositie te zien van de archivalia, gravures en teksten die de auteur in zijn boek heeft verwerkt. De tentoonstelling wordt verlevendigd met foto’s van schilderijen, tapijten en beeldhouwwerk, onder meer van de renaissanceschouw van het Brugse Vrije op de Burg.

Toen Karel de Stoute begin 1477 sneuvelde, werd hij opgevolgd door zijn twintigjarige dochter Maria. In hetzelfde jaar trouwde zij met aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk achttien jaar oud, maar een man van aanzien want de zoon van de Roomse keizer Frederik III. Dat aanzien was nodig, alleen al om de bedreiging af te wenden van de Franse koning Lodewijk XI die de Bourgondische landen wat graag wilde inpalmen. Het jonge paar kreeg ook binnenlandse problemen. Hun onderdanen erkenden wel hun gezag, maar vooral de Vlamingen waren erop gebrand om de vrijheden terug te krijgen die ze onder de vorige Bourgondiërs waren kwijtgeraakt.

Zo moest Maria hen in 1477 een apart Privilegie toekennen, naast het ?Groot Privilegie? dat gold voor al haar gebieden. Het centralistische bestuur werd wat uitgehold ten voordele van de gewesten en de steden. Na de dood van Maria in 1482 kwamen de Vlamingen opnieuw in opstand tegen Maximiliaan die nu regent was voor zijn zoontje Filips. Maximiliaan werd in 1488 in Brugge zelfs een tijdje vastgezet.

Maximiliaan lag echter ook aan de basis van het latere rijk van Karel V waar de zon nooit onderging. In 1515 werd Karel ontvoogd en zijn tante Margaretha werd regentes. Dat politieke verhaal wordt gesitueerd tegen de sociaal-economische achtergrond van de teloorgang van Brugge en de opkomst van Antwerpen als handelscentreum en de overgang van de middeleeuwse gotiek naar de Renaissance.

Paul Dossche

?Van de dood van Karel de Stoute tot de troonsbestijging van aartshertog Karel (1477-1515)?, in het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Tot 30/6.

Maximiliaan ontvangt zijn dochter Margaretha en de kinderen van zijn zoon Filips. Gravure uit Weisskunig : een man van aanzien.