door Rik Van Cauwelaert

Zouden zo’n premier en zijn vicepremier en minister van Financiën dat nu zelf geloven, als ze beloven met de regering garant te zullen staan voor de 160 miljard euro – in de Benelux alleen al! – op de Fortis-spaarboekjes? De Belgische regering is niet eens in staat om de slachtoffers van een overstroming of een gasontploffing behoorlijk en bijtijds te vergoeden.

Afgelopen zondag deed de Belgische regering dan maar wat van haar werd verlangd, en wat in de bestuurskamers van de Belgische grootbanken was uitgedokterd. Om erger te voorkomen pompte ze, samen met de collega’s van Nederland en Luxemburg, zomaar eventjes 11,2 miljard euro in het door de beurstijgers belaagde Fortis. De Belgische bankiers, in andere omstandigheden strijdlustige herauten van de vrije markt, vertikten immers nog met geld over de brug te komen.

Maar afgelopen maandag leek het vertrouwen van de beleggers in de stevigheid van de financiële steiger die rond Fortis was opgetrokken veeleer beperkt, om niet te zeggen onbestaande.

De burgers en de beleggers vertrouwen het niet meer. De beelden van de in en uit lopende politici en financiële bollebozen illustreren de incestueuze relatie tussen de politiek en de haute finance. Die wordt nog duidelijker wanneer je de samenstelling bekijkt van de gepolitiseerde raden van bestuur van Dexia, waarvan de beurskoers afgelopen maandag bijna door het plankier ging.

Heeft al dat volk de voorbije jaren dan niet goed opgelet? Of heeft het, om het eigen politieke en financiële comfort niet te schaden, gewoon geweigerd om af en toe eens over de geldmuur te kijken en de financiële alchemisten te controleren die beweerden slechte leningen in baar goud te kunnen veranderen?

Nochtans. Zij hadden het kunnen weten.Met een verbluffende accuratesse voorspelde de Amerikaanse hoogleraar economie Nouriel Roubini van New York University al in september 2006 de crisis die ophanden was. Amerika, zo had Roubini berekend, stond voor een nooit geziene kredietcrisis op de hypotheekmarkt, een olieschok en een scherpe daling van het verbruikersvertrouwen. Het mocht al blij zijn als het aan een diepe recessie zou ontsnappen.

Met de cijfers en bedragen in de hand voorspelde Roubini tijdens z’n lezing voor het Internationaal Muntfonds zelfs de ontmanteling van de hypotheekgiganten Freddie Mac (Federal Home Loan Mortgage Corporation) en Fannie Mae (Federal National Mortgage Association). De meesten van zijn toehoorders spoelden na afloop met een ferme teug snel hun onthutsing door en gingen daarna over tot de orde van de dag.

Vandaag is Roubini een veelgevraagde spreker, en een duurbetaalde consultant van menige centrale bank. Begin dit jaar was hij nog te gast op het World Economic Forum in Davos, waar tal van entrepreneurs hem discreet raadpleegden.

Op dat moment stond de Fransman Jean-Claude Trichet, voorzitter van de Europese Centrale Bank, nog uit te leggen dat bankieren nu eenmaal niet zonder risico is en dat financiële systemen niet onfeilbaar zijn. Trichet verzekerde het publiek dat hij in geen geval de creativiteit van de bankiers wilde fnuiken. De koppeling van de Belgische lonen aan de index, dát vond Trichet pas echt een probleem.

‘Wij wisten niet dat het in Amerika zo slecht ging’, verzekerde Maurice Lippens, toen nog Fortis-baas. En hij herhaalde tegen wie het horen wilde: ‘Vertrouw ons.’

Trichet, de regenten van de Nationale Bank en hun gouverneur hoorden nochtans te weten dat sommige Europese banken tot meer dan 60 keer hun eigen vermogen – vele keren meer dan hun Amerikaanse collega’s die toen al op apegapen lagen – hadden geleend.

De meeste Europese banken zijn te groot en te internationaal verstrengeld om door hun thuisland op een geloofwaardige manier te kunnen worden gestut wanneer ze aan het wankelen gaan.

Om de Europese banken en hun klanten te beschermen, moet een Europees reddingsplan worden uitgewerkt. Alleen, de Europese Unie is daar niet voor toegerust.

De lidstaten kunnen zulke financiële inspanningen niet verteren. Bovendien dreigt nu naar buiten te komen dat verschillende eurolanden, waaronder België, hun begrotingen hebben bijeengelogen en dat bijgevolg de muntunie brozer is dan de Europese burger denkt.

Wanneer de lijken in de Fortis-kast en mogelijk die bij andere banken zijn geteld, zullen de kosten van alle regeringsgaranties en reddingspogingen aan de belastingbetaler worden doorberekend.

De frigoboxtoerist, die in Knokke nauwelijks wordt geduld, mag daar dan de rekeningen voor het financiële vandalisme van de familie Lippens gaan betalen.