De tentoonstelling in Forlì is de ideale aanleiding om een kleine Piero della Francesca-bedevaart te ondernemen in Toscane, Umbrië, De Marken en Emilia-Romagna.
De legende van het Ware Kruis, Arezzo
Deze zestiendelige cyclus, aangebracht op de drie wanden van de hoofdkapel van de San Francesco-kerk, is het grootste (circa 300m2!) en belangrijkste werk van Piero della Francesca. Het is een ingewikkelde vertelling – het Ware Kruis dat gemaakt werd van het Heilig Hout van de boom der kennis van goed en kwaad, dat door de christenen verstopt werd en door de Perzen geroofd – maar Piero heeft ze uitgebeeld in een aantal klassiek geworden taferelen: de ontmoeting van de koningin van Seba met koning Salomo, de droom van keizer Constantijn, de veldslag tussen de troepen van de Byzantijnse keizer Heraclius en die van de Perzische grootkoning Khosrow. In zijn tijd werd dit monumentale kunstwerk ook gelezen als een cryptische aansporing om een nieuwe kruistocht te ondernemen tegen de islamitische Turken, die net Constantinopel hadden veroverd.
Basilica di San Francesco, Arezzo
Resurrezione (Verrijzenis), Sansepolcro
De schrijver Aldous Huxley noemde dit fresco in een essay uit 1925 ‘het mooiste schilderij ter wereld’. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog lag Sansepolcro even aan de frontlinie tussen de oprukkende geallieerden en de wegtrekkende Duitsers. De Engelse artillerieofficier Tony Clarke had Huxley gelezen en legde het bevel om Sansepolcro aan flarden te schieten naast zich neer. De volgende dag kon de stad zonder slag of stoot worden ingenomen. Er werd een straat naar de reddende Engelsman genoemd: de Via Anthony Clarke, niet ver van het geboortehuis van Piero. De slapende soldaat in bruin gevechtstenue onderaan in het beeld, zou een zelfportret van Piero zijn.
Museo Civico, Sansepolcro
Madonna del Parto, Monterchi
Deze hoogzwangere Madonna, geflankeerd door twee identieke engelen, is misschien wel het meest eloquente schilderij van de niet-eloquente schilder, in zijn mooiste tonen van koningsblauw en smaragdgroen. Hij maakte het in een paar dagen tijd, tussen andere drukke bedrijvigheden door, in een kapel in het geboortedorp van zijn moeder. De kapel werd niet gespaard door de tand des tijds, maar het fresco kon worden gered. Het laat zich nu bewonderen achter glas in een gewezen schoolgebouw, een minimuseum met slechts één werk. Een ideaal kader is het niet, maar Monterchi is pittoresk gelegen en op de helling links bevindt zich een uitstekende trattoria, met vanaf het terras een prachtig uitzicht op de heuvels rondom.
Museo della Madonna del Parto, Monterchi
Sigismondo Pandolfo Malatesta bij Sint-Sigismund, Rimini
Dit tafereel van Sigismondo Malatesta biddend aan de voeten van zijn patroonheilige Sint-Sigismund, is waarschijnlijk het eerste fresco dat Piero schilderde. Malatesta heerste in het midden van de vijftiende eeuw over Rimini, en niet al te zachtzinnig. Men noemde hem afwisselend ‘De wolf van Rimini’ en ‘Het monster’, hij had de reputatie onbetrouwbaar en meedogenloos te zijn, maar aan zijn goede smaak werd niet getwijfeld. Dit fresco lijkt een religieuze scène waarin de heerser zich onderwerpt aan de heilige, in werkelijkheid is het een pure demonstratie van wereldlijke macht. Malatesta is de centrale figuur in het beeld, niet de heilige Sigismund. Rechts kijken we door een soort patrijspoort naar de Rocca Malatestiana, de versterkte burcht die de krijgsheer had laten bouwen, niet naar de hemel.
Tempio Malatestiano, Rimini
