willy claes Willy De Clercq mark eyskens willy kuijpers hugo schiltz leo tindemans karel van miert freddy willockxMijnheer Tindemans, het vrije pinksterweekend dwingt ons deze aflevering extra vroeg af te sluiten. De verkiezingscampagne is in volle gang. Bent u enthousiast?
LEO TINDEMANS: Integendeel. Ik vind het geheel stijlloos en weinig overtuigend. Soms zelfs beledigend, als ik zie op welke infantiele wijze ze de mensen willen leren bij welke partij ze eigenlijk thuis horen. Het amusement drukt verstandige debatten weg, en dat is des te erger omdat er grote maatschappelijke uitdagingen op de agenda staan. Ik noem maar de werkloosheid, de vergrijzing, de teruglopende concurrentiekracht van onze economie, en de braindrain waardoor onze beste mensen het land verlaten.
Het stoort mij ook mateloos dat men de waarheid over bepaalde dossiers niet durft te zeggen. Cijfers worden gemanipuleerd. Ze worden gegeven of verzwegen of zelfs aangepast, naargelang ze in een theorie passen of niet. Dat is een aanslag op de democratie, want hoe kan de betrokken kiezer zich zo een klaar oordeel vormen? Vorig jaar zijn heel wat negatieve cijfers geheimgehouden tot na de verkiezingen. Dat ook eerbiedwaardige instellingen als de Nationale Bank zich daartoe hebben geleend, heeft me diep geschokt.
De federale politiek overheerst de campagne, en over Europese thema’s wordt nauwelijks gepraat.
TINDEMANS: Ook dat is betreurenswaardig. We hebben vijftig jaar aan Europa gewerkt. In de loop van de geschiedenis is er nooit een operatie geweest als de uitbreiding die we nu beleven. Dat vraagt veel meer aandacht en toelichting. Allerlei bevoegdheden en verhoudingen veranderen, met een grote impact op ons dagelijks leven. Maar ik hoor daar weinig of geen discussie over. Wel over wie het modernste kapsel of de meest sexy ‘look’ heeft. Het is meer show dan inhoud, en dan blijf ik nog beleefd.
Met de Vlaamse eis tot splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde ligt het communautaire dossier weer op tafel. Yves Leterme (CD&V) wil zelfs niet in een Vlaamse regering zonder dat die splitsing een feit is.
TINDEMANS: Dat standpunt heeft me verrast. Het is niet zonder gevaar, want het zou de vorming van een Vlaamse regering kunnen blokkeren. Het heeft mij wel geërgerd dat bij de betoging in Halle heel wat mandatarissen van diverse partijen opstapten die wel vóór de splitsing zijn, maar dan pas ná de verkiezingen. Terwijl een kind weet dat de prijs dan zeer hoog zal zijn. Kijk maar naar het lijstje tegeneisen waarmee Waalse politici nu al komen aanzetten. De splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde is in theorie noodzakelijk, maar in de praktijk moeilijk toepasbaar. Dat zal nog een tijdje zo blijven, vrees ik.
Minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel (MR) is op bezoek gegaan bij zijn Amerikaanse collega Colin Powell. Is de ruzie tussen de VS en België defnitief bijgelegd?
TINDEMANS: Die ruzie blijft sluimeren, ze wordt zelfs geregeld aangewakkerd door minister van Defensie André Flahaut (PS). Maar zowel in België als in de VS zijn er verkiezingen. Een vriendschappelijke ontmoeting met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken kan dan geen kwaad voor een Belgisch politicus. En de Amerikanen zelf tonen graag dat ze hun bondgenoten, ook de meest kritische, weer achter zich hebben.
Wordt Irak het Waterloo van George W. Bush?
TINDEMANS: De Amerikanen raken in de war, de problemen in Irak zijn veel groter dan ze hadden verwacht. En de foto’s van de schandelijke foltering en vernedering van gevangenen hebben de Amerikaanse reputatie in de hele wereld aangetast. Toch weet ik niet of Bush daardoor de verkiezingen zal verliezen. Het gros van de Amerikaanse kiezers heeft aan buitenlandse politiek geen boodschap. Er is wel een grotere mobilisatie dan gepland, en er vallen bijna elke dag Amerikaanse slachtoffers, maar niet in die aantallen dat er een massale protestbeweging op gang komt.
Het valt trouwens op dat wat John Kerry zegt, niet veel verschilt van wat George W. Bush doet. Kerry spreekt zich alvast niet radicaal uit tégen de Amerikaanse aanwezigheid in Irak. Van hieruit is het moeilijk te bepalen: nemen de kiezers Bush het Iraakse avontuur en al wat daarbij hoort kwalijk, of sluiten ze de rangen achter vlag en president? De gemiddelde Amerikaan is trots dat zijn land initiatieven neemt. Dat kunnen de Europeanen niet zeggen. Kritiek genoeg, maar ze hebben niet eens een nuttig voorstel om het terrorisme te bestrijden. Idem voor het Midden-Oosten.
De Amerikanen en de Britten verschillen van mening over de machtsoverdracht in Irak.
TINDEMANS: Het is een verschrikkelijk probleem. Of je nu voor of tegen de invasie in Irak was, iedereen is het erover eens dat er snel een oplossing moet komen. In theorie kan alleen soelaas komen van een internationale troepenmacht, onder leiding van de Verenigde Naties. Maar zijn die daartoe bij machte? Welke landen moeten soldaten leveren? Wie moet betalen? Dan kom je toch weer bij de Amerikanen uit, want geen enkel ander land staat te springen. Spanje trekt zelfs zijn hele contingent eenzijdig terug.
De Amerikanen hopen op de top van eind juni in Istanbul de NAVO-partners tot een gemeenschappelijke actie te bewegen. Ik ben daar tegen. De NAVO is tot nu toe een schitterende instelling geweest. Een transatlantische coöperatie voor de veiligheid van de Europeanen, men onderschat de betekenis daarvan. Dankzij de NAVO hebben we de Koude Oorlog overleefd. Het bondgenootschap functioneert goed, er zijn geen grote interne conflicten.
Maar met de val van de Muur is de oorspronkelijke reden van bestaan weggevallen. Men zet de organisatie nu voor andere doelen in, maar daarover is nooit een fundamenteel debat gevoerd. Ik heb zelf een opdracht vervuld in de Balkan, waarna men heeft besloten om de NAVO te laten optreden. Ik herinner me dat Henry Kissinger daar bezwaren tegen had, maar er wel op drukte dat als de NAVO tóch tussenbeide kwam, ze ook absoluut moest winnen. Zo niet zou ze haar reputatie verliezen.
Ondertussen zitten we al met NAVO-troepen in Afghanistan, een land zonder vitale betekenis voor Europa. Echt succesvol is die operatie trouwens niet. En nu wil men ook nog naar Irak, en wie weet naar het Midden-Oosten. Dat is de roeping van de NAVO niet, wel die van de VN. Maar die zijn helaas niet efficiënt bij militaire interventies. De NAVO kan optreden maar mag eigenlijk niet, de VN moeten optreden maar kunnen eigenlijk niet.
In de loop van deze maand moet een nieuwe voorzitter van de Europese Commissie worden aangewezen. Er wordt druk gelobbyd, ook door Guy Verhofstadt (VLD).
TINDEMANS: Die aanstelling is een lamentabele procedure aan het worden. De manier waarop men tien jaar geleden Dehaene heeft afgeschoten, was al een onwaardig schouwspel. John Major kwam toen even publiekelijk uitleggen wat de gebreken van Jean-Luc waren. Ongehoord.
Jacques Santer werd dan verkozen, maar stapte met al zijn commissarissen op omdat een paar van hen in opspraak waren gekomen. Dat was nergens voor nodig, hij had enkel de betrokken commissarissen moeten ontslaan. Toen kwam Romano Prodi, een sympathiek man en ongetwijfeld een prima hoogleraar, maar in feite was hij de zestiende eerste minister, en niet de sterke Commissieleider die weerwerk biedt aan de ministerraden, waakt over de correcte uitvoering van de verdragen, en ideeën aanbrengt voor de verdere ontwikkeling van de Europese gedachte.
Nu, met de uitbreiding, is er nog meer behoefte aan een sterke Commissievoorzitter. Maar waarover gaat de discussie? Of hij uit een groot of een klein land moet komen. Dat zou geen criterium mogen zijn. Sommige regeringsleiders schijnen ook te vergeten dat de benoeming van de voorzitter voortaan door het parlement moet worden bekrachtigd. En daar spelen heel wat onbekende factoren mee. De liberalen vormen de kleinste van de grote drie fracties, maar zowel christen-democraten als socialisten zullen hen nodig hebben om een meerderheid te vormen. Welke prijs gaan ze daarvoor vragen, nu ze met Pat Cox een goede kandidaat hebben? En blijft de eenheid van de grote drie fracties wel intact, want sommige partijen dreigen zich af te scheuren.
Stel dat Duitsland, Frankrijk en Engeland het eens worden over een kandidaat, zullen de nieuwe lidstaten dat dan goedschiks aannemen?
TINDEMANS: Ook dat is een vraagteken. Ik ben sowieso tegen een directorium van de grote drie. Of van Frankrijk en Duitsland, want de Engelsen doen in de helft van de gevallen toch niet mee. Men geeft zich onvoldoende rekenschap van de schade die is aangericht op de top van Nice in 2000. Voor het eerst werd daar een scherp onderscheid gemaakt tussen grote en kleine staten, en werden de kleine bovendien uitgescholden en beledigd. In Nice zijn de spelregels zo gemanipuleerd dat als alle kleine landen samenspannen, ze nóg geen meerderheid hebben. Dat is vanuit de Europese gedachte van de founding fathers onaanvaardbaar.
Helaas krijgt het voorbeeld navolging. Zo kijken de oude lidstaten hooghartig neer op de nieuwe. Maar die hebben mee onderhandeld in de Conventie en zijn sinds 1 mei volwaardig lid, waarom zouden ze zich als tweedeklassers laten behandelen? Op deze manier ontstaan allerlei groepen binnen de EU: de Baltische staten, die van de Middellandse Zee, de Schengenlanden, de leden van de muntunie, enzovoort. Onderhandelingen en besprekingen verlopen meer en meer tussen allerlei groepen dan tussen lidstaten, en bovendien worden er dan vaak toegevingen gedaan die in andere dossiers gecompenseerd moeten worden. De Belgische wafelijzerpolitiek op Europees niveau. Er wordt ook vaker gezocht naar hoe men bepaalde beslissingen kan blokkeren, dan naar hoe men problemen Europees kan oplossen. Dat is een ongunstige evolutie die mij zeer verontrust.
Koen Meulenaere
