Terwijl het Hof van Cassatie zich voorbe- reidt op een druk najaar, loopt het Luikse onderzoek naar de moord op André Cools opnieuw vast. Weet José Happart raad ?

Afgelopen woensdag werd PS-europarlementslid José Happart door de cel- Cools ondervraagd. Het gesprek meer was het eigenlijk niet volgde op krantenberichten van enkele weken geleden. Die hadden het over het mogelijke aandeel van Happart in de moordaanslag op de socialistische topman André Cools. Happart zou, volgens diezelfde bronnen, ook aan de oorsprong hebben gelegen van de vervroegde vrijlating van gewezen PS-minister Alain Van der Biest, nog altijd één van de verdachten in de enquête naar de moordaanslag. Hij zou daarbij een beroep hebben gedaan op zijn bevoorrechte relaties met de Luikse procureur-generaal Anne Thily want Thily is de echtgenote van Happarts advocaat.

Wie precies aan de oorsprong lag van die ?onthullingen?, is intussen al lang niet meer duidelijk. Dat de vrijlating van Van der Biest gebeurde met het medeweten, om niet te zeggen medewerking van de Luikse procureur-generaal, was een suggestie die eerder al eens werd gelanceerd door de advocaten van Richard Taxquet, de gewezen medewerker en medeverdachte van Van der Biest. Taxquets advocaten hebben het nooit verteerd dat Van der Biest, als mogelijke opdrachtgever voor de moord op Cools, vervroegd werd vrijgelaten, terwijl hun cliënt, hooguit een handlanger, in de cel moest blijven.

De Luikse PS’er Maurice Demolin, één van de pijlers van de clan der coolsiens, beweerde dan weer dat Taxquet hem vanuit de Lantin-gevangenis had opgebeld om hem de confidenties over de rol van Happart en van de Luikse procureur-generaal in het oor te gieten. En vermits Demolin een toonbeeld van civisme is, had hij meteen het gerecht en de pers op de hoogte gebracht. Maar Taxquet, die blijkbaar ook had getelefoneerd met Marcel Cools, de zoon van André Cools, liet dan weer via zijn familie weten nooit de naam van Happart te hebben uitgesproken.

COOLS WERD VERMOORD DOOR COOLS

Happart van zijn kant ontkende iets van doen te hebben met de vervroegde vrijlating van Van der Biest, laat staan met de moord op Cools. Maar hij onthulde dan weer de ware toedracht van de hele affaire te kennen. ?Cools werd door Cools vermoord,? doceerde hij nogal cryptisch in De Standaard, en onderstreepte zijn stelling met de bewering dat hij documenten in zijn bezit heeft die wijzen in de richting van een internationaal witwascircuit waarin Cools zou hebben meegedraaid. In die documenten is, nog steeds volgens Happart, sprake van tientallen miljoenen… dollars ! Happart houdt voor geen vertrouwen meer te hebben in het Luikse gerecht. Daarom had hij, naar eigen zeggen, de bezwarende documenten in veiligheid gebracht. Voor het geval hem iets zou overkomen…

Het laat zich raden dat het Luikse gerecht over dit alles meer wilde vernemen. Temeer omdat ze bij de cel-Cools stilaan wanhopig worden. Meer dan een jaar geleden al dachten ze in Luik tot het hart van de samenzwering te zijn doorgedrongen. Een tipgever, die in ruil daarvoor een kleine tien miljoen frank uitbetaald kreeg, zette de onderzoekers op het spoor van de echte moordenaars. Maar ondanks het inrekenen van twee Tunesische huurdoders, momenteel in de cel in Tunis, slaagt de cel-Cools er maar niet in de ware opdrachtgevers uit te roken. Want dat Taxquet en zijn Italiaanse trawanten, hoewel ze de Tunesiërs naar Luik haalden, niet de echte opdrachtgevers zijn, daarover geraakt iedereen het stilaan eens.

Van een echte ondervraging van Happart was vorige week woensdag niet echt sprake. Eigenlijk handelde het meer om ?een uitwisseling van ideeën?. De echte ondervraging volgt begin september, na de terugkeer uit vakantie van onderzoeksrechter Véronique Ancia. Tegen dan moet Happart hebben uitgezocht of de documenten in zijn bezit van bonafide oorsprong zijn, en of hij ze al dan niet aan de Luikse justitie overmaakt.

Enkele van zijn intimi menen te weten dat de documenten waarover Happart het heeft, kopieën zijn van in het Engels opgestelde faxen, waarin inderdaad sprake is van miljoenen dollars die middels allerhande financiële mechanismen in de richting van de vermoorde Cools moeten worden geschoven, of die via hem moeten passeren.

Hoe dan ook, geen van de pistes die de afgelopen jaren door de cel-Cools werden afgetast, leidt naar een plausibele verklaring voor de moord op de gewezen vice-premier en PS-voorzitter. Temeer omdat de enquêteurs nu al meer dan een jaar met zekerheid weten door tal van verklaringen die met elkaar in overeenstemming zijn , dat midden 1990 al (in de maanden april, mei en juni), de eerste contacten werden gelegd om een huurdoder te contracteren voor de aanslag op Cools.

KAN WATHELET EENS ANTWOORDEN ?

Midden 1990, dat is dus lang voor de affaire van de gestolen waardepapieren, waarbij Taxquet en zijn compagnon Pino Di Mauro, chauffeur van Van der Biest, waren betrokken. Destijds heette het dat Cools daarvan op de hoogte was en daarom uit de weg werd geruimd. Het was een onderzoekspiste die lange tijd werd gevolgd door onderzoeksrechter Jean-Marc Connerotte van Neufchâteau.

Volgens een andere hypothese was Cools zinnens op de hem eigen brutale wijze een einde te stellen aan de criminele operaties die Taxquet en Di Mauro, samen met enkele vertegenwoordigers van het Luikse milieu, vanuit het kabinet-Van der Biest leidden. Midden 1990 echter werkte Di Mauro, zoals het weekblad Le Vif-L’Express vorige week opmerkte, nog niet op het kabinet van Van der Biest en was er ook nog geen vuiltje aan de lucht tussen Cools en Van der Biest.

Midden 1990, dat is dus maanden voor het losbarsten van het grote conflict tussen André Cools en toenmalig PS-voorzitter Guy Spitaels. Lange tijd immers werd gedacht dat de moord een gevolg kon/moest zijn van een machtsstrijd binnen de Parti Socialiste. Cools zou, met enkele getrouwen à la vice-premier Philippe Moureaux, Spitaels uit het zadel hebben willen lichten. Tijdens een bijeenkomst van het PS-bureau in september 1990 op maandag 24 september, om precies te zijn zou hij krasse beschuldigingen richting Spitaels hebben geuit.

Alleen, de lezing van kranteninterviews uit die periode en van de notulen van die bureauvergadering kloppen niet met die bewering.

In een gesprek destijds met La Dernière Heure liet Cools verstaan dat affaires zoals die rond de Luikse parkeermeters, met de hulp van de Brusselse gerechtelijke politie werden opgezet. Het was volgens hem ook geen toeval dat, telkens als er een valse factuur of een louche affaire opdook, het socialisten en liberalen waren die werden beklad. ?Waar zitten die van de PSC ?? vroeg Cools zich af. ?Kan meneer Wathelet daarop eens antwoorden ??

Tijdens de bewuste vergadering van het PS-bureau vermeldde Cools slechts een tweetal gevallen. Dat van Jules Verbinnen en van de intercommunale Intradel die volgens hem binnenkort het eerstvolgende voorwerp van een schandaal en van onderzoek zou zijn. En zoals altijd had hij het nog maar eens over zijn geheugen en over zijn dossiers die hij kon aanspreken.

Het was op die bijeenkomst van het PS-bureau dat Cools nog zei : ?Ik heb in een kluis alle ontvangstbewijzen van de nationale PS en van de federaties en afdelingen die ik als voorzitter en als gewezen minister heb gekregen. Ik ben er niet zeker van dat anderen dit kunnen nadoen.?

Die uitspraak werd in het verleden meestal gelezen als een waarschuwing, zeg maar dreiging, richting Spitaels.

DE GESPREKKEN MET BARON EMPAIN

Van die kluis is achteraf niets meer vernomen tenzij in een eerste fase van het moordonderzoek, toen in het Luikse omzeggens openlijk werd gepraat over ?de Zwitserse kluis van Cools?. Anderzijds was het een publiek geheim dat grote stukken van de dossiers in de verschillende bureaus van Cools de ochtend van de moord al door zijn nauwste medestanders werden uitgewied en zo nodig vernietigd.

Vreemd genoeg heeft het Luikse gerecht nooit veel aandacht getoond voor het verleden van Cools. Van een heus patrimoniumonderzoek is nooit sprake geweest. Men weet precies hoeveel Cools zijn familie heeft nagelaten. Maar anderen wijzen op de periode waarin Cools in Hoeilaart samenwoonde met ULB-professor Nicole Delruelle-Vosswinkel, die begin vorig jaar door het Hof van Cassatie werd veroordeeld voor haar aandeel in de Uniop-zaak.

Het was in die periode dat de Luikse PS-baas aan de apex van zijn politieke macht zat en in het Brusselse goede sier maakte. In die jaren ook werd Cools om maar één voorbeeld te citeren geconsulteerd door een machtig financier als Edouard-Jean Empain, de baron die in 1978 in Frankrijk werd ontvoerd en die sedert enkele jaren steeds vaker wordt gesignaleerd in middens van wapenhandelaren.

Cools sprak met Empain over, onder meer, diens terugtrekking uit de Waalse industrie. Er moest daar een leemte van enkele honderden miljoenen worden opgevuld leemte gelaten door de terugtrekking van Empain. Tijdens een intieme lunch in een Luiks restaurant beloofde Cools hem daarbij te zullen assisteren. Had Cools dossiers over dit soort financiële transacties ? En zo ja, waar zijn die gebleven ? Dergelijke onderzoeken moeten eigenlijk nog beginnen.

Rik Van Cauwelaert

18 juli 1991 : het lijk van André Cools wordt weggebracht. Zijn moordenaars zitten in de cel, hun opdrachtgevers blijven buiten schot.