Er komen geen toegevingen over Brussel-Halle-Vilvoorde, een programma als ‘Doe de Stemtest’ zou verboden moeten zijn in een democratie, en Guy Verhofstadt is de trots van België in Europa: Louis Michel is naar eigen zeggen voorzichtiger geworden, maar diplomatiek taalgebruik is nog steeds niet echt aan hem besteed. Knack in gesprek met de minister van Buitenlandse Zaken.

Het is een bedroefde minister van Buitenlandse Zaken die we net na het pinksterweekend in zijn kantoor treffen. Zijn campagneleider, kabinetsmedewerker en goede vriend Bernard Ista is dat weekend omgekomen bij een motorongeval. Ondanks zijn sombere stemming zal Louis Michel (MR) toch ook vaak opleven tijdens het gesprek, zeker wanneer eerste minister Guy Verhofstadt (VLD) ter sprake komt.

De balans van Paars is volgens Michel ‘uitstekend’, maar voor de Vlaamse media heeft hij minder lof. ‘Op 13 juni vinden er alleen regionale en Europese verkiezingen plaats. Maar journalisten in Vlaanderen doen blijkbaar niets liever dan allerhande virtuele scenario’s construeren. Ik doe daar niet aan mee. Het lot van de federale regering met deze verkiezingen in verband proberen te brengen, is immers pure manipulatie.’

De premier waarschuwt voor chaos na 13 juni. Kunnen de regionale verkiezingen dan tóch gevolgen hebben voor de federale regering?

LOUIS MICHEL: De premier heeft ook gezegd dat de federale regering na de verkiezingen gewoon aanblijft, wat er ook gebeurt. Maar het klopt natuurlijk wel dat het gemakkelijker besturen is met dezelfde meerderheden op alle niveaus. Dat is ook wenselijk, maar niet noodzakelijk.

Kan de VLD gewoon in de federale regering blijven als ze wordt afgestraft?

MICHEL: Als de VLD een rammeling zou krijgen, als zus, als zo… Op zulke vragen antwoord ik niet. Trouwens, de VLD is aan de winnende hand.

Volgens de peilingen moet Paars in Vlaanderen wel flink aan populariteit inboeten.

MICHEL: De populariteit van Paars neemt niet af, integendeel. Bovendien heb ik te veel respect voor de kiezers om opiniepeilingen au sérieux te nemen. En trouwens, wat als de liberalen nu eens zouden winnen en de socialisten verliezen? Moet er dan ook iets veranderen in de federale regering?

Misschien wel, aangezien de socialisten zelf beweren dat alles met alles samenhangt.

MICHEL: De socialisten zeggen wat ze willen. Maar heb ik de kop van een socialist? Volgens mij zullen socialisten én liberalen winnen. En wat er ook gebeurt, de federale regering zal er in geen geval door beïnvloed worden.

De premier verontschuldigt zich nu voor de houding van de VLD in het dossier van het migrantenstemrecht. Is het niet wat laat voor berouw?

MICHEL: Helemaal niet. Het is ook heel moedig van hem dat hij zich verontschuldigt voor een fout waarvoor hijzelf niet verantwoordelijk is. De hele zaak is immers op een bijzonder ongelukkige manier afgewikkeld, vooral door de onhandigheid van één man, Karel De Gucht. Als mens zie ik hem graag, hij is ook een verstandige man, maar ik begrijp nog altijd niet wat hem bezield heeft. Hij heeft de bevolking doen geloven dat het migrantenstemrecht ingrijpende gevolgen zou hebben, terwijl het in werkelijkheid slechts om een handvol mensen gaat. Maar op die manier heeft De Gucht het de CD&V en het Vlaams Blok wel heel gemakkelijk gemaakt.

En de MR in moeilijkheden gebracht?

MICHEL: Zeer zeker, want nu moeten wij overal opnieuw gaan uitleggen dat het met dat stemrecht wel zal meevallen. Jarenlang ben ik her en der gaan bepleiten dat echte liberalen op humanistische en filosofische gronden vóór het migrantenstemrecht moeten zijn, en het was niet gemakkelijk onze mensen daarvan te overtuigen. Het zal de Vlamingen misschien verbazen, maar ook de Franstaligen hebben er moeite mee dat het migrantenstemrecht moest worden ingevoerd, nu het toch al zo makkelijk is om de Belgische nationaliteit te verwerven.

Een regeringsdeelname van CD&V betekent een gevaar voor het land, hebt u gezegd. Wat is er zo gevaarlijk aan CD&V?

MICHEL: Een partij die zegt: geen Vlaamse ministers zolang het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde niet gesplitst is, stuurt in feite aan op een frontale communautaire botsing. CD&V speelt met de toekomst van het land. Ik hoef de kiezers in Vlaanderen natuurlijk niet te vertellen hoe ze moeten stemmen, maar het is toch zonneklaar dat we op die manier in een impasse belanden?

Er is een arrest van het Arbitragehof en dus moet er een regeling gevonden worden voor Brussel-Halle-Vilvoorde, maar wel op basis van een voor alle betrokken partijen aanvaardbaar compromis. De explosieve aanpak van CD&V getuigt van extreme lichtzinnigheid. Eerbare partijen doen dat niet. Bovendien heeft de premier bevestigd dat ook dit onderwerp na de verkiezingen in het forum ter sprake zal komen.

Een eventuele splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde bedoelt u?

MICHEL: Nee! Van een splitsing wil ik niets weten. Ik vraag me trouwens af welke meerwaarde die splitsing de Vlamingen zou opleveren. Ze verliezen er namelijk zetels mee. En waarom zouden de Franstaligen hiermee akkoord gaan? De Franstaligen hebben al eens een prijs betaald voor dit grondwettelijke evenwicht. Bovendien, zo werkt het gewoon niet. Een compromis dat in de grondwet is opgenomen, kun je niet zomaar aan de kant schuiven, omdat het je opeens niet meer bevalt.

Alle Vlaamse partijvoorzitters vragen de snelle splitsing van het kiesarrondissement.

MICHEL: Ja, maar niet met het einde van België in het achterhoofd.

Wil CD&V het land opblazen?

MICHEL: Ik zeg alleen dat ze niet redelijk zijn. Ik ben bereid over alles te praten, maar niet op die manier. (met een afkeurende blik:) ‘We leveren geen ministers zonder een splitsing.’ Wat is dát voor een houding? Brussel-Halle-Vilvoorde zal in het forum besproken worden. Waarom wil iemand daar dan opeens, vlak voor de verkiezingen, een institutionele bom van maken? Los daarvan ben ik wat Brussel-Halle-Vilvoorde betreft helemaal niet van plan toegevingen te doen.

Als de Franstaligen het been stijf houden, zal dat de radicale stemmen aan Vlaamse kant nog versterken.

MICHEL: Ik vind dat toch vreemd. Wij hebben niets gevraagd. De Franstaligen zeggen niets en vragen niets. Dan begint meneer Leterme de boel op te hitsen, en plotseling moet iedereen volgen.

Het protest tegen de tweetalige kieskring is begonnen bij de Vlaamse burgemeesters uit Halle-Vilvoorde, onder wie ook liberalen en socialisten.

MICHEL: U hebt gelijk, maar Leo Peeters (SP.A) is dan ook niet aan zijn proefstuk toe. Hij probeert al jaren een gebrek aan politieke inhoud met dit soort dossiers te compenseren.

Kunt u nog eens uitleggen hoe sterk uw lot in de federale regering met dat van de VLD verbonden is?

MICHEL: Hier hoef ik eigenlijk zelfs niet op te antwoorden. Het is zó evident. De journalist van Le Soir begreep zelf ook niet waarover de opschudding was ontstaan. Ik zeg u in alle duidelijkheid, voor de MR en de VLD geldt ‘samen uit, samen thuis’.

Wat vindt u ervan dat sommigen van uw federale collega’s al met één been uit de regering staan?

MICHEL: (trekt een verbaasd gezicht) Wie dan?

Minister van Werk Frank Vandenbroucke (SP.A) bijvoorbeeld.

MICHEL: U kent blijkbaar de diepste geheimen van sommige politieke partijen?

U niet?

MICHEL: (lacht) Echt niet! Ik weet dat u me niet gelooft, maar ik weet nergens van. Ik vind dat eerlijk gezegd ook een verschrikkelijke gewoonte in Vlaanderen. Jullie verzinnen aan de lopende band virtuele draaiboeken, journalisten bouwen hele schijnwerkelijkheden op, uit liefde voor het spel, of om andere, minder nobele motieven. Het resultaat is in ieder geval vreselijk, het maakt de democratie kapot.

Omdat journalisten het politieke bedrijf mee beïnvloeden?

MICHEL: Natuurlijk! Neem nu, Doe de Stemtest van de VRT, dat is een zéér gevaarlijk programma. Zoiets zou niet mogen in een democratie.

Zouden politici niet beter gewoon weigeren aan dat soort programma’s mee te werken?

MICHEL: Waarschijnlijk wel. Maar wie eruit stapt, weet ook dat hij stemmen zal verliezen.

Wat betekent het als Elio Di Rupo (PS) net voor de verkiezingen twintig Vlaamse bedrijfsleiders uitnodigt in zijn partijhoofdkwartier?

MICHEL: Dat Elio Di Rupo zich klaarmaakt voor zijn grote droom, namelijk eventueel eerste minister worden.

Ondertussen slaagt de MR er maar niet in de dominantie van de PS in Wallonië te breken.

MICHEL: Dat klopt. En die socialistische dominantie is mede verantwoordelijk voor de communautaire problemen in dit land. Zolang de PS domineert en zijn linkse project kan blijven ontplooien, zal Vlaanderen het moeilijk hebben met Wallonië. Ik hoopte een aflossing van de wacht mogelijk te maken. Met dat doel voor ogen heeft de MR geprobeerd een samenwerking met de centrumrechtse vleugel van de CDH, de vroegere PSC, tot stand te brengen. Dat is slechts gedeeltelijk gelukt. Toch halen we vandaag scores tussen 27 en 30 procent en is de MR een grote partij geworden, de enige die weerstand kan bieden aan de socialisten.

Over de Europese kandidatuur van de premier zegt Jean-Luc Dehaene (CD&V): ‘Guy Verhofstadt heeft niets te zoeken in deze campagne, hij is een schijnkandidaat.’

MICHEL:(verontwaardigd) Die durft potverdorie toch nogal, die Dehaene. Toen hij tot senator verkozen werd, was hij na een paar weken alweer weg uit de Senaat. Van dat soort stropers hoeven wij geen lessen te krijgen.

U bent ook Europees lijsttrekker, en niet van plan zitting te nemen in het Europees parlement. U bent dus ook een schijnkandidaat.

MICHEL: Ik ben geen schijnkandidaat, en Guy Verhofstadt is dat evenmin. De mensen zullen wel weten te waarderen wat we op Europees vlak hebben verwezenlijkt. Als er straks een grondwet komt, zal dat in hoofdzaak aan Guy Verhofstadt te danken zijn. Ook alle maatregelen die na 11 september genomen werden om het terrorisme te bestrijden, hebben wij doorgevoerd. Iedereen zegt dat ons Europees voorzitterschap een groot succes was. Verhofstadt is de trots van België in Europa, dát is de waarheid.

Hoe schat u zijn kansen om voorzitter te worden van de Europese Commissie? Volgens ‘The Independent’ krijgt hij nu ook de steun van Blair. In 1994 spraken de Britten nog een veto uit tegen Jean-Luc Dehaene.

MICHEL: Verhofstadt is zeer bekwaam, heeft grote leiderschapskwaliteiten, is een gedreven onderhandelaar en een bruggenbouwer. Hij is bovendien creatief en een overtuigd Europeaan. Het voorzitterschap zou de gepaste erkenning zijn van zijn politiek talent. Wat de Britten betreft, de voorzitter van de Commissie wordt vandaag verkozen met een gekwalificeerde meerderheid. Er is niet langer unanimiteit vereist en dus kunnen de Britten sowieso geen veto meer stellen.

Iets anders. Over de manier waarop u uw functie uitoefent, schreef ‘De Standaard’: Louis Michel heeft zich van een controversieel tot een traditioneel minister van Buitenlandse Zaken gerecycleerd.

MICHEL: Daar ben ik het niet mee eens. Maar ik heb wel mijn houding gewijzigd, en daar zullen ze bij De Standaard niet rouwig om zijn. Ik ben veel voorzichtiger geworden, omdat politieke moed door sommigen in België blijkbaar niet gewaardeerd, nee, zelfs aangevallen wordt. Maar ik zal ethische standpunten blijven verdedigen en dingen zeggen die weinig anderen durven. Ook mijn mening over Irak is onveranderd gebleven. Ik ben er nog steeds rotsvast van overtuigd dat we juist gehandeld hebben. Als we het anders hadden aangepakt, of als de CD&V in de regering had gezeten, waren er vandaag waarschijnlijk Belgische soldaten in Irak.

Betekent dit dat ik vandaag dezelfde ben als vijf jaar geleden? Dat niet. Daarvoor heb ik het te hard te verduren gekregen. Diep teleurgesteld ben ik door de manier waarop ik onder vuur ben genomen. Men heeft mij de genocidewet verweten, terwijl Jean-Luc Dehaene daar de geestelijke vader van is. Eigenlijk deed ik alles verkeerd: Jörg Haider was een goed mens en over een extreem-rechtse partij in een Europese regering mocht niemand zich druk maken. Pinochet was geen bloedige dictator, maar een arme oude man, die we met rust moesten laten. Ook op Silvio Berlusconi mocht geen commentaar gegeven worden, en een Afrika-beleid was overbodig. Vreemd toch. Vandaag vindt haast iedereen dat Verhofstadt de beste kandidaat zou zijn om de Europese Commissie te leiden, en wordt België waarschijnlijk verkozen als lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties voor de periode 2007-2008. Is dat dan niets waard?

Hebt u het gevoel dat u als minister van Buitenlandse Zaken uw mening niet meer kunt zeggen?

MICHEL: Ik geef nog steeds mijn mening, maar minder kordaat, en dat vind ik jammer.

U was twee weken geleden op bezoek in Washington. U hebt minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell daar verzekerd dat u zich op de NAVO-top in Istanbul eind juni niet zult verzetten tegen het sturen van troepen naar Irak.

MICHEL: Een land mag zijn vetorecht tijdens dat soort vergaderingen ook niet te vaak gebruiken. Wat België vorige keer heeft gedaan, was dan ook heel uitzonderlijk. Maar ik zou het inzetten van NAVO-troepen in Irak wel een grote politieke fout vinden, en dat heb ik Colin Powell ook gezegd. Maar van een veto tegen de Amerikanen is geen sprake. Ik heb met Powell in alle openheid en zonder hypocrisie alle netelige punten kunnen bespreken. En geloof me, tussen België en Amerika zijn er vandaag geen spanningen meer.

Door Han Renard en Ingrid Van Daele

‘Zolang de PS domineert, zal Vlaanderen het moeilijk hebben met Wallonië.’