Partijleider Wouter Bos heeft niet het juiste ideologische profiel om de malaise van zijn sociaaldemocratische PvdA te stoppen.

Op het partijbureau van de Partij van de Arbeid wordt dezer dagen met grote nieuwsgierigheid uitgekeken naar het interne rapport waarin de verkiezingsnederlaag van vorig najaar wordt geanalyseerd. Grote vraag voor de partij is of Wouter Bos daarin weer onder vuur komt te liggen.

Bos leek tot de zomer van 2006 regelrecht af te stevenen op het premierschap van Nederland. In de opiniepeilingen kon de sociaaldemocraat rekenen op een recordaantal parlementszetels. In de aanloop naar de verkiezingen liep het echter mis. De manier waarop Bos een plan lanceerde voor belastingheffing op staatspensioenen was onhandig, en de christendemocraten van premier Jan Peter Balkenende maakten tijdens de campagne gehakt van hem.

Direct na de verkiezingen werd de positie van de partijleider nog niet ter discussie gesteld. Nadat hij met Balkenende een coalitie had gesmeed, en zelf de post van minister van Financiën in diens nieuwe regering had geaccepteerd, stak de kritiek de kop op. Verschillende geledingen in de PvdA riepen Bos op het leiderschap op te geven. Een televisiedocumentaire over de rampzalig verlopen verkiezingscampagne van Bos had zijn positie al uitgehold. Een nieuwe nederlaag tijdens de provinciale verkiezingen bracht de sociaaldemocraat nog meer in het nauw. Twee weken geleden trad het hoofdbestuur van de PvdA af. Of met dit offer de positie van Wouter Bos is veiliggesteld en de malaise in de partij is verholpen, is onzeker.

De sociaaldemocraten staan al een tijdje onder grote druk van de Socialistische Partij (SP) van de linkse populist Jan Marijnissen. Tijdens de verkiezingen in het najaar kaapte de SP al een groot deel van het electoraat van de PvdA weg, en in de peilingen bekleedt de partij momenteel de tweede positie, die eerder voor de PvdA was voorbehouden. In het parlement wordt Wouter Bos door de SP weggehoond omdat hij als minister van Financiën geen maatregelen durft te nemen tegen de graaicultuur van topondernemers. Ook leidt de SP het Nederlandse verzet tegen buitenlandse durfkapitalisten die bedrijven opkopen en de werkgelegenheid aantasten.

In de jaren negentig verklaarde toenmalig PvdA-leider Wim Kok dat de sociaaldemocraten hun ideologie moesten afschudden. In de paarse kabinetten ging de PvdA een sociaal-liberale koers varen. Nu de SP zo oprukt, moet de partij weer naar links, maar Wouter Bos lijkt niet de geschikte man om die draai te maken.

Maarten Bakker