Overal duiken bedrijfjes op die al dan niet nuttige genetische tests aanbieden.
Het Amerikaanse bedrijf Complete Genomics biedt vanaf de zomer de mogelijkheid om voor 5000 dollar je hele genoom in kaart te laten brengen. Dat is amper een tiende van de prijs die het courant kost om een genoom te screenen. ‘Het bedrijf maakt niet bekend hoe het dat zal doen, dus kunnen we de waarde van het aanbod niet inschatten’, zegt geneticus Ronny Decorte van de K.U. Leuven. ‘Maar voor die prijs zal het zeker niet het volledige genoom analyseren.’
Wat de vraag doet rijzen wat er uit de informatie te leren valt. Nu al zijn er op het internet tal van bedrijven en bedrijfjes te vinden die genetische tests aanbieden, waarmee ze onder meer je risico op allerhande aandoeningen menen te kunnen bepalen. In de meeste gevallen is dat puur boerenbedrog, stellen ervaren genetici.
Recente opsporingen van het vakblad New Scientist hebben aangetoond dat verschillende bedrijven andere conclusies trekken uit het DNA van dezelfde persoon. Bij het ene bedrijf heb je een verhoogd risico op psoriasis of de ziekte van Alzheimer, bij het andere niet.
De onderzoeken van New Scientist tonen ook aan dat nogal wat bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacyregels die aan DNA-analyse gekoppeld zijn, en dat het zelfs mogelijk is het DNA van iemand anders te laten analyseren. Er zijn weinig of geen stringente controles op wie wat instuurt voor analyse. Zelfs een glas waarvan iemand gedronken heeft, kan volstaan om voldoende DNA voor een test te pakken te krijgen.
‘De regelgeving rond DNA-tests is ook bij ons niet sluitend genoeg om misbruik te voorkomen’, zegt Decorte. ‘Het CDH diende ooit een wetsvoorstel in om vaderschapstests te reguleren, maar dat is een stille dood gestorven. Blijkbaar kon er in het raadgevend comité voor bio-ethiek van de Senaat geen consensus bereikt worden tussen enerzijds de belangen van het minderjarige kind en anderzijds de belangen van de vader en de vrije markt. Wij krijgen veel vragen voor vaderschapstests, maar zolang een kind minderjarig is doen we ze per definitie niet, tenzij de opdracht komt via een gerechtelijke procedure of van een officiële instantie.’
Er zijn bedrijfjes die wel ingaan op een vraag van particulieren. In het researchpark van de Universiteit Gent is Life ID gevestigd, dat via het internet verwantschapstests aanbiedt. Het wordt gerund door Ralf Vermeulen, die een licentiaat in de biotechnologie behaalde aan de UGent, maar blijkbaar weinig wetenschappelijke potten brak, want hij is niet algemeen bekend in kringen van academici. Zelf wist hij zich desgevraagd niet meteen te herinneren bij wie hij zijn licentiaatsverhan-deling maakte.
Succesvol is zijn bedrijf, volgens de jaarcijfers, zeker nog niet. Het schermt wel met een zéér selectieve lezing van het verslag van de Senaatscommissie voor bio-ethiek, en het hanteert een wat aparte kijk op de privacywetgeving: het stelt dat het niet in conflict komt met de wet omdat het geen DNA-stalen bewaart, alleen analyseert.
‘Typisch voor internetbedrijfjes is ook dat de consensuskwestie, die stipuleert dat iedere betrokkene (dus ook de moeder) akkoord moet gaan met de analyse, als een zaak voor de klant wordt afgedaan’, stelt Decorte. ‘De eventuele minderjarigheid van een kind wordt onder de mantel van het voogdijschap van de ouders geveegd.’
‘Het is altijd moeilijk in te schatten hoe betrouwbaar de resultaten van internetbedrijfjes zijn’, waarschuwt Decorte nog. ‘Wij hebben al tegenexpertises moeten uitvoeren, waaruit bleek dat een test een verkeerde man als vader voor een kind had aangeduid. In Engeland is een frauduleuze onderneming ontmaskerd die wegens te veel succes geen analyses meer deed om tijd te besparen. De aanvragers kregen een rapport van een andere test, waarbij het bedrijf gokte op al dan niet vaderschap. Het had natuurlijk één kans op twee (een man is de vader of niet) dat het juist was.’
