Literaire grootheid Philip Roth is boos op Wikipedia. Volgens de online encyclopedie is hij niet de beste bron van informatie over zijn eigen oeuvre. Het ultieme bewijs dat Wikipedia onbetrouwbaar is?
Door Heleen Debruyne
Zie http://en.wikipedia.org/wiki/The-Human-Stain voor een overzicht van de controverse.
De brief van Philip Roth kunt u hier lezen: http://www.newyorker.com/online/blogs/books/2012/09/an-open-letter-to-wikipedia.html
Beste Wikipedia, ik ben Philip Roth.’ Zo begint de auteur van veelgelezen romans als Portnoy’s Complaint en The Plot Against America een open brief aan de online encyclopedie. Die publiceerde hij in het gerenommeerde weekblad The New Yorker om Wikipedianen zover te krijgen de pagina over zijn eigen roman The Human Stain aan te passen.
Op die pagina stond te lezen dat Roth zijn hoofdpersonage, Coleman Silk, had gebaseerd op het leven van literatuurcriticus Anatole Broyard. De fictieve professor Coleman Silk komt namelijk uit een zwart gezin, maar omdat hij er zo blank uitziet, houdt hij zijn afkomst liever stil. Zo is het handiger carrière maken in het academisch milieu. Ook de echte literatuurcriticus Anatole Broyard is Afro-Amerikaans, maar ziet er verwarrend blank uit. Toch zegt Roth dat hij daar de mosterd niet heeft gehaald. ‘Niet meer dan een literaire roddel’, schrijft hij in de open brief.
Roth wilde de fout via een medewerker laten rechtzetten door simpelweg een account op Wikipedia aan te maken en een correctie in te voeren. Iedereen kan toch meewerken aan de encyclopedie? Dat was buiten de Wikipedianen gerekend: ‘Ik begrijp uw punt dat de auteur de grootste autoriteit is over zijn eigen werk, maar we hebben toch nog verdere bronnen nodig’, was de reactie.
Niet iedereen kan zomaar alles aanpassen op Wikipedia. Na een paar pijnlijke ongelukjes voert de encyclopedie een hevige strijd tegen verkeerde informatie. Zo stond in 2005 op de pagina van de Amerikaanse journalist en intimus van de Kennedy-familie John Seigenthaler te lezen dat hij ‘iets te maken had’ met de moord op John Kennedy. Seigenthaler was not amused, Wikipedia reageerde met strengere regels.
Hoe werkt het nieuwe, strengere Wikipedia dan? Grote troepen vrijwilligers leveren regelmatig bijdragen: zij maken nieuwe artikels aan of vervolledigen of corrigeren oude artikels. Anonieme bijdragen worden eerst gecheckt voor ze online gaan, anoniem artikels aanmaken kan niet meer.
De encyclopedie wordt met argusogen bewaakt door enkele honderden intern verkozen moderatoren. Zij mogen artikels verwijderen of IP-adressen blokkeren.
Volgens Hay Kranen, een van de 1500 vrijwillige medewerkers van de Nederlandstalige Wikipedia, is het niet zo dat die moderatoren met ijzeren hand regeren en naar eigen goeddunken oordelen over juist of fout. ‘Wikipedia blijft toch door en voor iedereen. De moderatoren zijn niet verantwoordelijk voor de feitelijkheid. Ze hebben alleen de ‘macht’ om eventuele conflicten te beslechten. Ze komen vooral tussen op verzoek van de gemeenschap, op de overlegpagina’s.’
Blauwe Keet
Op die overlegpagina’s gebeurt het allemaal: daar wordt beslist over de betrouwbaarheid van een bron. En er wordt druk gepalaverd op Wikipedia. ”Veel discussies gaan over gevoelige onderwerpen: Israël versus Palestina, of de klimaatopwarming’, stelt Kranen. ‘Maar soms is er controverse over ogenschijnlijke banaliteiten. Er woedt een geweldige ruzie over het plaatsje Blauwe Keet bij den Gelder: mensen raken het niet eens of het nu een dorp, stad of gehucht is.’
Toch bots je op Wikipedia om de haverklap op informatie die geen duidelijke bron heeft. ‘Citaat nodig’, staat er dan in kleine lettertjes. ‘Dat is eigenlijk een oproepje aan de rest van de wereld: help ons! Waar komt dit vandaan?’
Er is dus nog werk aan de winkel. ‘Natuurlijk gaat er weleens iets fout. Sommige editors claimen een bepaald onderwerp heel erg. Als ze dan gecorrigeerd worden, zorgt dat voor wrevel. Maar ik ben al sinds 2005 actief en merk wel dat de Nederlandstalige Wikipedia steeds beter wordt’, betoogt Kranen.
Bronnen checken, lastige discussies voeren: dat klinkt als tijdrovend werk. Wordt Wikipedia op die manier een minder open encyclopedie? ‘Er zijn wereldwijd zo’n 75.000 mensen die heel regelmatig een bijdrage leveren’, zegt Kranen. ‘Met de aangepaste regels zijn dat er niet minder. We blijven zo open als maar kan.’
Je hoeft dus geen professor in de literatuur te zijn om Philip Roth tegen te spreken. ‘Dat is net het mooie van Wikipedia. Een geleerde die al jaren aan de artikels over zijn specialiteit werkt, krijgt respect van de onlinegemeenschap. Maar toch kan een middelbare scholier zijn autoriteit in twijfel trekken, als hij daar goede bronnen voor heeft’, besluit Kranen. De Philip Rothaffaire bewijst voor hem dat Wikipedia net wel goed werkt. ‘De beste samenvatting van de hetze staat gewoon te lezen op de wiki-pagina van The Human Stain. Dat is onze grote kracht: we kunnen om met kritiek. Natuurlijk gebeuren er fouten. Maar we zetten ze open en bloot op de website. Mét bronvermelding.’
‘Dat is onze grote kracht: we kunnen om met kritiek.’
