Het was alsof wij met z’n allen op de trojka van Drs. P. zaten, vooruitstuivend met een roedel bruine wolven achter ons aan. Op de verkiezingsavond werd er nog over de schouder ‘fascisten!’ geschreeuwd door de Gentse professor Etienne Vermeersch. Premier Guy Verhofstadt bromde iets over de antipolitiek van de oppositie. Maar tegen het gloren van de dag wierpen de media de eerste vragen uit over nut en timing van de veroordeling van het Vlaams Blok wegens racisme. Ook de opkomstplicht ging snel overboord. Even later werd er al geopperd dat het gemeentelijke migrantenstemrecht een verkeerd idee was. Weg ermee! Waarna een progressieve krant het cordon sanitair uit het rijtuig kieperde. VUB-hoogleraar Kris Deschouwer trachtte de bange medereizigers gerust te stellen dat ‘de poorten van de hel niet opengaan als het Blok zou meebesturen’.
Op de voortrazende trojka zat nog een andere Gentse professor, Helmut Gaus, die de progressieve passagiers wilde kalmeren. ‘Kijk naar de mode,’ peroreerde hij tegen de wind in, ‘waar roze en felgroen de dominante kleuren zijn. De tijdsgeest is het doemdenken voorbij.’ De professor wist het zeker: zijn theorie over de modekleuren en de lengte van de rokjes was net zo solide als die van Kondratieff. ‘Voor het Blok is het dilemma: aanpassen of verdwijnen.’ Had de professor door zuurstoftekort in zijn ivoren toren hersenschade opgelopen? Zijn bewering zorgde in elk geval voor welgekomen ontspanning, zo niet hilariteit.
Na de twaalfde verkiezingszege op rij van het Vlaams Blok, dat de status van grootste partij van Vlaanderen kan opeisen, was de vertwijfeling in het progressieve kamp onpeilbaar. De bange linkse man leek opeens bereid al zijn principes, al zijn taboes te grabbel te gooien om extreem-rechts van het lijf te houden. ‘En het ethische principe dan?’ besloot Walter Pauli zijn postelectorale introspectie in De Morgen. ‘Foert! A la guerre comme à la guerre‘, luidde zijn antwoord.
Voor de week goed en wel voorbij was, stond progressief Vlaanderen, zoals de personages in Ionesco’s Rhinocéros, voor de spiegel, tastend of de hoornvorming op de neus al was begonnen.
Paars, het Vlaanderen van de politieke clowns, het was plots niet meer lollig.
Terwijl de laatste principes aan flarden gingen, schakelde Vlaams formateur Yves Leterme discreet het netwerk in van Steve Dubois, de gewezen kabinetschef van Jean-Luc Dehaene. De tijd dringt. De loyaliteit van de Vlamingen aan hun regering en de geloofwaardigheid van het beleid moeten worden hersteld.
Dat is geen kleine opgave. CD&V heeft niet echt gewonnen. VLD heeft verloren en SP.A worstelt met de verdeeldheid, want Frank Vandenbroucke heeft vragen bij de solidariteit met de PS.
Elk van de traditionele partijen zit vastgeklonken aan een kartelpartner. Die kartelpartners vinden hun oorsprong veelal bij de oude Volksunie. Dat zullen we de komende maanden gewaarworden als, onvermijdelijk, de communautaire dossiers op tafel komen.
De christen-democratie heeft zich altijd sterk gemaakt dat ze sociale en economische belangen kan verzoenen. Dat zal moeten blijken. Kan de Vlaamse regering in één spoor lopen met de federale regering? Nu al vrezen CD&V’ers en zelfs VLD’ers dat premier Guy Verhofstadt, zwaar geblesseerd teruggekeerd van het Europese front, de samenwerking in de weg staat. Sommigen willen hem daarom weg, liefst zo snel mogelijk.
Veel, zo niet alles, zal afhangen van de keuzes die PS-voorzitter Elio Di Rupo de komende dagen maakt in Wallonië en in Brussel. Wat dan weer bij de Vlamingen de funeste indruk zal versterken – indruk die ze de voorbije jaren al te vaak kregen – dat ze goeddeels vanuit Namen en Bergen worden bestuurd.
Dit is niet het moment voor avonturen.
Vijftig jaar geleden werd Roularta gesticht, het mediabedrijf achter Knack. Die verjaardag is een uitgelezen moment om, samen met de collega’s van Weekend en Focus, terug te blikken op de jaren vijftig, op het Vlaanderen en de wereld van toen.
In die dagen kampten sommige Vlaamse regio’s met een werkloosheid van meer dan dertig procent. Zeventig procent van de Belgische steuntrekkers waren Vlamingen.
Het waren geen politieke avonturiers die Vlaanderen uit het dal hebben gehesen en die van deze plek een van de welvarend
rik van cauwelaert
In minder dan een week gingen alle principes overboord.
