De notebook viert dit jaar zijn 25e verjaardag. Eerst was hij een zwaar lichtgewicht, vandaag is hij een licht zwaargewicht. Maar stijl wordt stilaan het belangrijkste criterium.

Alles komt terug. Ook de draagbare computer die je nauwelijks kunt dragen. De elf kilogram zware Osborne 1 uit 1981, de allereerste portable computer, had het design van een accordeon en de snelheid van een tractor. Je kón hem dragen, maar alleen als je eerst een maand in de fitnesszaal had geoefend. Chipproducent Intel heeft nog een exemplaar van het museumstuk in België gevonden, namelijk op een zolder in Kampenhout, ten huize van Raymond Peeters. De man had de Osborne 1 in april 1982 gekocht voor 99.800 frank (2474 euro) en betaalde nog eens 59.500 frank (1475 euro) voor een bijbehorende printer. Zonder btw. Peeters gebruikte zijn computer om de resultaten van duivenwedstrijden op te slaan. Veel meer kon het toestel niet, gezien zijn minuscule harde schijf en beperkte geheugen. Sindsdien is er amper 25 jaar verstreken, maar het lijkt een eeuwigheid. Sony en Toshiba pakken dezer dagen uit met notebooks van nauwelijks een kilogram, waarmee je veel meer kan dan duivenwedstrijden inventariseren.

De Toshiba Portégé R200 (vanaf 1700 euro) behoort tot de absolute toppers in de klasse van de lichtgewichten. Hij is amper 2 centimeter dik, heeft een scherm van 12,1 inch, weegt 1,3 kilogram en beschikt over een batterij met een maximale levensduur van 4,7 uur.

De Sony Vaio VGN-TX-reeks, iets lichter maar wel iets duurder (vanaf 2000 euro), maakt het verschil met zijn batterijcapaciteit van 6 uur. De HP Compaq tc4400 (vanaf 1950 euro) is uitgerust met een HP Ultra Capacity-batterij, die onder ideale omstandigheden (wanneer je geen zware programma’s draait of complexe toepassingen uitvoert) 16 uur stroom levert. Het toestel levert prima prestaties, alleen is het met zijn 2,1 kilo wat zwaar.

Naast de internationale topmerken wagen ook minder bekende namen zoals Asus en Averatec hun geluk bij de ultraportables. Ze hebben het moeilijk om het vertrouwen van de klant te winnen, maar hoeven niet onder te doen voor de grote merken.

DRAAGBAAR IN HUIS

Hoewel de notebook zich in de eerste plaats van de desktop onderscheidt door het feit dat hij draagbaar is, lijkt zijn mobiliteit níét zijn grootste troef. De populairste notebooks zijn immers de zogenaamde desktopvervangers of desknotes, die makkelijk 3 kilogram of meer wegen. Lichter dan de Osborne 1 uit 1981, dat wel, maar niettemin vrij ondraagbaar.

Dat gewicht vormt echter geen zware last. Doordat de notebook niet meer alleen wordt gebruikt voor dringende taken onderweg, hoeft hij weinig grote afstanden af te leggen in de draagtas. Hij heeft een vaste stek gevonden op de bureautafel, waar tot voor kort de desktop stond. Weken kunnen voorbijgaan zonder dat hij het huis verlaat. Hij verplaatst zich hoofdzakelijk van de werk- naar de woonkamer en terug. De notebook is geëvolueerd van een werkinstrument naar een hulpmiddel voor het hele gezin. Een enquête van het onderzoeksbureau GfK toont aan dat notebooks door alle leden van het gezin worden gebruikt: door de partner van de eigenaar (28 procent), de kinderen (13 procent) of beiden (28 procent). Slechts 33 procent van de respondenten is de enige gebruiker van zijn notebook.

De moderne portable hoeft dus niet zo nodig portable te zijn. Belangrijker is dat hij alles kan wat een desktop kan. Hij moet uitgerust zijn met een krachtige processor, een groot scherm (18 of 19 inch), een dvd-brander, alle mogelijke aansluitingspoorten… Een processor van 1,6 GHz, een harde schijf van 60 gigabyte en 512 megabyte geheugen, voldoende om de meest complexe toepassingen vlot te laten draaien, zijn standaard geworden. Onder andere Dell, Fujitsu-Siemens, Samsung en Acer boeken succes in de klasse van de zwaargewichten. De Dell XPS M2010 (vanaf 3000 euro), die pronkt met een scherm van liefst 20,1 inch, wil de kracht van een desktop, de draagbaarheid van een notebook en de entertainmentfuncties van een hifisysteem met elkaar verenigen. Het moet gezegd: als je het toestel openklapt, twijfel je of het wel een laptop is. Zijn Intel Core 2 Duo-processor, met twee kernrekeneenheden in één chip, maakt de Dell-machine ideaal voor het afspelen van digitaal entertainment zoals games en films. In de Verenigde Staten heeft Dell een overeenkomst gesloten met Skype om software van het internettelefoniebedrijf in de notebook te stoppen. In Europa heeft Packard Bell een gelijkaardige deal met Skype. De Packard Bell EasyNote MX65-120 (1399 euro) is overigens de eerste notebook met een volwaardig numeriek toetsenbord en ingebouwde webcam.

KLEIN IS DUUR

Hoe kleiner de notebook, hoe meer toegevingen de fabrikant moet doen. Een pluimgewicht van 1,2 kilogram kan onmogelijk even krachtig zijn als een kloeke gigahertzduwer van 4 kilogram. Een moederbord, een processor, een geheugenkaart, een videokaart en luidsprekers nemen nu eenmaal plaats in. Dus als er weinig plaats ís…

Ook onvermijdelijk: op een scherm van 12,1 inch ziet een dvd-film er minder fraai uit dan op een scherm van 18 inch, ongeacht de beeldresolutie. Sommige toestellen hebben zelfs geen plaats voor een ingebouwde cd- of dvd-brander. Die krijg je er dan wel bij als extern randapparaat. Dat is niet erg als je dat optische station maar sporadisch gebruikt, maar hoogst vervelend als je dat wél doet. En dan is er nog de prijs, misschien wel de grootste handicap van de kleine notebook. Een ultraportable kost al snel 500 euro meer dan een groot model met dezelfde functies. Dat komt simpelweg doordat het moeilijk – en dus duur – is om stevige computeronderdelen in zakformaat te produceren.

Een wet uit de computerwereld luidt: kleine stukken zijn dure stukken. Dat verklaart waarom de gemiddelde notebook duurder is dan de gemiddelde desktop. Maar duurder betekent niet noodzakelijk duur. De prijzen van portables zijn de voorbije tien jaar zowat gehalveerd, terwijl de prestaties meer dan vertienvoudigd zijn. Een instapmodel kost vandaag minder dan 1000 euro. De uiterst degelijke Acer TravelMate 2490, met een 1,6 GHz Intel Celeron-processor, 512 megabyte geheugen en een dvd/cdrw-station, ligt in de winkel voor 699 euro.

Het verschil tussen een goedkoop en een duur toestel zit in de kracht van de processor, de omvang van het geheugen, en de kwaliteit van de batterij, het beeldscherm en de luidsprekers. Op een dvd-brander en netwerkfuncties voor draadloze internettoegang wordt niet bespaard. Wifi-technologie, die het mogelijk maakt om zware bestanden zoals videofilms en muziek draadloos in de computer te laden, behoort tot de basisuitrusting. Verwacht wordt dat wifi in de komende jaren zal moeten wijken voor wimax, een verbeterde technologie met een grotere transmissiecapaciteit (75 in plaats van de huidige 54 Mbps) en een groter bereik (50 kilometer in plaats van 100 meter).

En dan maar hopen dat er ook vooruitgang komt in de ontwikkeling van batterijen. Die zijn al jarenlang een vervelend probleem. Een goedkope batterij begeeft het al na minder dan 2 uur, wat de mobiliteit van de notebook grotendeels tenietdoet. De levensduur van de batterij is bovendien vaak korter dan de producent vermeldt. De opgegeven levensduur is berekend op basis van het gebruik van lichte programma’s en toepassingen, maar geldt niet voor zware multimediatoepassingen. Kijk je naar een dvd-film of speel je een game, dan verbruikt de notebook veel meer energie dan wanneer je enkel Word of Excel gebruikt. Met als gevolg dat je sneller stroom moet bijtanken.

De batterijen van de notebook zijn niet alleen zwak, tot overmaat van ramp kunnen ze ook bijzonder gevaarlijk zijn. Eerder dit jaar ging er een schok door de computerindustrie toen notebooks her en der in brand vlogen als gevolg van falende batterijen van Sony. De Japanse elektronicagigant zag zich gedwongen om 9 miljoen stuks terug te roepen. Ook andere computerproducenten zoals Fujitsu-Siemens, Dell, Apple, Toshiba en Gateway, die Sony-batterijen in hun toestellen stoppen, leden zware schade. Om erger te voorkomen, werkt het Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) intussen aan een nieuwe standaard voor notebookbatterijen. Die nieuwe standaard zou midden 2008 klaar moeten zijn. Een tweede industriegroep, de Association Connecting Electronics Industries (IPC), hoopt al tegen eind volgend jaar een veiliger alternatief te kunnen aanbieden. Kortom, er wordt aan gewerkt.

LIFESTYLE-HEBBEDING

Meer dan 80 procent van de Belgen gebruikt zijn laptop voor persoonlijke doeleinden. Voor slechts 44 procent is de laptop in de eerste plaats een werkinstrument. Dat bewijst dat de draagbare computer evolueert naar een lifestyle-accessoire. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat uitstraling en karakter minstens even belangrijk zijn geworden als de processorsnelheid en de geheugencapaciteit. Volgens een onderzoek in opdracht van chipproducent Intel willen drie op de vier computergebruikers in de Verenigde Staten een computer die hun persoonlijke stijl weerspiegelt. Meer nog, ze geven toe dat ze oog hebben voor het de- sign van de computer van hun vrienden en collega’s. Hoewel een kwart van de gebruikers in België zich naar eigen zeggen ongemakkelijk voelt om zijn notebook in het openbaar boven te halen, is design een prioriteit bij de keuze van een computer.

Intel heeft onlangs een favorietenlijstje opgesteld van laptops die style en substance verenigen. In dat lijstje staan niet alleen incontournables zoals Sony en Dell, maar ook verrassende namen zoals Medion en Ergo. De Ergo Fan Vista 311 (1299 euro), met een bovenstuk in witte en rode strepen, richt zich tot voetbalfans die hun liefde voor de bal op een eigentijdse manier tot uiting willen brengen. De zacht glimmende Medion Swarovski T7600 (1299 euro) hoopt op succes bij discodiva’s die zowel op als naast de dansvloer willen schitteren. De Asus Lamborghini ‘Golden Edition’(vanaf 2899 euro) heeft de merkkleur én de snelheid van de legendarische Italiaanse sportwagen. Althans, dat is het idee achter de flashy notebook. Ook de Acer Ferrari 1000 (1999 euro), een gelijkaardig toestel in samenwerking met een automerk, garandeert de koper ‘een ultramobiele ervaring in poleposition’. De Asus S6 (2099 euro), met een chassis van roze leder, is een vette knipoog naar de populaire tv-serie Sex and the City. Het feit dat hij alleen in november en december te koop is, maakt deze pink beauty dubbel exclusief. De Acer Aspire 9800 (2199 euro) valt op door zijn uitschuifbare tv-antenne, die (samen met de ingebouwde tv-tuner) toelaat om onderweg tv te kijken op het computerscherm. Het is wel tv-kijken zoals vóór de komst van de kabel, dus een goede ontvangst en zuiver beeld zijn niet altijd en overal gegarandeerd. De Sony Vaio C-reeks (vanaf 1299 euro) is verkrijgbaar in vijf modellen, met de veelbelovende en computervreemde namen Timeless, Karma, Free Spirit, Nomad en Natura. Voor stijlgevoelige gamers die het huis niet willen verlaten zonder hun favoriete realtime strategy action adventure game, is er de Dell XPS M1710 (1499 euro). De Samsung Q35-Pro T5500 (1599 euro), die zichzelf presenteert als de perfecte notebook voor de hele familie, is de minst opvallende onder de designtoppers. Een robuuste machine, maar lichter dan een dubbel pak suiker. De mooiste én de duurste van het pak is de Fujitsu-Siemens Q2010 (4499 euro), minder dan 2 centimeter dun en prachtig afgewerkt met een laagje Japanlak.

Het hoog aangeschreven studiebureau Gartner is onlangs tot de opmerkelijke vaststelling gekomen dat notebooks met een sterk design over het algemeen ook veiliger zijn. Gartner ziet een rechtstreeks verband tussen het dalende aantal defecten bij notebooks en de verhoogde aandacht voor het design van de machines. Van alle notebooks uit de bouwjaren 2003 en 2004 moest 20 procent binnen het jaar naar de hersteldienst. Sindsdien is die retourratio gedaald tot 15 procent. Dat is overigens nog altijd 10 procent meer dan bij desktops. Vooral harde schijven en moederborden blijven kwetsbare onderdelen. Het wordt uitkijken naar de eerste Volvo-notebook.