Is het al tijd voor een balans van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog, die in 2014 begon? Piet Chielens pleit vooral voor een meer culturele herdenking. ‘De militaire herdenking is nu het officiële ritueel: het leger staat in voor onze verdediging en voor onze principes. Dat veroordeelt regeringsleiders vandaag nog altijd tot een standpunt dat even laakbaar is als het standpunt dat bij de conferentie in Versailles werd ingenomen: “Wij hebben de oorlog gewonnen.” Dat is zowel naïef als historisch onjuist. Bij het begin van de herdenking in 2014 bekenden alleen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Duitse president Joachim Gauck voor hun land schuld aan wat er toen is misgegaan. Ze wilden dat inzicht ook doorgeven aan de huidige generaties, zodat we daar allemaal beter van worden. Ik heb die nuance in geen enkele toespraak van een leider van een geallieerde natie gehoord. De beste remedie tegen het Duitse schuldgevoel om de Tweede Wereldoorlog is de studie van de Eerste Wereldoorlog, en dan vooral van die onzalige Vrede van Versailles erachteraan. Dan begrijp je dat de schuld gedeeld moet worden, en dat de geallieerden de Tweede Wereldoorlog mee in de hand hebben gewerkt.’
‘Mijn voorstel is om naast alle holle retoriek meer aandacht te hebben voor een culturele herdenking, die kritischer kan zijn en waaraan meer mensen kunnen deelnemen. De provincie West-Vlaanderen doet dat met GoneWest, maar er gebeurt nog meer in het culturele veld dat anders kijkt naar de hypocriete manier waarop er met die oorlog wordt omgegaan. Er is wellicht maar één oorlog die echt in het Europese collectieve bewustzijn zit, en dat is de Eerste Wereldoorlog. De heldenverering die je nu ziet, is bijna een invitatie om de volgende oorlog voor te bereiden.’
