Adolf Hitler: Van mislukte kunstenaar tot destructieve dictator
- Geboren op 20 april 1889 in Braunau Am Inn (Oostenrijk)
- Droomde van een carrière als kunstschilder
- Diende tijdens de Eerste Wereldoorlog als koerier in het Duitse leger
- Raakte na de oorlog politiek actief via de Deutsche Arbeiterpartei (DAP) en viel op door zijn redevoeringen en radicale ideeën
- Schrijft Mein Kampf, een boek waarin hij zijn ideologie uit de doeken doet
- Werd in 1933 via propaganda, intimidatie en verkiezingswinst benoemd tot kanselier van Duitsland en vestigde een totalitair nazi-regime
- Ontketende in 1939 de Tweede Wereldoorlog en was de hoofdverantwoordelijke voor de Holocaust
- Pleegde op 30 april 1945 zelfmoord in zijn Berlijnse bunker, samen met zijn echtgenote Eva Braun, toen het Derde Rijk op instorten stond
De jeugd van Hitler: Een sterke band met zijn moeder
Adolf Hitler ziet op 20 april 1889 in het Oostenrijkse Braunau Am Inn het levenslicht. Zijn vader, Alois Hitler, is een niet onbemiddelde douaneambtenaar en zijn moeder, Klara Pölzl, is diens derde vrouw. Ze is niet alleen 24 jaar jonger, maar ook zijn achternicht. Een speciale toestemming van het Vaticaan zorgt ervoor dat de plaatselijke pastoor zijn bezwaar tegen het huwelijk opheft.
Het gezin waarin Adolf wordt geboren is niet arm, maar een gelukkige sfeer heerst er niet. Vader Alois is een norse en strenge man die veel op café gaat en regelmatig klappen uitdeelt. Adolf bouwt wel een innige band op met zijn moeder. Van de zes kinderen blijven trouwens enkel Adolf en zijn zus Paula in leven.
Zijn schoolcarrière: De luie dagdromer
Hoewel zijn resultaten op de lagere school nog min of meer in orde waren, bakte Hitler er in de ‘Realschule’ niet veel van. De jonge Hitler is lui is en dagdroomt veel. Hij is ook verlegen en ziekelijk, waardoor zijn moeder hem soms lange tijd thuishoudt en verwent. In 1903 overlijdt zijn dominante vader, die de ontgoocheling over zijn slecht presterende zoon niet onder stoelen of banken steekt. Adolf is vooral opgelucht dat hij van die bullebak verlost is.
De zestienjarige Adolf overtuigt zijn moeder dat de school niet langer iets voor hem is. Twee jaar lang leeft hij op kosten van haar en haar zus. Die laatste, tante Johanna, sponsort hem zodat hij een poging kan wagen om toegelaten te worden tot de Weense kunstacademie. In 1907 trekt Hitler daarom naar de hoofdstad van het toenmalige Oostenrijk-Hongarije. En dan sterft ook nog eens zijn moeder aan borstkanker. Dat grijpt hem enorm aan en hij houdt er een panische angst voor ziektes aan over.
Rondzwerven in Wenen
Hitler droomt ervan om kunstschilder te worden, maar wordt twee keer geweigerd aan de kunstacademie in Wenen. En dus zwerft hij wat doelloos rond in de stad en woont er in armzalige achterkamertjes. Hij leeft van wat steun (wezengeld) en van een ‘lening’ van zijn tante. Hij heeft het niet breed, maar vertikt het om een gewone job te zoeken. Uiteindelijk neemt hij zijn intrek in een mannentehuis en zorgt de verkoop van schilderijtjes aan toeristen voor extra inkomsten. Hij brengt veel tijd door in de leeszaal van het mannenhuis waar hij vooral pamfletten en boulevardartikels leest. Sociaal is hij niet, en in vrienden maken was hij ook niet sterk. Hij doorbreekt zijn isolement wanneer hij kan deelnemen aan politieke discussies, en dan blijkt hij plots geen last meer te hebben van verlegenheid.
Het is in Wenen dat Adolf Hitler voor het eerst in contact komt met het antisemitisme
Het is hier in Wenen dat Adolf Hitler mogelijk voor het eerst in contact komt met het antisemitisme. Hij omarmt er een Duits nationalisme dat zich fel afzet tegen de andere volkeren in het Keizerrijk. Sommige Duitstaligen zijn namelijk bang voor discriminatie.
De materiële situatie van Adolf verbetert in mei 1913 wanneer hij de erfenis van zijn vader ontvangt. Daardoor kan hij zijn leven als (miskende) kunstenaar ongestoord voortzetten. Hitler ziet zichzelf ook als een groot architect die misschien ooit nog een kans krijgt om zijn talent te botvieren. Tot hij naar het Duitse München verhuist.
Vluchten naar München
Over zijn vertrek naar Duitsland trekt Hitler later een rookgordijn op. Niemand mag weten dat hij eigenlijk zijn militaire dienstplicht wil ontlopen. Maar de ‘kunstschilder’ ontsnapt niet aan de Oostenrijkse autoriteiten. Maar Hitler heeft geluk, want zijn zwakke gezondheid zorgt ervoor dat hij toch geen militaire dienst moet doen. Intussen zet hij zijn leventje als bohemien ongestoord verder in het ‘volledig Duitse’ München, tot hij zich op 25-jarige leeftijd zelf enthousiast meldt als vrijwilliger bij het Beierse leger.
Hij dient als koerier aan het front in Vlaanderen, toont zich moedig en ontvangt het ‘IJzeren Kruis eerste klasse’ omdat hij erin slaagt een belangrijke boodschap te bezorgen, dwars door een zwaar bombardement heen. Hitler raakt ook gewond in 1918 door een gasaanval. Terwijl hij herstelt in Stettin, verneemt hij tot zijn ontzetting dat Duitsland de wapenstilstand heeft getekend.
Radicalisering en politieke doorbraak
Na de oorlog blijft Hitler werken voor het leger in München, waar hij betrokken raakt bij de politieke vorming van soldaten. Hij wordt spion voor het leger en infiltreert de Deutsche Arbeiterpartei (DAP). Hij oogst er bewondering met zijn oog voor propaganda en redekunst, de meeste redevoeringen houdt hij trouwens in bierkelders. In 1920 verandert hij de naam van de partij in NSDAP en neemt de leiding over. Een mislukte staatsgreep in 1923 levert hem een gevangenisstraf op, maar zijn proces maakt hem nationaal bekend. Terwijl hij in de gevangenis zit, dicteert hij ‘Mein Kampf’, waarin hij zijn ideologie van antisemitisme, nationalisme en autoritair leiderschap ontvouwt. Wanneer hij vrijkomt, verkeert het land niet meer in crisis, maar de wereldcrisis van eind 1929 biedt hem nieuwe kansen.
Door god gezonden: het nazisme en de Führercultus
Na zijn vrijlating komt Hitler terecht in een Duitsland dat economisch heropleeft, maar de wereldcrisis eind jaren twintig maakt daar ook weer abrupt een einde aan. En dan gaat het snel voor Hitler. Via propaganda, terreur tegen andersdenkenden en misbruik van de parlementaire democratie wordt Hitler in 1933 kanselier. Een dik jaar later is hij Führer van het Duitse Rijk.
Hitler zelf begint te geloven dat hij gezonden werd door de goddelijke voorzienigheid
De nazi’s lanceren een echte Führercultus: Hitler is de ongenaakbare leider die alles geeft voor het heil van het vaderland. Heel veel Duitsers achten hem zo hoog dat ze alles wat fout loopt in het Reich, wijten aan de onbekwaamheid van de andere nazi’s. Hitler zelf begint te geloven dat hij gezonden werd door de goddelijke voorzienigheid.
Hoe Hitler aan z’n einde kwam: dood in een bunker
In 1939 stort Hitler de wereld in een nieuwe wereldoorlog. De aanvankelijke successen van het Duitse leger maken hem nog populairder. Als het tij begint te keren, krijgt hij last van zenuwaanvallen. Volgens sommige hedendaagse onderzoekers zou hij aan Parkinson lijden. Hij raakt ook verslaafd aan opwekkende middelen die zijn lijfarts hem inspuit. Terwijl de Sovjets Berlijn veroveren, pleegt hij op 30 april 1945 zelfmoord. De dag daarvoor huwt hij zijn maîtresse Eva Braun. Laatste getrouwen verbranden de lijken van het ‘echtpaar Hitler’. Zo valt Hitler niet fysiek in handen van zijn tegenstanders. Een dikke week later, op 8 mei 1945 zwijgen de wapens in Europa, de Tweede Wereldoorlog is voorbij.
Diagnose: psychopathie, schizofrenie, hysterie…
Aan Hitler zijn de voorbije decennia tal van mentale ziektebeelden toegeschreven, zoals hysterie, psychopathie, paranoia, megalomanie en schizofrenie. De vreemde relatie met zijn moeder zorgt ervoor dat hij vrouwen opdeelt in twee types: de ‘edele moeder’, die hij vereenzelvigt met de Duitse natie, en de ‘deerne’, die zich makkelijk door een sterke man laat ‘nemen’, een beeld dat voor hem samenvalt met de domme massa die aan de lippen hangt van een groot redenaar -hijzelf.
Zijn moeilijke kindertijd — Hitlers vader is gewelddadig en viert zijn frustraties bot op hem — drukt een stempel op zijn ontwikkeling. Als volwassene heeft hij zelf ook last van woede-uitbarstingen. Hitler manipuleert als geen ander, heeft een beangstigende kilheid en geen inlevingsvermogen. Hij weet precies hoe hij anderen voor zijn kar kan spannen. Hitler kan zelf geen bloed zien en is een echt hypochonder. Hij is vegetariër en verordent verschillende wetten om dieren te beschermen.
