Het werk van de Zweedse jeugdauteur Per Nilsson pakt je bij je nekvel. Hij bouwt verhalen origineel op, vertelt mooi en boeiend; zijn personages zijn tegelijk alledaagse en bijzondere jonge mensen. Zijn laatste boek, in het Nederlands vertaald als Ik ben geen racist, vormt geen uitzondering op de regel. Meer nog: dit boek is een van de meest interessante en relevante jeugdromans van de laatste jaren.

Waarom? Een: omdat het zo actueel is. Twee: omdat het de dingen bij hun naam noemt, radicaal en gedurfd. Drie: omdat het je achterlaat met een boel vragen en stof tot nadenken. Vier: omdat het ondanks dit alles toch een mooi en spannend verhaal blijft.

Welk verhaal? Een verhaal over een gewone Zweedse plattelandsjongen, Svenne, die op een dag wordt neergestoken door een jonge allochtoon, overleeft en ineens op sleeptouw wordt genomen door ene Nils Dackeman. Die Nils heeft een politieke droom. Een rechtvaardig Zweden, dat wil hij installeren. Lees: een Zweden met een goed werkende verzorgingsstaat, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, evenredig verdeelde lonen (geen graaimanagers), een duurzaam ecologisch beleid. Geen racistisch vuiltje aan de lucht, ook niet voor Svenne – hij is immers geen racist. Geflatteerd door de aandacht en ingenomen door de mooie ogen van Dackemans (zwarte) vrouw Sonya, stapt hij lang mee in dit avontuur. Aan het eind is hij ongewild de gevaarlijkste en meest gezochte jongeman van heel Zweden. Terwijl hij onschuldig is, maar kan hij dat bewijzen? Want ondertussen hebben de media, andere politici en een bende jonge neonazi’s de boel al belazerd. Zelfs voor de charismatische idealist Nils Dackeman loopt het allemaal tragisch af. Die Dackeman, die de fout maakte om in zijn debatten en speechen ook te gaan focussen op het geweld in de buitenwijken (‘gevolg van het falen van de overheid’) en op de negatieve perceptie van de islam. Pim Fortuyn revisited? Jawel, en zelfs bij naam en toenaam.

Svenne is ook een metafoor. Voor de gewone man, die heimwee heeft naar het goede oude Zweden. Voor stuurloze jongens die opgroeien zonder echte vaderfiguur. En bij uitbreiding voor alle mensen die zich kritiekloos voor de kar laten spannen van om het even welke goeroe. Waar dit toe kan leiden, toont Nilsson met dit verhaal haarfijn aan, terwijl hij toch geen oordeel velt.

Gefundenes Fressen voor leraars (geschiedenis) en leerlingen secundair onderwijs? Verplichte kost, verdorie.

PER NILSSON, IK BEN GEEN RACIST, LEMNISCAAT, 296 BLZ., 14,95.

Annelies De Waele