Het Syrische aanbod om vredesgesprekken te beginnen zet Israël onder druk.

In december 2003 bood de Syrische president Bashar Assad aan om te onderhandelen over vrede met Israël en over de toekomst van de Golanhoogte, de bergachtige streek ten oosten van het meer van Genezareth. De Golan is belangrijk voor Israël: omwille van het water, maar ook omdat het vandaaruit zowel Syrië als Libanon kan controleren. Dat waren de belangrijkste redenen voor Israël om de streek in 1981 te annexeren, nadat ze in opeenvolgende oorlogen was bezet. De annexatie werd internationaal nooit erkend, maar dat hield Israël er niet van terug om er nederzettingen te bouwen.

Syrië van zijn kant wil de Golanhoogte terug. De vorige president, Hafez Assad, onderhandelde van 1991 tot zijn dood in 2000 vruchteloos over teruggave. Nu biedt zijn zoon onderhandelingen aan.

Wat daar achter zit, is duidelijk. Na de aanslag op de WTC-torens kwam Syrië op de Amerikaanse lijst van ‘schurkenstaten’ terecht. President George W. Bush kondigde onlangs zelfs een wet af waarin Syrië bedreigd wordt met zware sancties als het zijn steun aan de Libanese Hezbollah en andere pro-Palestijnse groepen niet opgeeft. Zelfs de informatie die Syrië over Al-Qaeda leverde, kon Bush niet vermurwen. Syrië kreeg een lijst met opdrachten voorgelegd. Als het land daaraan niet voldoet, komen er sancties. Met 130.000 Amerikaanse soldaten in het nabijgelegen Irak wordt zoiets serieus genomen.

En dus wil Damascus praten. Officieel over de ’topografie’ – lees: de in de tijd gespreide teruggave – van de Golan. Er is sprake van de ‘volledige normalisering van de betrekkingen’. Opvallend is ook dat de onderhandelingen over de Golan losgekoppeld worden van een definitieve oplossing voor het Palestijnse probleem.

Israël reageerde verdeeld: president Moshe Kazav, gesteund door de oppositie, nodigde Assad uit om naar Jeruzalem te komen. Premier Ariel Sharon wees alles af. Hij weet dat de jonge Assad de hardliners die hij erfde van zijn vader niet tegen de haren in kan strijken, hij weet ook dat de teruggave van de Golanhoogte van Assad een Arabische held zou maken. Maar vooral: hij heeft geen enkel belang bij een nieuwe situatie aan zijn rustige oostgrens. Trouwens: drie op de vier Israëli’s willen de Golan houden. Sharon reageerde dan ook voorspelbaar: er komen nieuwe nederzettingen in de Golan.

Maar de sleutel ligt in Washington, waar de Turkse premier Tayyip Erdogan de zaak eind deze maand aankaart.

Misjoe Verleyen