In het Verenigd Koninkrijk boeken de Conservatieven een spectaculaire zege in de parlementsverkiezingen. De partij van David Cameron behaalt een absolute meerderheid.
Giles Merritt (secretaris-generaal Friends Of Europe, gewezen EU-correspondent Financial Times): Niemand had dit resultaat zien aankomen. Volgens alle voorspellingen stevenden we op een verdeeld parlement af, zonder absolute meerderheid voor een van de grote partijen.
Ziet u een verklaring voor die verrassende wending?
Merritt: Ja, een positieve en een negatieve. De Britse economie deed het niet slecht, het land was aardig op weg om uit het dal van de recessie te klimmen. Dat heeft Cameron, die sinds 2010 premier was, in de kaart gespeeld. De kiezers redeneerden dat het niet het moment was om op een ander paard te wedden. Als negatieve factor zie ik de uitgesproken anti-Europese campagne van de Conservatieven. Vandaar het verschil met hun coalitiepartner, de Libdems van Nick Clegg. Die werden niet beloond voor hun aandeel in het herstelbeleid, maar wel keihard afgestraft voor hun pro-Europese standpunten.
Weegt de persoonlijkheid van Cameron mee in het succes?
Merritt: Dat zou ik niet durven te beweren. Cameron is wel een handig politicus, maar niet bepaald een inspirerende persoonlijkheid. Hij is niet de man naar wie de Britten zouden opkijken bij een nationale tragedie, zoals de aanslagen in Parijs. Die kwaliteit had Tony Blair wel. Naast hem is Cameron een grijze muis.
Hetzelfde wordt over Ed Miliband gezegd, de Labour-voorzitter die na de smadelijke nederlaag ontslag heeft genomen. Heeft hij een zwakke campagne gevoerd?
Merritt: Miliband is intelligent en zit vol goede bedoelingen, helaas bezit hij geen greintje charisma waardoor hij in de campagne bijna onzichtbaar is gebleven. Het wordt voor zijn opvolger Jeremy Corbyn een zware opdracht om Labour nieuw leven in te blazen. Tijdens zijn eerste maanden heeft hij een zigzagkoers gevaren, schipperend tussen ouderwets links en een meer gematigde centrumkoers. Ik ben zelf erg benieuwd hoe dat zal evolueren.
Cameron wil zijn verkiezingsbelofte houden en eind volgend jaar een Brexit-referendum organiseren. Hoe groot is de kans dat het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt?
Merritt: Een half jaar geleden, na de verkiezingen zou ik gezegd hebben dat die kans erg klein was. Enkele maanden geleden hebben zwaargewichten uit de financiële wereld en het bedrijfsleven een tegencampagne opgezet en uitgelegd hoe nefast de gevolgen van een Brexit zouden zijn. Dat werkte aanvankelijk, maar sinds juni is er veel veranderd zoals blijkt uit de laatste peilingen waarin voor- en tegenstanders elk vijftig procent halen. De Europese migratiecrisis heeft alles veranderd. Dat is ironisch, want van alle lidstaten voelt Groot-Brittannië het minst de gevolgen van die crisis. Bovendien heeft de Britse arbeidsmarkt dringend nood aan meer migranten. Toch doet precies de migratiecrisis het eilandgevoel pieken, en die reflex werd nog versterkt door de terreuraanslagen in Parijs.
Algemeen wordt aangenomen dat Cameron de Brexit zelf niet ziet zitten. Zal hij dat volgend jaar met zoveel woorden zeggen tijdens de campagne voor het referendum?
Merritt: Dat is de vraag van een miljoen. Hij wil niet uit Europa, wat nog niet wil zeggen dat hij een eurofiel is. Ook Cameron straalt negativisme uit in zijn discours over Europa en in zijn contacten met Europese leiders. Dat kan haast niet anders, als leider van een partij die de voorbije tien jaar volledig door eurosceptici werd gekaapt. Een Britse diplomaat wees er mij onlangs op tijdens een lunch: sinds 2000 is er bij de Conservatieven niet één pro-Europees parlementslid verkozen. Ook de nieuwe regering zit vol fanatieke anti-Europeanen. Cameron bevindt zich in een heel lastig parket. Als hij zich uitspreekt voor de EU, riskeert hij dat de helft van zijn regering opstapt. Anderzijds beseft hij drommels goed dat een Brexit-scenario bijna onvermijdelijk het einde van het Verenigd Koninkrijk betekent.
Hoezo?
Merritt: Een ja voor een Brexit zal meteen worden gevolgd door een nieuw referendum over de Schotse onafhankelijkheid. De SNP, de Schotse nationalisten die op 7 mei nog spectaculairder hebben gewonnen dan de Conservatieven, laten daar geen twijfel over bestaan. Als de Britten uit Europa stappen, dan stappen de Schotten uit het Verenigd Koninkrijk.
