De federale regeringspartijen keuren in het parlement de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd tot 67 jaar goed.

Koen Schoors (econoom UGent): De regering kon gewoon niet anders. De pensioenen zouden anders onbetaalbaar worden.

Een enquête van Knack wees uit dat ruim 70 procent van de Vlamingen hetoneens is met de maatregel. En een derde van de Vlamingen zou hierdoor op een andere partij stemmen bij de volgende verkiezingen.

Schoors: Ik ben het niet eens met die mensen, maar ik heb wel begrip voor hun boosheid, want behalve die verhoogde pensioenleeftijd verandert er niets. En dat is het grote probleem. Voor de lonen hebben we bijvoorbeeld een systeem van anciënniteit: iedereen werkt keihard en verdient jaar na jaar een beetje meer. Het gevolg is dat mensen op hun 55e worden afgedankt omdat ze te duur zijn. Dat pensioenmodel is onhoudbaar. We hebben een model nodig waarin iedereen langer aan de slag blijft én waarbij we afstappen van dat alsmaar stijgende loon. Om mensen langer aan de slag te houden, moeten we vooral de bedrijfsprocessen herzien. Waarom zouden oudere werknemers het niet wat rustiger aan kunnen doen en wat minder verdienen? Of een nieuwe opleiding krijgen voor een ander soort baan die beter aansluit bij hun leeftijd en ervaring? Waarom zou je niet pakweg om de vijftien jaar je carrière heroriënteren? Dat zou de normale gang van zaken moeten zijn. Nu gooien we competente arbeidskrachten weg en maken we mensen ongelukkig door ze snel met pensioen te sturen. Gelukkig is er binnen de bedrijven al een voorzichtige verandering bezig. Toonaangevende bedrijven als BMW werven bijvoorbeeld 50-plussers aan. Die kant moeten we uit.

Zijn mensen wel bereid minder te verdienen?

Schoors: België en Frankrijk zijn de enige landen waar je loon blijft stijgen met je leeftijd. Waarom is dat nodig? Wordt iedereen met ouder worden automatisch productiever? Waarom zou je vanaf een bepaalde leeftijd de lonen niet aftoppen en alleen laten stijgen met de inflatie? Dat soort dingen moet veranderen. Nu worden ervaren werknemers te snel afgedankt omdat de anciënniteit hen te duur maakt.

Zonder dat soort veranderingen op de arbeidsmarkt kun je het huidige pensioensysteem niet overeind houden. De vakbonden en de werkgeversorganisaties weten dat perfect. Hogere belastingen om de zaak betaalbaar te houden, zijn in elk geval geen optie, want de loonlasten zijn nu al veel te hoog. Trouwens, veel mensen zouden liever hun job wat langer blijven doen, dan elk jaar een anciënniteitsopslag te krijgen. We moeten systemen als het brugpensioen afschaffen en met dat geld de loonlasten verlagen.

Is het niet goed dat 50-plussers op pensioen gaan? Zo maken ze plaats voor jongeren, want de jongerenwerkloosheid blijft hoog.

Schoors: Dat is een denkfout. Werk is geen emmertje water dat je kunt herverdelen tussen jong en oud. Als je iemand vroeg met pensioen stuurt, moet de jongere die in de plaats komt langer opdraaien voor het pensioen van die oudere. Daardoor stijgt de pensioenlast en hoe ga je dat opvangen? Door de loonlasten nog meer te verhogen? Dan worden alle jobs duurder en krijg je er uiteindelijk minder voor jongeren. In landen als België, met een hoge jongerenwerkloosheid, is de werkeloosheid onder de 55-plussers ook groot.

Moet de pensioenleeftijd gekoppeld worden aan de levensverwachting? In Denemarken zouden kinderen die vandaag geboren worden tot hun 77e moeten werken.

Schoors: Ons pensioen is ingevoerd in 1925 en was toen voorzien op 65 jaar. Destijds was de levensverwachting 58 jaar. Nu worden mensen makkelijk 80. Dan is het toch duidelijk dat die pensioenleeftijd omhoog moet? Weet u dat één op twee meisjes die vandaag geboren worden 90 zal worden?

Maar vandaag beweren dat mensen tot hun 77e zullen moeten werken is bangmakerij. Uiteraard gaan we langer moeten werken, maar dat zal heel geleidelijk gaan. Waarom zouden we de pensioenleeftijd niet elk jaar met een maand optrekken? Dat zou beter zijn dan schoksgewijze verhogingen met een paar jaar.