Democratisch presidentskandidaat Hillary Clinton komt onder vuur te liggen, omdat ze als minister van Buitenlandse Zaken haar privémail gebruikte, en geen beveiligde server van de overheid.

Kim Ghattas (BBC-correspondent in Washington en auteur van ‘Op reis met Hillary Clinton’): Lange tijd leek e-mailgate de grootste bedreiging voor Clintons kansen op het presidentschap. Dat ze haar privéserver gebruikte, was volgens critici een gevaar voor de nationale veiligheid, omdat buitenlandse mogelijkheden die makkelijker kunnen hacken. Bovendien moet alle communicatie van Amerikaans overheidspersoneel gearchiveerd worden. Haar tegenstanders beweerden dat ze zo voor haar onwelgevallige mails kon censureren.

Maar geleidelijk aan heeft ze die affaire achter zich kunnen laten en pakte ze de communicatie over de zaak beter aan. Zo droeg ze 55.000 pagina’s aan e-mails over aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. In oktober bleef ze overeind tijdens het elf uur durende verhoor van de onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden over de mails en over de dood van de Amerikaanse ambassadeur in Benghazi, waar zij ook verantwoordelijk voor werd geacht. Daarmee boekte Clinton een overwinning op haar Republikeinse critici, die niet hard konden maken dat ze de nationale veiligheid in gevaar heeft gebracht.

Toch blijkt uit peilingen dat Clinton slechte punten scoort als het op veiligheid aankomt, maar daar mag je je niet op verkijken. Er is een verschil tussen hoe mensen tegen haar aankijken, en hun wil om voor haar te stemmen. Veel Democraten zijn niet helemaal dol op haar, maar als ze de concurrentie tegen haar afwegen, stemmen ze toch op Clinton. En op nationaal niveau is dat net zo.

Van bij het begin van de campagne heeft Clinton een straatlengte voorsprong op haar Democratische tegenstanders. Heeft ze de nominatie voor haar partij op zak?

Ghattas: Die lijkt toch binnen handbereik. Veel Democraten vinden haar politiek aantrekkelijker dan de erg progressieve Bernie Sanders. Hij is in sommige staten erg populair en hij trekt grotere massa’s naar zijn bijeenkomsten dan Clinton. Hij zal het vast redelijk goed doen in Iowa en New Hampshire (de eerste twee staten waar voorverkiezingen gehouden worden, nvdr.). Misschien wint hij zelfs in New Hampshire, maar het is zeer de vraag of hij dat momentum lang zal kunnen vasthouden: in maart volgen zuidelijke staten zoals South Carolina of Alabama, en dat wordt moeilijk. Andere uitdagers voor Clinton zijn er niet.

Heeft Sanders met zijn progressieve ideeën Clinton naar links gedwongen?

Ghattas: Ze heeft niet zoveel veranderd aan haar standpunten. Ze verzet zich nu wel tegen de handelsovereenkomst met de landen rond de Stille Oceaan (TPP), hoewel ze die overeenkomst steunde toen ze nog minister was, en ze is nu ook openlijk tegen de Keystone Pipeline (een oliepijplijn tussen Canada en de VS, nvdr.). Bij die twee thema’s moest ze haar linkerflank afdekken om aantrekkelijk te blijven voor de kiezers die naar Sanders neigen.

Eigenlijk heeft Sanders zich veel meer aan haar aangepast, omdat hij zo lang mogelijk in de race probeert te blijven. Hij moest over meer onderwerpen standpunten innemen, specifieke beleidstoespraken geven, meer interviews toestaan, en meer town hall meetings houden. Lange tijd hield hij alleen massabijeenkomsten, maar dat volstaat niet.

De meeste analisten zijn er dan ook van overtuigd dat het voor hem ophoudt na Super Tuesday, wanneer meer dan tien staten tegelijkertijd zullen stemmen. Voorlopig blijft hij in de race, omdat dat bij het democratische proces hoort. Zo houdt hij de debatten levendig en worden een aantal belangrijke thema’s uitgediept. Bovendien mobiliseert hij op die manier meer Democratische kiezers die op verkiezingsdag zullen gaan stemmen.

Het Clinton-kamp is zich ondertussen al een poosje aan het voorbereiden op de nationale verkiezingen van 2016. Alleen weten ze nog niet tegen wie ze daar zullen uitkomen, want de groep Republikeinse kandidaten is erg ruim en divers. Haar team beseft dat ze nog niet zeker kunnen zijn van de nominatie, maar ze hebben er wel redelijk veel vertrouwen in dat het goed komt.

Bestaan er grote verschillen tussen Clinton en haar partijgenoot en huidig president Barack Obama?

Ghattas: Die zijn er zeker. Bijvoorbeeld over Syrië. Zij is altijd al voorstander geweest van een meer assertief beleid. In tegenstelling tot Obama wilde Clinton al vanaf het begin van de Syrische burgeroorlog de rebellen bewapenen en een no-flyzone installeren. Niet dat ze een havik is, maar ze vindt wel dat Amerika bij geen enkel groot internationaal conflict aan de zijlijn mag staan. Er is ook haar tegenstand tegen de TPP. Zo legt ze vandaag haar eigen accenten, maar de algemene teneur is dat ze wil voortbouwen op wat Obama heeft bereikt.

Al maandenlang voert de bijzonder agressieve Donald Trump de peilingen bij de Republikeinen aan. Welke impact zal dat op de partij hebben?

Ghattas: Peilingen zijn erg volatiel. Als de voorverkiezingen eenmaal begonnen zijn, zullen we snel zien wie de blijvers zijn. Al wil ik niet gezegd hebben dat Trump niet lang mee kan gaan. Republikeinse kandidaten moeten de uiterst rechtse kiezers aantrekken om de nominatie binnen te halen. En dat kan de genomineerde uiteindelijk in de algemene verkiezing erg zuur opbreken. Het is vrij lastig om kandidaten als Trump of de bijzonder religieuze Ben Carson te overstemmen, zonder je positie in de algemene verkiezingen te ondermijnen. De kiezers tijdens de Republikeinse voorverkiezingenzijn conservatief tot zeer conservatief, maar zo stemt de meerderheid van de Amerikanen niet.

Dat is in het voordeel van de Democraten en Clinton. Zij mikt op een brede basis van linkse, centrumlinkse en centrumkiezers. Dat doet ze vrij ongestoord. Ze kan de nominatie binnenhalen en zonder veel koerswijzigingen in een goede positie komen voor de algemene verkiezingen.

Ziet u een kandidaat bij de Republikeinen die de totale verdeeldheid in de partij kan overstijgen?

Ghattas: Het is een echte worsteling momenteel, maar één man kan het verschil maken: senator Marco Rubio. Hij werkt in stilte, zet op de gepaste momenten zijn beleidsplannen uiteen en brengt nu stilaan zijn campagnemachine in stelling. Hij wordt gezien als de logische vaandeldrager van de Republikeinen.

Velen dachten dat deze Amerikaanse verkiezingen uiteindelijk zouden uitdraaien op een duel tussen twee politieke dynastieën: de Republikein Bush versus de Democraat Clinton. Hoewel hij in het begin enorm veel geld kon binnenhalen, beleeft Jeb Bush een moeizame campagne. Hoe komt dat?

Ghattas: Er is al veel te doen geweest over de vraag wat er aan Bush’ optreden ontbreekt. Hij was gewoon niet klaar, en zeker niet voor de manier waarop de debatten tegenwoordig worden georganiseerd. Die zijn nu veel belangrijker geworden dan toen de Bush-clan helemaal vooraan op het politieke toneel stond.