De Amerikaanse president Barack Obama en zijn Cubaanse collega Raúl Castro ontmoeten elkaar in Panama. Het is voor het eerst sinds 1956 dat de politieke leiders van die landen elkaar ontmoeten.
Marc Vandepitte (docent en Cuba-kenner): Die diplomatieke contacten zijn zonder meer historisch. President Obama stuurt duidelijk aan op een normalisering van de relaties terwijl zijn voorganger George Bush nog uit was op confrontatie. De uiteindelijke impact van de gesprekken is nog niet helemaal duidelijk. Het blijft voorlopig bij intentieverklaringen. Zo zijn er dit jaar opnieuw een Franse en een Duitse bank veroordeeld tot een boete van 700 miljoen en zelfs eenenhalf miljard dollar omdat ze zogezegd illegale dollartransacties uitvoerden met Cuba. Het Amerikaanse Congres moet die sancties en blokkades opheffen. Daar is momenteel geen meerderheid voor.
Is de toenadering dan enkel de verdienste van Obama?
Vandepitte: Dat is overdreven. Obama heeft de veranderende krachtsverhoudingen gewoon correct ingeschat. Andere Latijns-Amerikaanse landen hebben de VS onder druk gezet om Cuba te erkennen. De top in Panama, waar het eerste gesprek tussen Castro en Obama plaatsvond, dreigde zelfs geboycot te worden door verschillende landen als Obama Cuba niet toeliet. Ook binnen de VS werd de druk groter: Cuba bouwt momenteel aan een nieuwe haven vlakbij Havana en Amerikaanse bedrijven vreesden daar uit de boot te vallen. Chinese en Europese concurrenten gaan lopen met alle contracten. Bovendien is de generatie Cubanen die na de revolutie naar de VS vluchtte aan het uitsterven. Ook Amerikaanse Cubanen zijn vandaag in de meerderheid voor een normalisering van de relaties. Die evolutie zal dus echt niet meer worden teruggedraaid. Zelfs als de volgende president een Republikein is, zal hij de ambassade in Cuba niet opnieuw sluiten.
Cuba is nog altijd een communistisch land met één partij. Hebben de Cubanen de strijd met de Verenigde Staten dan gewonnen?
Vandepitte: Zo ervaren zij het zeker zelf. Een hoofdvoorwaarde voor hen was overigens de vrijlating van de Cuban Five. Die vijf politieke gevangenen zaten sinds 1998 in de VS opgesloten, en zijn vorig jaar effectief vrijgelaten. Ook op dat punt hebben ze hun slag thuisgehaald.
Hoe ziet de toekomst van Cuba eruit?
Vandepitte: Voorlopig blijft het embargo van kracht, al wordt er onderhandeld over een oplossing. Het zou een geweldige vooruitgang zijn als Cuba toegang kreeg tot de financiële markten. Maar de haven in Havana en de toename van het Amerikaanse toerisme zullen de economie zeker een boost geven. Politiek verandert er weinig. De Cubanen zeggen: wij leggen de VS geen voorwaarden op, dus hebben zij ons ook niets te dicteren.
Komt het Castro-tijdperk niet stilletjes aan ten einde?
Vandepitte: Die vraag stelt men mij al twintig jaar. Politiek heerst er nog altijd een verrassende stabiliteit en continuïteit. Een nieuwe generatie politici is zich aan het klaarmaken, en ook onder hen is de politieke consensus zeer groot. Cuba is op dat vlak eigenlijk een heel saai land.
