De voormalige Amerikaanse topatleet Bruce Jenner staat als Caitlyn Jenner op de cover van Vanity Fair en wordt zo de bekendste transgender van de planeet.

Petra De Sutter (gynaecologe, Groen-senator en transgender): Ik vond het goed dat Caitlyn Jenner zich met die cover voluit toonde als vrouw, in plaats van na haar operatie in een hoekje te kruipen. Als transgender moet je geen begrip vragen, maar compromisloos tonen hoe je bent. Natuurlijk doet zij dat in een Amerikaanse context, met een eigen talkshow en heel rechtdoorzee. Op een bijna agressieve manier eist ze al haar rechten op als vrouw. Toen ik twaalf jaar geleden hetzelfde proces doormaakte, was ik wat gematigder. Ik probeerde mijn omgeving meer uitleg te geven, zonder mezelf te verstoppen. Maar het belangrijkste is dat ze als bekend figuur andere transgenders troost of hoop kan bieden, want zij hebben het vaak erg zwaar. Daarom praat ik er zelf publiekelijk over, terwijl het me terugvoert naar een periode die erg moeilijk was.

Worstelt u daar nog mee?

De Sutter: Voor mij is mijn vrouw-zijn geen punt, net zomin als andere mannen en vrouwen elke dag blij zijn om hun geslacht. Ik doe wel interessantere dingen dan dat. Ook toen ik vorig jaar op een verkiezingslijst stond, waren het de media die mij als transgender hebben geout, niet ikzelf. Voor mij is het al twaalf jaar een compleet non-issue.

En voor de publieke opinie? Al bij al kreeg Jenner veel positieve reacties. Homo’s hebben het moeilijker gehad.

De Sutter: Werden we twintig jaar geleden in Jambers-achtige programma’s nog als echte freaks neergezet, dan zie je de afgelopen jaren inderdaad dat er enkele transgenders op het voorplan zijn getreden zonder dat dat veel opzien baarde. Ook toen ik vorig jaar werd geout, waren de reacties ofwel lovend – waar ik niet op zat te wachten, ik heb geen verdienste aan mijn transgender-zijn – ofwel schouderophalend.

Zo bekeken is het inderdaad opmerkelijk. In het jaar waarin Amerikaanse homo’s eindelijk mogen trouwen, wordt een transgender zonder veel poeha aanvaard en zelfs gevierd. Ik denk dat mensen bij transgenders beter beseffen hoe zwaar hun leven is. Terwijl homo’s nog steeds tegen dezelfde drogargumenten aanlopen: dat je ervoor kiest om homo te zijn of dat het een modegril is. Men neemt gemakkelijker aan dat je geen geslachtsoperatie laat uitvoeren zonder goede reden.

Toch lijkt het Westen achterop te hinken. Andere culturen hebben niet zoveel problemen met het derde geslacht.

De Sutter:In heel wat culturen, en zeker in Azië, worden transgenders al langer als derde geslacht aanvaard. In het Westen hebben wij het geslacht echter altijd als een duidelijke tweedeling gezien. Mannen met vrouwelijke eigenschappen en vice versa zijn altijd problematisch geweest. Maar er bestaan evenveel soorten transgenders als er transgenders zijn. Niet iedereen wil een geslachtsoperatie, omdat ze zich niet duidelijk man of vrouw voelen. Sommigen zitten ergens tussen de twee in en willen helemaal niet kiezen. Ook de Belgische wet verplicht nog steeds dat wie zijn geslacht wil veranderen gesteriliseerd moet zijn. Voor mensen die geen operatie ondergaan, al was het maar omdat ze die niet kunnen betalen, is het dus onmogelijk om erkend te worden als iemand van het andere geslacht. Waardoor ze bij elke politiecontrole, vacature of grensovergang nog steeds voor een probleem staan. Er is veel vooruitgang, maar dat wil niet zeggen dat de strijd helemaal gestreden is.