Johanna van Castilië staat bekend als Johanna de Waanzinnige, de vrouw die het lijk van haar man door Europa sleept. Is ze echt psychisch gestoord of is de rechtmatige koningin van Spanje het slachtoffer van een samenzwering door de machtsbeluste mannen uit haar familie?
Ze trad op haar vijftiende in een gearrangeerd huwelijk, merkte dat haar echtgenoot dikwijls ontrouw was en moest haar neerleggen bij het feit dat haar vader en oudste zoon haar uit het publieke leven wilden halen. Ze was eenzaam, en kreeg uiteindelijk de bijnaam ‘de Waanzinnige’.
- Koningin van Castilië en Aragon
- Trouwt in 1496 met Filips de Schone en krijgt zes kinderen, waaronder Karel V, latere heerser van Spanje en de Nederlanden
- Staat voor een groot deel van haar heerschappij onder het regentschap van haar vader, haar man, een inquisiteur of haar zoon
- Zit het merendeel van haar leven opgesloten in een klooster of in het kasteel van Tordesillas
De jonge Johanna
Johanna werd in 1479 geboren in Toledo. Ze was de dochter van de katholieke vorsten koningin Isabella I van Castilië en koning Ferdinand II van Aragon.
Johanna had een oudere broer en zus, dus stond het niet op de planning om koningin te worden. Maar Johanna was mooi en slim, en dus begeerd.
Toen Johanna van Castilië in 1496 op een schip gezet werd richting Vlaanderen om uitgehuwelijkt te worden, was ze amper 15 jaar. Samen met Filips de Schone kreeg ze zes kinderen.
Filips was echter een rokkenjager, wat Johanna jaloers maakte. Ze werd als ‘zwak’ bestempeld en werd langs alle kanten tegengewerkt.
Juana La Loca: waarom werd Johanna de ‘Waanzinnige’ genoemd?
Johanna werd het voorbeeld van vrouw en psychiatrie. In haar tijd worden ‘onhandelbare’ vrouwen naar een instelling gestuurd of opgesloten, veel sneller dan bij mannen het geval is.
Johanna is helemaal niet zo krankzinnig als werd beweerd, ze is vooral het slachtoffer van politieke spelletjes. Ze wordt opgesloten in een klooster, en daarmee is de kous af.
Diagnose: pathologische rouw
Als haar ontrouwe man in 1506 overlijdt aan een longontsteking, zakt Johanna, ‘Juana la Loca’, wekenlang weg in een toestand van verdoving. Ze laat het gebalsemde lijk ophalen uit de grafkelder en trekt maanden met de kist door Europa. Ze praat tegen het lijk, slaapt ermee en doet alsof haar echtgenoot nog steeds leeft.
Johanna is een historisch voorbeeld van pathologische rouw of deuil compliqué, waarbij het rouwproces abnormaal verloopt. Het is verlengd, vertraagd, abnormaal intens, of gaat gepaard met depressie, agressie of schuldgevoelens. Het overlijden van de geliefde wordt vaak lang en blijvend ontkend. Die psychotische ontkenning heet de hallucinatorische wenspsychose. Uiteindelijk wordt ze samen met het lichaam van haar Filips opgesloten in het kasteel van Tordesillas, daarna is zijn lijk weggehaald en begraven.
