Factcheck: worden 310.000 of 2700 mensen getroffen door het terugschroeven van het Vlaams opleidingsverlof?

Vanaf 1 september wordt het Vlaams opleidingsverlof sterk ingeperkt door de Vlaamse regering. Vlaams minister van Werk, Zuhal Demir, wil het aantal rechthebbenden terugschroeven om een besparing te kunnen doorvoeren. Volgens het ABVV zullen 310.000 Vlamingen getroffen worden door die beleidsmaatregel. Demir spreekt van 2700 Vlamingen.  Beide cijfers zijn niet uit de lucht gegrepen, maar verwijzen naar verschillende zaken. Het ABVV spreekt over het aantal mensen dat er recht op heeft en dat zou verliezen, Demir over het aantal mensen dat er in 2022-2023 gebruik van heeft gemaakt, maar het nu niet meer zou krijgen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens de socialistische vakbond ABVV zullen 310.000 Vlamingen het recht op het Vlaams opleidingsverlof verliezen door een besparing van Vlaams minister van Werk Zuhal Demir. ‘Op 1 september verliezen 310.000 Vlaamse werknemers hun recht op opleidingsverlof’, kopt het persdossier dat op hun website te vinden is. ‘Ruim 300.000 Vlamingen straks uitgesloten van opleidingsverlof’, werd dat in de titel van een artikel in De Tijd.

Het Vlaams opleidingsverlof (VOV) zorgt ervoor dat elke werknemer die meer dan 50 procent werkt en van wie de werkgever in Vlaanderen gevestigd is een arbeidsmarktgerichte opleiding mag volgen en daarvoor afwezig mag zijn met behoud van (geplafonneerd) loon. De werkgever wordt vervolgens gecompenseerd door de Vlaamse overheid. Demir wil werknemers die minder dan 80 procent of gemiddeld minder dan 28 uur per week werken vanaf 1 september 2025 tijdelijk uitsluiten van dat opleidingsverlof.

Daarnaast heeft Demir de korting die werkgevers krijgen met 30 procent verminderd en worden activiteiten die niets met opleidingen te maken hebben niet meer gesubsidieerd, aldus een persbericht van de minister. 

Tijdens de zitting van 9 juli van de Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie van het Vlaams Parlement legden de Vlaams parlementsleden Eva Platteau (Groen) en Gaby Colebunders (PVDA) dat cijfer van 310.000 Vlaamse werknemers voor aan Demir. Ze vroegen haar of ze die berekeningen kon bevestigen en of ze erop wenste te reageren. ‘Toen ik dat artikel (van De Tijd, nvdr.)  las, heb ik mijn wenkbrauwen toch eens gefronst. In het schooljaar 2022-2023 waren er namelijk 55.000 goedgekeurde dossiers, goed voor 51.500 unieke werknemers. Ik weet dus niet waar men het vandaan haalt dat 300.000 mensen hun recht op opleidingsverlof verliezen’, antwoordde Demir. ‘In de praktijk zou de tijdelijke maatregel in 2022-2023 een impact hebben gehad op 2765 mensen. Dat is dus honderd keer minder dan de 300.000 in de titel van het artikel.’

Later in de zitting gaat Demir nog verder: ‘Ik weet niet via welke berekening men tot 300.000 gekomen is. Volgens mij kan men evengoed zeggen dat het gaat om 500.000 of 600.000 mensen, ervan uitgaande dat iedereen die voldoet aan de voorwaarden dat opleidingsverlof aanvraagt.’

Het ABVV antwoordde Demir met een ‘factcheck’ op zijn website. ‘Demir heeft het over iets anders dan het recht op opleidingsverlof, ze heeft het over het gebruik van het opleidingsverlof. Ze vergelijkt appelen met peren’, lezen we daar. ‘Op 1 september verliezen effectief 310.000 werknemers hun recht op opleidingsverlof. Het probleem is dat het gebruik en de bekendheid van de maatregel vandaag beperkt blijven. Waardoor slechts zo’n 3000 mensen die er nu al gebruik van maken, straks uit de boot vallen.’

Waarop is het cijfer 310.000 gebaseerd?

We gaan in het persdossier op zoek naar de berekening van die 310.000 werknemers. Het ABVV berekende het aantal Vlaamse werknemers die minder dan 80 procent en minder dan 50 procent werken op basis van cijfers van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Uit die berekening blijkt dat vanaf september in totaal 386.683 werknemers zouden worden uitgesloten (p. 3-4). 

Een deel daarvan (dat minder dan 50 procent werkt) was al uitgesloten. Door dat getal van het totale cijfer te verminderen, komt het ABVV op 310.462 werknemers die het recht op Vlaams opleidingsverlof zouden verliezen (p. 4). 

Uit de bronnenlijst kunnen we afleiden dat het ABVV zich baseert op RSZ-cijfers voor het vierde kwartaal van 2024 – de meest recente kwartaalgegevens. In die kwartaalgegevens vinden we het aantal werknemers per type arbeidsprestatie terug. Werknemers die deeltijds werken zijn opgesplitst in acht categorieën. Rond de 50 procent zit de categorie 46 tot 55 procent en rond de 80 procent zit de categorie 76 tot 95 procent. We kunnen dus niet controleren of de cijfers perfect kloppen, al lijken de grootteordes wel correct (p. 41).

Waarover gaat de discussie?

Over het aantal mensen die van het VOV gebruikmaakten en onder de regels die op 1 september ingaan er geen gebruik meer van kunnen maken, zijn het ABVV en minister Demir het in grote lijnen wel eens. ‘In de praktijk zou de maatregel in 2022-2023 een impact hebben gehad op 2765 mensen die hun VOV niet zouden gekregen hebben’, laat de woordvoerder van Demir weten. Het ABVV spreekt in zijn persdossier over ‘ongeveer 3000 werknemers’ voor de periode 2022-2023 (p. 7).

Maar dat zijn reeds verouderde cijfers. Volgens Statistiek Vlaanderen steeg het aantal aanvragen voor het VOV in het schooljaar 2023-2024 met 15 procent tegenover het voorgaande schooljaar. In 2023-2024 zouden meer dan 61.881 unieke werknemers gebruikgemaakt hebben van het VOV. 

Voor het voorbije schooljaar berekende HR-dienst Acerta dat 2,12 procent van alle werknemers gebruikmaken van het VOV. Dat percentage ligt bij arbeiders (2,70 procent) een stuk hoger dan bij bedienden (1,83 procent). Acerta berekende die percentages op basis van een subset van meer dan 289.000 Vlaamse werknemers en noemt daarom geen absolute cijfers voor 2024-2025. ‘Aangezien 30 procent van het opleidingsverlof opgenomen wordt door mensen die deeltijds werken, verwachten we dat de verstrenging de populariteit van het Vlaams opleidingsverlof zal doen dalen’, oordelen de experts van Acerta.