Factcheck: nee, mannelijke bomen zijn niet de ‘voornaamste reden’ voor toename pollenallergie

Omdat vrouwelijke bomen meer onderhoud zouden vragen, zouden gemeenten vaker mannelijke bomen planten. Dat ‘botanische seksisme’ zou leiden tot meer pollenallergie, stelt een populair bericht op sociale media, omdat mannelijke bomen pollen aanmaken. Dat klopt niet: mannelijke bomen maken inderdaad pollen aan, maar de meeste bomen zijn zowel mannelijk als vrouwelijk. En het is niet zozeer het geslacht, maar wel de boomsoort die meer of minder allergische reacties veroorzaakt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘De voornaamste reden waarom er nu zo veel pollen in de lucht hangen, is dat steden en stedelijke gebieden bewust meer mannelijke bomen planten’, zegt een gebruiker in een video op Instagram, die al 37.300 likes kreeg en meer dan 10.000 keer werd gedeeld.

De persoon in de video heeft het over ‘botanisch seksisme’: vrouwelijke bomen zouden meer vruchten dragen en vragen daardoor meer onderhoud, waardoor gemeentebesturen mannelijke verkiezen.

Pollen zijn de microscopisch kleine deeltjes, onzichtbaar voor het blote oog, waarmee planten zich voortplanten, zoals de mens dat met zaadcellen doet. Om vruchten te produceren, moeten pollen van het mannelijke naar het vrouwelijke plantendeel worden overgedragen. Dat kan via de wind gebeuren of dankzij insecten. Pollenallergie wordt meestal veroorzaakt door windbestuivers, aldus professor Didier Ebo (UA/UZA): ‘Die pollen zijn heel licht en kunnen tientallen kilometers ver met de wind meegedragen worden.’

Mannelijke bomen maken pollen aan en het lijkt dan ook logisch dat, wanneer mannelijke bomen in grotere aantallen worden geplant, mensen meer last hebben van pollenallergie. Maar daar valt een belangrijke kanttekening bij te maken. ‘Een boom heeft meestal beide geslachten. Zowel het vrouwelijke als het mannelijke voortplantingsorgaan bevinden zich dan in dezelfde boom’, zegt Astha Tiwari, expert mycologie en aerobiologie bij Sciensano. Er kan dus ook geen sprake zijn van ‘botanisch seksisme’.

Tiwari: ‘Er bestaan wel soorten die mannelijke en vrouwelijke bomen hebben, zoals platanen en populieren. Maar het zijn de bomen met twee geslachten die de meeste pollen verspreiden en hooikoorts veroorzaken.’ Ebo: ‘In onze regio is de ruwe berk de belangrijkste oorzaak van allergieën. Veel meer dan bijvoorbeeld wilgen en populieren.’

Waarom neemt het aantal hooikoortsklachten dan toe? Beide experts wijzen naar de klimaatverandering. Zo begint het boompollenseizoen veel vroeger dan in het verleden. ‘In 2024 viel de piek van de hazelaarpollen al op 6 januari, wat uitzonderlijk vroeg is’, aldus Ebo. Het gras- en onkruidpollenseizoen eindigt dan weer later. Dat zorgt voor een langere blootstelling aan pollen.

Droogte en hittegolven, die door de klimaatverandering vaker voorkomen, zetten planten dan weer onder meer druk, vertelt Tiwari. ‘Daardoor willen ze zich nog meer voortplanten om te kunnen overleven en zullen ze dus ook meer pollen produceren.’

Bovendien duiken er door het warmere klimaat meer uitheemse planten in onze streken op. Ebo: ‘Planten zoals ambrosia die enorm allergeen zijn, komen vooral voor in het zuiden van Frankrijk. Maar nu groeien ze ook in onze contreien. Daardoor zal het aantal allergieklachten eveneens verhogen.’

Beide experts betwisten dus de stelling dat ‘botanisch seksisme’ verantwoordelijk is voor de toename van het aantal hooikoortsklachten. De soort is belangrijker dan het geslacht. Je plant dus best geen berk in je tuin of in een stadsomgeving.