Factcheck: gezonde voeding stelt mogelijk eerste menstruatie uit

‘Gezond eten in de kindertijd kan de eerste menstruatie van meisjes uitstellen (en dat is positief)’, zo lazen we op Scientias.nl. Gezonde voeding kan een invloed hebben op de eerste menstruatie, maar op individueel niveau is dit erg beperkt, en afhankelijk van verschillende factoren. We beoordelen de stelling als eerder waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Scientias.nl lazen we dat gezond eten in de kindertijd de eerste menstruatie kan uitstellen. Er wordt verwezen naar een recent onderzoek waarvoor bijna 7000 Amerikaanse meisjes tussen 9 en 14 jaar rapporteerden wanneer ze voor het eerst menstrueerden. Dat werd vergeleken met hun eetgewoonten.

‘Wat bleek? Meisjes met de gezondste eetpatronen hadden 8 procent minder kans om vroeger hun eerste menstruatie te krijgen dan meisjes die minder gezond aten.’ Een goede zaak, zo klinkt het. ‘Een vroege eerste menstruatie wordt gelinkt aan gezondheidsrisico’s op latere leeftijd, zoals diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en zelfs borstkanker.’

‘Wat zeker klopt, is dat voeding een belangrijke impact kan hebben op de leeftijd van de eerste menstruatie of menarche’, zegt professor Martine Cools, kinderendocrinoloog aan het UZ Gent. ‘In de negentiende en twintigste eeuw zagen we de gemiddelde leeftijd van de menarche zakken van 19 tot 13 jaar. Dat kwam vooral door betere levensomstandigheden: meer en gezondere voeding.

‘De laatste dertig jaar is er op populatieniveau geen grote verschuiving meer geweest. Al zien we op individueel niveau wel dat meisjes met een hogere BMI gemiddeld eerder hun menstruatie krijgen. Wat we de laatste 30 jaar wél zien vervroegen op bevolkingsniveau, is de borstontwikkeling, die het begin van de puberteit inluidt. Dat heeft te maken met een verhoogde BMI en vetmassa, maar ook met hormoonverstoorders, die het borstklierweefsel kunnen activeren.

‘De associatie tussen voeding en menarche kan mogelijk deels verklaard worden door het feit dat ultrabewerkt voedsel meer hormoonverstoorders bevat. En anderzijds: dat wie gezond eet, ook in het algemeen een gezondere levensstijl heeft.’

Dat de menarche uitgesteld wordt, wordt op Scientias.nl als iets positiefs voorgesteld. Maar ook dat nuanceert Cools. ‘Er is inderdaad een belangrijke associatie tussen vroege menarche en meer kans op diabetes. Maar dat heeft eerder met overgewicht te maken.

‘Het risico op hart- en vaatziekten volgt dan weer een U-curve: het kan verhogen bij heel vroege, maar ook bij heel late menarche. Als je kind voor het eerst menstrueert op haar elfde, hoef je je als ouder in ieder geval niet schuldig te voelen. Denken dat dit sowieso komt door ongezonde voeding, is véél te kort door de bocht. Gemiddeld vindt de menarche bij Belgische meisjes plaats op 13 jaar, maar binnen de 11 en 15 jaar is perfect normaal. Veel vroeger – maar ook veel later – is minder gunstig, maar kan verschillende oorzaken hebben.’

Dat beaamt dokter Hilde Dotremont, kliniekhoofd kinderendocrinologie aan het UZA. ‘We weten inderdaad dat vooral de BMI een invloed heeft op de menarche. Een gezond dieet kan dus zeker een positieve rol spelen, maar in dit onderzoek gaat het ook maar om een verschil van hooguit enkele maanden, wat op individueel niveau weinig verschil maakt. De belangrijkste boodschap is dat gezonde voeding belangrijk is: voor onze volledige gezondheid, en ook voor een gezonde ontwikkeling van de reproductieve systemen.’