Factcheck: geen bewijs voor ‘massale vraag’ naar sekswerkers tijdens NAVO-top

Volgens verschillende publicaties zoals De Telegraaf zou de NAVO-top in de avonduren zijn ontspoord in wilde seksfeesten. Er is echter geen sprake van sekswerkers die ‘massaal’ werden benaderd. De escortbureaus die worden geciteerd bevestigen allemaal dat de drukte vergelijkbaar is met andere grote evenementen. Dat geldt blijkbaar alleen voor de zogeheten high class escort services, want voor de andere sekswerkers lijkt de NAVO-top juist nadelig te zijn voor het cliënteel.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Escorts draaien overuren tijdens NAVO-top’, kopte de Nederlandse krant De Telegraaf op woensdag 18 juni.

Het nieuws wordt meteen overgenomen door verschillende Nederlandse sites die daaruit afleiden dat de vraag naar sekswerkers ‘massaal’ zou zijn. ‘NAVO-top zorgt voor topdrukte in Haagse escortscene’, kopt een van die artikels bijvoorbeeld. Ook op sociale media wordt het bericht duchtig gedeeld. ‘NAVO-top ontaardt in morele losbandigheid’, luidt een andere kop.

‘De hoge piefen van het militaire bondgenootschap profiteren massaal van “onze” meisjes van plezier tijdens hun tweedaagse verblijf in De Hofstad’, klinkt het op een van die platformen.

‘En ja, we mogen best eens hardop zeggen wat dat betekent: NAVO-functionarissen, staatslieden en diplomaten komen hier niet alleen voor het beleid. Ze komen voor vertier’, klinkt het zelfs op een ander platform. ‘Wat een diep beschamende vertoning.’

In de bijbehorende video van de originele publicatie vertellen drie eigenaren van escortbedrijven dat zij de komende week veel boekingen verwachten vanwege de NAVO-top. ‘Dat is ook logisch, want zeker op dit soort grote events zit onze doelgroep’, legt Esmee uit, eigenaar van een escortbureau.

Machtige personen die in de avonduren heftig feesten en escorts boeken: het is een clichébeeld dat ook leeft op platformen als X (zoals hier, hier en hier). Een NAVO-feestje van Mark Rutte waar – op kosten van de belastingbetaler – sekswerkers worden geregeld.

Maar klopt dat wel? Is er een massale vraag’ naar sekswerkers?

Mythe of opzettelijke leugen?

De gigantische toename van sekswerkers bij mega-evenementen is een mythe die al decennialang rondgaat – en zelden blijkt te kloppen.

De Franse onderzoeker Véronique Campion-Vincent publiceerde in 2014 een onderzoek naar een vermeende instroom van maar liefst 40.000 sekswerkers tijdens het WK voetbal in 2006, dat in Duitsland werd gehouden. Een groot deel van die sekswerkers zou worden gedwongen door mensenhandelaren om hun werk te doen.

Het getal van 40.000 klopt echter niet: het bleek verzonnen te zijn door een actiegroep waarvan conservatieve politieke partijen, kerken en anti-globalistische activisten deel uitmaakten. De Duitse politie kon slechts 33 uitgebuite vrouwen direct in verband brengen met het WK voetbal.

Wat vooral opvalt aan dit soort urban myths (of zoals Campion-Vincent concludeert: ‘een opzettelijke leugen’), is de morele paniek wanneer het over sekswerk gaat. Het gaat er voornamelijk om of prostitutie al dan niet een legaal beroep moet worden, ook al was dat destijds in Duitsland (net als in Nederland) gelegaliseerd.

Volgens het Franse onderzoek smult het publiek van verhalen over de seksindustrie, voornamelijk omdat het gaat over seksualiteit en onzedelijkheid. ‘Elke serieuze vraagstelling wordt geblokkeerd door deze fascinatie, waardoor extravagante cijfers kunnen circuleren (in de media, nvdr).’

Daarom is het extra pijnlijk dat bij het WK in 2010 (Zuid-Afrika) hetzelfde cijfer van 40.000 werd verspreid. Bovendien werd toen gevreesd dat er een forse piek van hiv-besmettingen zou ontstaan – die uiteraard niet plaatsvond, omdat het wederom om een verzonnen statistiek ging.

Ook bij recente mega-evenementen werd gesuggereerd dat er een gigantische toename van sekswerkers was. In 2023 (door Bild, een Duitse tabloidkrant) en 2025 (door The Daily Mail een conservatieve Britse tabloidkrant) gingen soortgelijke verhalen rond over de gasten van het World Economic Forum (WEF) in het Zwitserse Davos.

En dan is er nog een incident dat direct aan de NAVO-top kan worden gelinkt. Een Georgische delegatie zou in 2010 tijdens de NAVO-top in Lissabon maar liefst 80 prostituees hebben uitgenodigd in hun hotel. Er zouden ook Armeense staatslieden zijn uitgenodigd voor dit wilde seksfeest. De beschuldiging werd tegengesproken door de Georgische delegatie. De beveiliging in het hotel zou zo streng zijn dat ‘zelfs een vogel niet naar binnen kan vliegen’. De oorspronkelijke nieuwsberichten lijken ook te zijn verwijderd door de media die ze destijds hebben geplaatst.

Het probleem van deze verhalen is dat ze grotendeels anekdotisch zijn: een escortdame die op de proppen komt met een verhaal waar weinig kritische vragen over worden gesteld. De Daily Mail kleedde het verhaal over het World Economic Forum eerder dit jaar nog aan met een woordvoerder van de seksdatingapp Titt4tat. Zo’n 300 (trans)vrouwen zouden via de app zijn geboekt in de omgeving van Davos in de periode van het WEF: een recordjaar, aldus de woordvoerder.

Minder advertenties

Bij de NAVO-top in Den Haag was geen stijging van het aantal beschikbare sekswerkers te zien. Integendeel, op Kinky.nl (de grootste advertentiesite voor sekswerkers) staan minder advertenties dan gebruikelijk in deze periode van het jaar.

Zo’n 400 sekswerkers bieden hun diensten momenteel aan, terwijl er in juni 2021, 2022 en 2023 nog tussen de 420 en 460 advertenties stonden gepubliceerd. Dat ontdekte het Nederlandse onderzoeksplatform Pointer, die deze cijfers verzamelde voor een onderzoek naar seksuele uitbuiting via advertenties.

De Haagse sekswerkers hadden het ook echt rustiger dan normaal, concludeert Maria Scali, directeur van SHOP. De werknemers van haar hulp- en dienstverleningsbureau voor sekswerkers hebben op ons verzoek navraag gedaan in de branche. En dat is logisch, want de volledige binnenstad lag plat door de NAVO-top. Escorts krijgen niet zomaar toegang tot de locaties waar delegaties overnachten.

‘Het zou ook een debacle zijn als zo’n bezoek wordt ontdekt’, legt Scali uit. ‘Want dat betekent dat wereldleiders of hun medewerkers zijn blootgesteld aan mogelijk gevaar. Wie controleert de veiligheid in zo’n geval?’ In het centrum afspreken lijkt dus onmogelijk.

Maar volgens de advertentiecijfers en Scali’s navraag was het net buiten het Haagse centrum ook niet drukker dan normaal. ‘De berichtgeving lijkt op een marketingstunt van de escortservices. Ze hebben er nu geen voordeel bij, maar mogelijk wel na de NAVO-top.’

Ook André van Dorst heeft zijn twijfels over de forse toename van seksdates door de NAVO-top. ‘Leuke verhalen moet je wantrouwen’, zegt de vertegenwoordiger van de Vereniging Exploitanten Relaxbedrijven (VER), de Nederlandse beroepsvereniging voor de seksbranche. ‘In deze sector is fantasie altijd het sterkste punt.’

Maar er is een belangrijk onderscheid tussen de sekswerkers: het gaat in dit geval enkel om zogeheten high class escort services. Dat zijn bureaus waar escortdames voor een hoger klantensegment kunnen worden geboekt. En in die wereld is geheimhouding nóg belangrijker. Van Dorst erkent dat de genoemde escortbureaus moeilijk kunnen bewijzen dat ze daadwerkelijk ‘overuren’ moeten draaien. ‘De privacy van klanten is heilig.’

Geen buitensporige drukte

In de originele publicaties, zoals die van De Telegraaf, worden verschillende escortbureaus genoemd. We hebben ze benaderd om te vragen of er daadwerkelijk sprake is van ‘overuren’ en ‘massale’ belangstelling.

Ze bevestigen alle vier dat er een toename is van het aantal boekingen, maar dat die vergelijkbaar is met andere grote internationale evenementen.

‘Een verhoogde aanwezigheid van buitenlandse gasten leidt vrijwel standaard tot extra drukte’, legt Kirsten Lensink (Chloe Consultancy) uit. Het is net zo druk als tijdens de TEFAF (Maastricht), de Dutch Grand Prix (Zandvoort) of de HISWA (Lelystad). ‘Of de drukte volledig toe te schrijven is aan de NAVO-top is lastig te zeggen. Het kan ook deels komen door het mooie weer of het toeristische seizoen.’

Het is dus geen buitengewone drukte, concludeert ook Esmee van escortbureau Eslabelle. Ook zij ziet dat er veel morele verontwaardiging bij dit onderwerp speelt, terwijl het in Nederland een legaal beroep is. ‘Mensen doen hier verkrampt over, maar het gaat er gewoon om dat mensen een goede tijd beleven’, legt ze uit.

Dit artikel verscheen eerst bij Pointer. Het kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon over de NAVO-top van Knack, VRT NWS, Factcheck.Vlaanderen, RTBF, Pointer, het Algemeen Dagblad en Nieuwscheckers.