Factcheck: geen bewijs dat Rusland in drie maanden evenveel wapens produceert als de NAVO in een heel jaar

Volgens Mark Rutte, de secretaris-generaal van de NAVO, zou Rusland in drie maanden evenveel wapens produceren als de NAVO in een jaar. Dat is niet te bewijzen met openbare cijfers. Experts twijfelen bovendien aan de betrouwbaarheid van schattingen van Russische productie.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens de Nederlandse secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte, zou Rusland in drie maanden evenveel wapens produceren als de NAVO in een heel jaar. Dat zei de voormalige Nederlandse premier tijdens zijn openingspraatje op de NAVO-top in Den Haag. ‘Ik denk dat het voor 152-munitie is. Ze produceren in drie maanden wat wij produceren in een jaar. (6:13)’

Rutte deed die uitspraak eerder ook al op bijeenkomsten in Londen en Brussel. Op geen enkel moment liet Rutte vallen op welke gegevens hij zich baseert. Pointer vroeg de NAVO naar een bron, maar die vraag bleef tot 25 juni onbeantwoord.

Rob Bauer, een voormalige hooggeplaatste NAVO-officier, deed een gelijkaardige opmerking in het Nederlandse duidingsprogramma Nieuwsuur. ‘De Russen produceren op dit moment in drie maanden net zoveel als de hele NAVO in een jaar.’ (12:26)

De bewering ging vervolgens een eigen leven leiden op sociale media. Zo verscheen ze in meerdere posts op X (hier en hier).

Maar klopt het wel dat Rusland evenveel wapens produceert in drie maanden als de NAVO slechts in een jaar?

Vier keer meer artillerie-munitie

Uit de context van het gesprek blijkt dat Rutte met zijn uitspraak specifiek doelt op de productie van artillerie-munitie (granaten dus). Waarschijnlijk bedoelt hij de 152 mm granaten van Rusland, die te vergelijken zijn met de 155 mm granaten van de NAVO. Ze zijn geschikt om af te schieten vanuit houwitsers, zwaar geschut dus.

De cijfers achter de bewering dat Rusland vier keer meer artillerie-munitie produceert dan Europa en de VS kunnen we niet terugvinden in openbare bronnen. Wel werd eenzelfde vergelijking al in maart 2024 gemaakt in een artikel op de site van de Amerikaanse tv-zender CNN, al komen zij uit bij een driemaal grotere Russische productie. CNN stelt dat Rusland ongeveer 250.000 artillerie-granaten per maand maakt, oftewel zo’n 3 miljoen per jaar. Europa en de VS samen zouden op dat moment (ruim een jaar geleden) 1,2 miljoen granaten per jaar kunnen maken. CNN baseert zich op anonieme bronnen binnen de NAVO en ‘NAVO inlichtingen-informatie’.

In mei 2024 schrijft de Britse tv-zender Sky news een artikel waarin ongeveer hetzelfde staat. Zij baseren zich op aantallen van het Amerikaanse consultancybureau Bain & Company, dat zich op zijn beurt (volgens het artikel ) baseert op ‘publiek beschikbare informatie’ en komt met een aanzienlijk groter aantal Russische granaten: Russische fabrieken zouden in 2024 zo’n 4,5 miljoen artilleriegranaten maken tegenover 1,3 miljoen granaten uit Europa en de VS. Dat is 3,5 keer meer. Dat nieuws werd overgenomen door andere media zoals Business Insider.

Een woordvoerder van Bain & Company wil niet verder op die aantallen ingaan: ‘Het Sky News-artikel weerspiegelt nauwkeurig wat er werd besproken in een interview met onze expert. Er is echter geen gepubliceerd rapport, dus we kunnen niet verder ingaan op wat Sky News aanhaalde.’

De genoemde aantallen kwamen wel onder vuur te liggen. De onafhankelijke Russische onderzoekssite The Insider noemt de vergelijking scheef: voor de Russische productie zouden verschillende types granaten bij elkaar zijn opgeteld, terwijl dat bij de NAVO-productie niet is gebeurd. Ook zou er niet zijn vermeld dat de productie in NAVO-landen sterk zou gaan stijgen.

Twijfel aan vergelijking

We leggen de vergelijking voor aan enkele experts. ‘Rusland publiceert geen openbare cijfers over het aantal granaten dat ze maken. De schattingen daarvan zijn doorgaans gebaseerd op het aantal granaten dat de Russen in Oekraïne afschieten’, zegt Pieter Wezeman, senior onderzoeker bij het SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) en gespecialiseerd in de wapenindustrie. ‘Als je openbare, betrouwbare cijfers vindt, dan hoor ik het graag.’

Dick Zandee, defensiespecialist van het Clingendael-instituut, ziet dat Europa zijn productie flink heeft opgevoerd: ‘Aan het einde van dit jaar maken wapenproducenten in Europa samen twee miljoen artilleriegranaten.’
Daarnaast stelt Wezeman dat de vergelijking wie de meeste artilleriegranaten maakt niet zo van belang is. ‘Het gaat ook om de kwaliteit van de granaten. Misschien maakt de NAVO er wel minder, maar zijn ze een stuk beter. Komt bij dat je met alleen artilleriegranaten de oorlog niet wint. Het argument dat Rutte gebruikt, lijkt me dus niet het beste argument om te stellen dat NAVO-landen meer geld moeten investeren in wapenproductie.’

Ook Zandee plaatst vraagtekens bij de Russische cijfers: ‘Ik weet niet of die cijfers kloppen. Wie weet wat de Russen precies produceren?’ Ook volgens hem zijn de schattingen vooral gebaseerd op het daadwerkelijke gebruik aan het front: ‘Het blijft een gok op basis van wat de Russen afschieten. De Oekraïners krijgen het allemaal op hun dak, dus die kunnen ongeveer tellen wat er hun richting uit komt en dat kun je dan in een gemiddelde vertalen.’

Dit artikel verscheen eerst bij Pointer. Het kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon over de NAVO-top van Knack, VRT NWS, Factcheck.Vlaanderen, RTBF, Pointer, het Algemeen Dagblad en Nieuwscheckers.