Op sociale media circuleert de bewering dat de Drieklovendam in China de aardrotatie vertraagt met zo’n 0,06 microseconde. Dat klopt: grote massa’s water, zoals een stuwmeer, kunnen een invloed hebben op de draaisnelheid van de aarde. Maar het effect is verwaarloosbaar. Er zijn andere fenomenen, zoals getijden, die meer invloed hebben.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.
Op 2 mei plaatste de Britse krant The Daily Mail een video op zijn TikTokkanaal: ‘China’s megadam vertraagt de rotatie van de aarde, volgens NASA.’ De video is al zo’n 14,9 miljoen keer bekeken en heeft 753.500 likes. In de video gaat het over de Drieklovendam, de grootste waterkrachtcentrale ter wereld, gelegen in Centraal-China aan de rivier Yangtze. De dam is 185 meter hoog, twee kilometer breed en het waterreservoir heeft een capaciteit van 39,3 kubieke kilometer. Vertraagt het stuwmeer van de dam de rotatie van de aarde?
Een vergelijking
De uitspraak over de Drieklovendam is niet nieuw. Hij vindt zijn oorsprong in een studie van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA uit 2005. In dat onderzoek ging de NASA na welke invloed de aardbeving op het Indonesische eiland Sumatra (op 26 december 2004) had gehad op de aarde. Door de aardbeving draaide de aarde iets sneller rond haar as, waardoor die dag 2,68 microseconden korter was. Volgens de onderzoekers was het effect vergelijkbaar met de invloed van de Drieklovendam.
Wanneer zo’n groot stuwmeer gevuld wordt, verandert de massaverdeling op aarde en dat beïnvloedt de draaisnelheid, lieten onderzoekers in 2010 weten aan journalisten van de nieuwssite Business Insider. Maar er zijn een aantal kanttekeningen te maken.
Het effect
Het klopt dat de aarde iets trager draait (niet sneller, zoals bij de aardbeving) door de massa water bij de Drieklovendam, zegt professor glaciologie en klimatologie Philippe Huybrechts (VUB). Maar het gaat slechts over 0,06 microseconden. ‘0,06 microseconden per dag, dat zijn 22 microseconden per jaar. Dat is nog altijd veel minder dan de natuurlijke vertraging die ontstaat door de aantrekkingskracht van de zon en de maan. Het heeft dus niet veel praktische gevolgen.’
Er zijn andere fenomenen die belangrijker zijn. ‘De aarde draait in 24 uur rond haar as, maar soms kun je variaties waarnemen op de korte – volgens het seizoen – en de lange termijn’, weet professor Véronique Dehant (Koninklijke Sterrenwacht van België/ UCL). ‘Dat de rotatie van de aarde af en toe verandert, is dus een natuurlijk fenomeen.’
Zo telde vierhonderd miljoen jaar geleden een dag maar 22 uur, omdat de aarde toen veel sneller draaide. Om die vertraging in te calculeren, worden er jaarlijks in januari en juli schrikkelsecondes gebruikt. Volgens Dehant werd dit jaar zelfs overwogen om een hele seconde af te trekken, omdat de aarde iets sneller draaide. Maar dat is vaak niet nodig, omdat de aarde zichzelf meestal ‘herstelt’.
Getijden en massa’s
Een fenomeen zoals eb en vloed zorgt ervoor dat de aarde steeds trager rond haar as draait. ‘De maan trekt met haar zwaartekracht aan de aarde’, legt Dehant uit. ‘Maar de aarde is niet elastisch, ze veert niet perfect terug. Daardoor ontstaat wrijving, en die werkt als een soort rem. Dat effect laat de rotatie van de aarde geleidelijk vertragen.’
‘Op de korte termijn zijn er ook schommelingen in de aardrotatie. Dat komt doordat de atmosfeer en het water op aarde in beweging zijn.’ De weerfenomenen El Niño en La Niña veroorzaken bijvoorbeeld pieken in de watermassa van de Grote Oceaan. ‘Ook smeltende ijskappen veroorzaken een verplaatsing van massa van de poolgebieden naar elders op aarde, doordat de zeespiegel stijgt’, vertelt Huybrechts.
Conclusie
– Op sociale media circuleert een video van The Daily Mail die stelt dat de Drieklovendam de aardrotatie vertraagt.
– Dat klopt. Het waterreservoir dat door de dam is gecreëerd heeft een heel grote massa. Als dat reservoir volledig gevuld is, verlengt de dag met 0,06 microseconden.
– Dat effect is voor de mens niet waarneembaar en dus verwaarloosbaar.
– Dat de aarde vertraagt, is een natuurlijk fenomeen. Andere factoren dan de Drieklovendam, zoals de aantrekkingskracht van de maan, hebben een groter effect.
– We beoordelen de bewering daarom als eerder waar.
Bronnen
De links naar de gebruikte bronnen zijn terug te vinden in de tekst.
Overige bronnen:
– Telefoongesprek met Véronique Dehant (Koninklijke Sterrenwacht van België/ UCL) op 19 mei 2025.
– Mailverkeer met Philippe Huybrechts (VUB) op 16 mei 2025.
Alle bronnen werden geraadpleegd tussen 15 en 20 mei 2025.
