Factcheck Factcheck Factcheck: ja, volwassenen met ADHD hebben kortere levensverwachting ‘Volwassenen met ADHD leven veel korter’, zo lazen we op de website Scientias.nl. Uit onderzoek en gesprekken met experts blijkt inderdaad dat de levensverwachting van mensen met ADHD gemiddeld genomen een stuk korter is. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Ursula von der Leyen zegt niet dat ze vrije meningen wil censureren Op sociale media circuleert een deel van een speech van de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. Volgens socialemediagebruikers zou ze in de video 'letterlijk oproepen tot censuur'. Dat klopt niet. Von der Leyen vertelt in de clip dat, behalve het weerleggen van foute informatie (‘debunken’), het ook belangrijk is om vooraf te waarschuwen voor manipulatiepogingen of misleidingsstrategieën (‘prebunken’).
Factcheck Factcheck Factcheck: video die zou bewijzen dat bekende personen door USAID betaald zouden zijn is vals Online circuleert het gerucht dat de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID verschillende bekende Amerikaanse personen betaald zou hebben om naar Oekraïne af te zakken. Dat klopt niet. De video is vals en waarschijnlijk van Russische makelij.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat USAID 4 miljoen dollar heeft betaald aan Time Magazine Online circuleert de claim dat het Amerikaanse ontwikkelingsagentschap USAID 4 miljoen dollar (3,8 miljoen euro) zou hebben betaald aan het Amerikaanse Time Magazine om de Oekraïense president Volodymyr Zelensky tot ‘Persoon van het jaar’ te verkiezen. Maar daar is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, USAID financierde geen Oekraïense influencers met 4,8 miljoen dollar Volgens socialemediagebruikers heeft het Amerikaanse ontwikkelingsagentschap USAID 4,8 miljoen dollar uitbetaald aan Oekraïense influencers. Dat klopt niet. Hoewel er 4,8 miljoen dollar werd besteed aan de selectie en training van Oekraïense influencers om Russische desinformatie te bestrijden, kwam dat geld niet van USAID, maar van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Bovendien werd het geld betaald aan een Amerikaans bedrijf dat de selectie en training voorzag, en niet rechtstreeks aan de influencers zelf.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen oorzakelijk verband aangetoond tussen flossen en minder kans op beroerte ‘Flossen kan risico op beroerte met 44 procent verminderen’, zo lazen we op de website van The Sun. Experts wijzen op het belang van een goede mondhygiëne. Maar er is geen oorzakelijk verband aangetoond tussen flossen en minder kans op beroerte. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, DPG Media liet zich niet betalen door USAID Op sociale media circuleert de bewering dat het Belgische mediabedrijf DPG Media financiering ontving van het Amerikaanse agentschap voor ontwikkelingshulp USAID. Dat klopt niet. DPG ontving een lening van de Europese Investeringsbank voor de ontwikkeling van digitale technologieën. Van financiering door USAID is geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat amish-kinderen geen kanker, diabetes of autisme zouden krijgen Kinderen uit amish-gemeenschappen zouden geen kanker, diabetes of autisme ontwikkelen. Dat lezen we in verschillende posts op sociale media. Volgens socialemediagebruikers komt dat omdat de amish hun kinderen niet laten vaccineren. Maar dat klopt niet. De drie komen wel voor binnen amish-gemeenschappen, en de vaccinatiegraad ligt er niet op nul.
Factcheck Factcheck Factcheck: neen, de Amerikaanse overheid betaalde geen miljoenen aan persagentschap Reuters Tesla- en X-baas Elon Musk stelt dat de Amerikaanse overheid een miljoenencontract had lopen met persagentschap Reuters voor ‘grootschalige sociale misleiding’. Maar het contract, dat tijdens de eerste ambtstermijn van Trump werd afgesloten, werd niet met persagentschap Reuters afgesloten, maar met Thomson Reuters Special Services (TRSS). Bovendien werd TRSS niet ingehuurd om op grote schaal mensen te misleiden, maar om sociale misleidingoperaties tegen te gaan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, chemotherapie vergroot kans op herval bij borstkanker niet ‘Chemotherapie vergroot risico op terugkeer (borst)kanker’, zo lazen we op de website ABC Gezondheid. Experts verwijzen naar grootschalige klinische studies waaruit juist blijkt dat chemotherapie de overlevingskansen bij borstkanker significant kan vergroten en de kans op herval verkleinen. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt dat de klimaatimpact van haring en makreel relatief klein is ‘Wil je vis eten met minimale klimaatimpact? Kies dan voor soorten zoals haring en makreel’, zo lazen we in Goed Gevoel. Volgens experts klopt het dat deze soorten een veel kleinere klimaatimpact hebben dan pakweg kabeljauw We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: video die moet bewijzen dat ruimtevaart ‘niet echt is’, is gemanipuleerd Online circuleert een video met daarin het team van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA datin 2019 naar het Internationaal Ruimtestation afreisde. In de video is ook een technicus te zien die zich schijnbaar wil verstoppen voor de camera, en daar niet in slaagt. Volgens sociale mediagebruikers bewijst de video dat de NASA, en met uitbreiding de ruimtevaart, ‘niet echt is’. Maar de video is gemanipuleerd. De technicus blijkt achteraf op de beelden gemonteerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen militair konvooi dat op weg is naar de Amerikaans-Mexicaanse grens Online circuleert een video waarin volgens socialemediagebruikers te zien is hoe een konvooi tanks naar de Amerikaans-Mexicaanse grens wordt getransporteerd. Dat zou een gevolg zijn van het aantreden van Donald Trump als Amerikaans president. Maar de video werd in Polen gemaakt, niet in de Verenigde Staten.
Factcheck Factcheck Factcheck: bericht over Ierse trans vrouw die trouwt met zichzelf is satire Online circuleert het bericht dat een Ierse trans vrouw met zichzelf getrouwd zou zijn. Veel socialemediagebruikers nemen het bericht voor echt aan, maar dat is niet terecht. Het gaat om een satirisch bericht van de Ierse satirische site Ireland on Craic.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit schip heeft geen invloed op het weer Online circuleert een video van een schip, dat ingezet zou worden voor weermodificatie. Dat klopt niet. Het gaat om een drijvende elektriciteitscentrale, die op verschillende plaatsen ter wereld kan ingezet worden om stroomtekorten op te vangen.
Factcheck Factcheck Factcheck: om het norovirus te vermijden, is water en zeep doeltreffender dan alcoholgel ‘Handenalcohol blijkt een stuk minder effectief te zijn tegen het norovirus dan het wassen van de handen met water en zeep’, zo lazen we op de website van Magriet. Volgens experts zijn ‘naakte virussen’ zoals het norovirus inderdaad moeilijker te desinfecteren. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs WEF-voorzitter Klaus Schwab zei dat bosbranden in Californië door de mens zijn veroorzaakt Online circuleert het bericht dat WEF-voorzitter Klaus Schwab zou hebben gezegd dat de verwoestende bosbranden in Californië een plan waren om plaats te maken voor de aanleg van een ‘smart city’. Maar er is geen bewijs dat Schwab deze uitspraak deed.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen jeugdfoto van Britse premier Keir Starmer met sekscrimineel Jimmy Savile Online circuleert een foto waarop de Britse eerste minister Keir Starmer zou te zien zijn als kind, met aan zijn zijde de voormalige BBC-presentator en seksuele crimineel Jimmy Savile. Maar de jongen op de foto is niet Starmer.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Fauci zei niet dat de meeste slachtoffers van de Spaanse Griep veroorzaakt werden door mondmaskers Online circuleert de stelling dat tijdens de Spaanse Griep de meeste slachtoffers vielen door bacteriële longontstekingen, veroorzaakt door mondmaskers. Dat zou blijken uit een studie die onder meer door de Amerikaanse immunoloog Anthony Fauci werd geschreven. Maar dat klopt niet. In de studie valt het woord mondmaskers niet. Bacteriële longontstekingen waren inderdaad de belangrijkste doodsoorzaak tijdens de Spaanse Grieppandemie, maar die waren zo dodelijk omdat de longen van de slachtoffers al door het griepvirus waren aangetast.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van Syrische leider en zijn echtgenote Online circuleert een foto die de nieuwe Syrische leider Ahmed Hussein al-Sharaa en zijn echtgenote zou tonen. Maar dat klopt niet. De foto toont inderdaad Al-Sharaa, maar de vrouw naast hem is de Syrische dichteres Alaa Mustfa.
Factcheck Factcheck Factcheck: statistische link tussen kaas en slaapapneu strookt niet met de praktijk ‘Meer kaas eten kan gelinkt zijn aan een verkleinde kans op het ontwikkelen van slaapapneu’, zo lazen we op HuffPost. Volgens experts gaat het om een puur statistische correlatie die totaal niet strookt met de praktijk. We oordelen dat er geen bewijs is voor de stelling.
Wereld Wereld World Economic Forum opnieuw van start in Davos: alle complottheorieën nog eens op een rijtje In de schaduw van Donald Trumps inauguratie vindt van 20 tot 24 januari 2025 in het Zwitserse bergdorp Davos het World Economic Forum plaats. Vorig jaar bracht Knack het complotnarratief rond die organisatie in kaart.
Factcheck Factcheck Factcheck: gemiddeld genomen kost sigaret 20 minuten van je leven ‘Een sigaret roken kost je elke keer 20 minuten van je leven’, zo kopte Metronieuws.nl. Volgens experts klopt dit, al verschilt het exacte aantal per individu. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze afbeelding geeft niet aan welke dammen rond Valencia verwijderd zijn Online circuleert een afbeelding waarop te zien zou zijn welkedammen rond Valencia verwijderd zouden zijn vóór de overstromingen van de voorbije maand. Die aanname klopt niet. De screenshot komt van een app waarop burgers zelf oude dammen kunnen aanduiden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen schip dat aangevallen werd door Houthi’s Online circuleert een video waarin een Amerikaans schip te zien zou zijn dat door de Houthi’s, een Jemenitische rebellengroepering, zou zijn aangevallen. Dat klopt niet. Het gaat om oud beeldmateriaal, en toont een Amerikaans schip dat op 17 juni 2017 voor de kust van Japan met een ander containerschip in aanvaring kwam.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zelensky kocht geen luxehotel in de Franse Alpen Op sociale media circuleert het bericht dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een luxehotel zou hebben gekocht in het Franse skioord Courchevel. Dat klopt niet. Het gaat om desinformatie van Russische makelij.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze brief is geen bewijs dat er geen uitroeiing van Joden plaatsvond in Auschwitz Online circuleert een brief van het internationale Rode Kruis, waarin zou staan dat er in Auschwitz geen vernietiging van Joden zou hebben plaatsgevonden. De brief is authentiek, maar nergens valt te lezen dat er geen vernietiging van Joden heeft plaatsgevonden in het kamp. Bovendien werd de persoon die het kamp bezocht enkel toegelaten tot het kantoor van de kampcommandant en heeft hij het volledige kamp niet bezocht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit document is geen bewijs dat het slachtofferaantal van de Holocaust overschat is Online circuleert een document dat zou moeten bewijzen dat het dodenaantal van de Holocaust, de systematische vervolging en genocide van Joden door het Duitse naziregime, zwaar overschat zou zijn. Dat klopt niet. Het document, dat weliswaar officieel is en afkomstig is uit de Arolsen Archieven, toont niet het officiële dodenaantal van de Holocaust maar een fractie van het aantal Joodse slachtoffers dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vermoord. Officiële schattingen gaan uit van 5,1 tot 6 miljoen slachtoffers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen gevangene uit de Syrische Sednaya-gevangenis Online circuleert een video waarin te zien is hoe een man met een omzwachteld been uit een taxi wordt gehaald. Alleen: de man hinkt op zijn gebroken been verder. Volgens socialemediagebruikers gaat het om een slachtoffer uit de Syrische Sednaya-gevangenis. Maar dat klopt niet. Het gaat om een humoristisch filmpje dat in de Iraakse hoofdstad Bagdad werd gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze drijvende elektriciteitscentrale had geen invloed op de overstromingen in Valencia Online circuleren video’s en foto’s van een groot schip, dat kort voor de overstromingen van 29 oktober voor de Valenciaanse kust voor anker lag. Volgens socialemediagebruikers was het schip in staat om het weer te modificeren. Dat klopt niet. Het gaat om een drijvende elektriciteitscentrale die eind september voor de kust van de Canarische Eilanden aanmeerde.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Noorwegen hoeft geen 151 windmolens te verwijderen Online circuleert het bericht dat Noorwegen 151 windmolens moet verwijderen. Maar dat klopt niet. Het gaat om een oud artikel uit 2021. In maart 2024 kwamen de Noorse regering en de inheemse Sami tot een akkoord. De windmolens hoeven niet verwijderd te worden, in ruil ontvangen de Sami financiële compensaties.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Italiaanse regering heeft geen duizenden migranten aan de poorten van het Vaticaan afgezet Online circuleert het bericht dat de Italiaanse regering duizenden migranten aan de poorten van Vaticaanstad zou hebben afgezet. Dat zou gebeurd zijn als reactie op een speech van paus Franciscus waarin hij zei dat het weren van migranten een zonde is. Maar van zo’n actie van de Italiaanse regering is nergens een spoor terug te vinden. Ook een woordvoerder van Vaticaanstad heeft geen weet van zo’n actie.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Mark Rutte dreigde om VS uit NAVO te gooien Op sociale media circuleert een quote die wordt toegeschreven aan voormalig Nederlands premier en huidig secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte. Daarin zegt Rutte dat indien toekomstig Amerikaans president Donald Trump Oekraïne aan Russisch president Vladimir Poetin zal overgeven, hij de Verenigde Staten uit de militaire alliantie zal zetten. Maar er bestaat geen bewijs dat Rutte dat daadwerkelijk heeft gezegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Spaans Meteorologisch Agentschap heeft niet toegegeven dat Spanje besproeid wordt om het weer te manipuleren Op Telegram circuleert de bewering dat vier medewerkers van het Spaanse Meteorologische Agentschap (AEMET) bekend zouden hebben dat Spanje met looddioxide, zilverjodide en diatomiet zou besproeid worden om zo het weer te manipuleren. Maar dat klopt niet. Volgens AEMET heeft geen enkele medewerker dergelijke getuigenis afgelegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen vierende Nederlanders na aanval op Israëlische Maccabi-supporters Online circuleert een video waarin een groep Nederlanders te zien is die in een kerk pro-Palestijnse leuzen scanderen. Volgens socialemediagebruikers zouden ze de aanval op Israëlische voetbalsupporters vieren. Maar het gaat om een oude video, gemaakt in mei 2024, na een evenement rond persvrijheid waar ook een Palestijnse fotograaf aanwezig was.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, je hoeft geen uur te wachten voor je ’s morgens koffie drinkt ‘Koffie drink je het best pas een uurtje na het opstaan, anders raakt je lichaam meteen gewend aan de cafeïne en heb je dan steeds meer koffie nodig om wakker te worden’, zo lazen we in Goed Gevoel. Volgens experts klopt dit niet. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: hangt het van de gemeente af of een student een leefloon krijgt? In een opiniestuk stelt professor corporate finance Rudy Aernoudt (UGent) dat studenten te makkelijk een leefloon krijgen en dat de gemeente waar ze zijn gedomicilieerd daarin doorslaggevend is. In principe zijn de voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om een leefloon te krijgen overal dezelfde, maar uit een Pano-reportage over het OCMW in de Brusselse gemeente Anderlecht is gebleken dat die voorwaarden niet overal even streng worden gecontroleerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt dat je beter je neus ophaalt dan hem te snuiten ‘Je neus snuiten is eigenlijk helemaal niet goed voor je. Voor je eigen gezondheid én die van anderen is het veel beter om je neus op te halen’, zo lazen we op Metronieuws.nl. Volgens experts klopt dat. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet hoe een man stembiljetten voor Trump vernietigt Op sociale media circuleert een video waarin te zien zou zijn hoe een man stembiljetten voor de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump vernietigt. Maar de video is in scène gezet en maakt deel uit van een Russische desinformatiecampagne.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, korte microwandelingen zorgen er niet per se voor dat je gezonder wordt Zeer korte microwandelingen van een paar seconden maken je gezonder, claimt De Telegraaf. Experts vinden de interpretatie te ver gezocht. Knack beoordeelt de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, gebakken aardappelen zijn niet gezonder dan gekookte ‘Afgekoelde aardappelen bakken is, zelfs met een beetje mayonaise, nog veel gezonder dan ze direct opeten’, zo lazen we op de website van AD. Volgens experts bevatten afgekoelde en gebakken aardappelen meer resistent zetmeel, maar dat maakt ze nog niet gezonder. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, horrorfilms zijn niet slecht voor de gezondheid ‘Horrorfilms zijn slecht voor je gezondheid’, zo kopte de Nederlandse website Amayzine. Maar volgens experts is het bekijken van zo’n film perfect veilig. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘steun aan de taliban’ staat niet in het PVDA-programma In de talkshow De tafel van Gert stelt N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever dat in het programma van de PVDA ‘steun aan de Taliban’ zou staan. Dat is noch in het nationale, noch in het Antwerpse stadsprogramma van die partij terug te vinden. In een reactie laat De Wever weten dat hij zijn uitspraak baseerde op een passage in het verslag van een PVDA-congres in 2008, maar ook in die tekst vinden we geen sluitend bewijs voor de claim van De Wever.
Factcheck Factcheck Factcheck: kleine maar intense work-outs van tien minuten helpen bij spierbehoud Fitness microdosing, korte maar intense work-outs van tien minuten, zou helpen om je spiermassa te behouden. Dat lezen we in De Telegraaf. En dat klopt, zeggen experten. Maar reken er niet op dat zo’n korte trainingssessies ook je spieren gaan versterken.
Factcheck Factcheck Factcheck: kun je een jetlag vermijden door je slaap- en eettijden voor je vertrek aan te passen? Touroperator TUI biedt samen met maaltijdboxenleverancier HelloFresh een preventief slaap- en voedingsschema aan dat ervoor zou zorgen dat reizigers minder hinder ondervinden van het uurverschil op hun verre bestemming. In theorie kun je de symptomen van een jetlag beperken door je slaap- en eetpatroon al voor je reis geleidelijk op te schuiven, zeggen specialisten, maar in de praktijk is dat een pak moeilijker dan de touroperator in zijn reclame laat uitschijnen. Dat je er een jetlag mee kunt voorkomen, is daarom overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, lawaai kan invloed hebben op vrouwelijke vruchtbaarheid ‘Geluidsoverlast kan vrouwelijke vruchtbaarheid schaden’, zo kopte de Britse website Women’s Health. Uit onderzoek blijkt inderdaad een beperkt verband tussen verkeerslawaai en verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen. Al kunnen ook andere factoren meespelen. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen bombardement op Tel Aviv Op sociale media circuleert een video waarin een bombardement in Tel Aviv te zien zou zijn. Dat klopt niet. Het gaat om een oude video van een drone-explosie in Moskou die in juli 2023 plaatsvond.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet hoe Netanyahu wegloopt van Iraanse bombardementen Op sociale media wordt een video gedeeld waarin de Israëlische premier Benjamin Netanyahu te zien is terwijl hij zou wegvluchten voor de Iraanse bombardementen. Dat klopt niet. Het gaat om een video uit 2021, toen Netanyahu zich moest haasten voor een stemming in de Knesset, het Israëlische parlement.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, lachtherapie kan een oplossing zijn tegen droge ogen ‘Een team van Britse en Chinese onderzoekers heeft ontdekt dat lachtherapie minstens zo effectief is tegen droge ogen als het nemen van oogdruppels’, zo lazen we op Metronieuws.nl. Bij jonge Chinezen met milde droge ogen kan lachtherapie inderdaad even goed werken, al kan dit niet veralgemeend worden en zijn langetermijnresultaten niet bekend. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Wereld Wereld Irankenner Elly Mansoury: ‘Het Iraanse regime heeft een enorm legitimiteitsprobleem’ Iran zit gevangen in zijn eigen retoriek, zegt politicologe Elly Mansoury (VUB). ‘Op het moment dat het Iraanse regime de strijd tegen Israël opgeeft, is het ermee gedaan.’
