Een financiële revolutie in het Amerikaanse universiteitssysteem kan grote gevolgen hebben voor Europese en Belgische basketbalclubs.
Jarenlang stond de NCAA, de organisatie die sportcompetities reguleert voor universiteiten in de VS, voor strikt amateurisme. Studenten mochten geen geld verdienen. Beurzen dekten alleen inschrijvingsgeld en huisvesting.
Die regels werden in Amerikaanse rechtbanken betwist. Atleten genereerden miljoenen voor universiteiten, en konden daar zelf niet van profiteren. In 2021 brak de NIL (Name, Image, Likeness)-regelgeving het model open. Spelers konden plots verdienen aan hun naam, beeltenis en gelijkenis via sponsorcontracten. Sommigen verdienden tot 1,2 miljoen dollar per jaar.
Vanaf 1 juli 2025 wordt nu het Revenue Sharing Model geïntroduceerd. Dat wordt mogelijk gemaakt door een schikking in de rechtszaak House v. NCAA, die de amateurregels verder uitholde. Het nieuwe model staat ook directe betalingen aan studenten toe. Grote universiteiten mogen, naast NIL-deals, tot 20,5 miljoen dollar per jaar verdelen – dat bedrag zal de komende tien jaar stapsgewijs stijgen. Een groot deel daarvan zal naar de populairste twee sporten gaan in de NCAA: American football en basketbal.
Grotere salarissen
De financiële slagkracht van de Amerikaanse universiteiten komt voort uit enorme inkomsten van tv-rechten, sponsoring en ticketverkoop. De totale inkomsten van NCAA Division I-sportprogramma’s bedroegen in 2024 ruim 14 miljard dollar. March Madness, het eindtoernooi van de NCAA-basketbalcompetitie, genereerde vorig jaar alleen al 900 miljoen dollar.
Door het Revenue Sharing Model kunnen universiteiten jonge Europese basketbalspelers voortaan tot enkele honderdduizenden dollars per jaar betalen. Dat is een veelvoud van wat ze zelfs bij Europese topclubs kunnen verdienen. In België gaat het om salarissen van hooguit vier cijfers. Vooral vrouwen, die in Europa minder verdienen, zien het als een gouden kans.
Volgens de Wereldbasketbalbond FIBA is het aantal Europese spelers dat de stap naar de NCAA zette de laatste vier jaar al sterk gestegen: plus 48 procent voor vrouwen, plus 27 procent voor mannen. 64 procent gaf aan dat de NIL-regelgeving de belangrijkste reden was. Door de veel hogere vergoedingen via het Revenue Sharing Model zal deze stijging de komende jaren nog verder toenemen. Nu al komt 13 procent van de NCAA-atleten van buiten de VS.
Staking dreigt in de WNBA: Amerikaanse basketbalvrouwen verdienen bijna honderd keer minder dan de mannen
Spelers haken af voor nationale teams
Het nieuwe systeem vormt een bedreiging voor het Europese basketbalmodel, ook in België. Clubs investeren fors in jeugdopleidingen. Ze hopen dat talenten doorstromen naar het eerste team of een transfervergoeding opleveren bij een overstap naar een Europese topclub of de Amerikaanse NBA. Maar als jonge spelers vroegtijdig naar de NCAA vertrekken, krijgen clubs vaak niets. Zelfs de basketbalacademies van Real Madrid en FC Barcelona staan nu onder druk.
In België dreigt het vertrek van talentvolle jongeren het niveau van de nationale competitie verder te ondermijnen. Onder meer Oskar Giltay (18) en Jo Van Buggenhout (22), van Limburg United, en Noah Meeusen (19), van kampioen BC Oostende, maken de overstap naar een Amerikaanse universiteit. Bij de vrouwen trekt ook Zhen Verburgt (18), van Phantoms Boom, naar de VS. Thijs De Ridder (22), uitblinker bij het Spaanse Bilbao, doet hetzelfde.
‘Dit kan voor onze clubs een groot probleem worden’, bevestigt Koen Umans, general manager van de Belgian Cats en secretaris-generaal van Basketbal Vlaanderen. Hij ziet nog een nadeel. ‘Onze nationale U20-ploeg zal tot zes à zeven spelers missen voor het komende EK (dat start op 12 juli, nvdr). Hun Amerikaanse colleges eisen hen nu al op voor een zomerprogramma. De voorbije twee jaar zijn we twee keer vierde geworden op het EK U20. Dat wordt onmogelijk. Onze talentvijver is niet groot genoeg om dat op te vangen.’
FIBA werkt aan een juridisch kader om clubs te beschermen. Een belangrijke aanbeveling is betere voorlichting aan jonge spelers over de NCAA-route, onder meer over complexe visum- en belastingkwesties. Daarnaast pleit FIBA voor een Europees leensysteem. Clubs zouden spelers kunnen uitlenen aan de NCAA, hun rechten behouden en een deel van de NCAA-inkomsten ontvangen. Dat zou Europese clubs financieel ondersteunen en hun jeugdopleidingen levensvatbaar houden.
NBA-basketballer Toumani Camara: ‘Ik ben bijzonder trots op mijn roots. België zal altijd deel van mij blijven’
