Zoals de aanvallen door Vikings in boeken werden neergeschreven, lijkt het volkje monsterlijk, zelfs rekening houdend met de middeleeuwse oorlogsvoering. Maar dat beeld zou meer dan overdreven zijn. ‘De Vikings waren een soort vrijhandelaars.’
Anders Winroth, professor in geschiedenis en auteur van ‘The age of the Vikings’, betwist op de website van National Geographic het clichébeeld dat we van Vikings hebben. Winroth is een van vele onderzoekers die menen dat het volk niet bloeddorstiger was dan andere krijgsmannen uit die periode.
‘In 782 bijvoorbeeld, onthoofdde Karel de Grote – die nu gezien wordt als diegene die Europa verenigde – 4.500 Saksische gevangenen in één dag’, vertelt Winroth op de nieuwssite. ‘De Vikings zijn nooit zo efficiënt geweest.’
Slechte PR
Maar de Vikings leden onder slechte PR. Ze vielen een maatschappij aan die meer geletterd was dan zij zelf. De meeste vertellingen over Vikings komen dan ook van hun slachtoffers. ‘En laat overdrijving nu net een belangrijk kenmerk zijn in de Europese Vikingverhalen’, zegt de professor. Bovendien waren Vikings paganisten, wat door christenen als heidens en duivels bestempeld werd.
In werkelijkheid, zo zegt Winroth, ‘waren de Vikings een soort vrijhandelaars’. Achter het agressieve beeld van oorlogsvoering, schuilen namelijk ook aspecten van een dagelijks ontwikkeld leven. Het waren ambachtsmannen die handel dreven met de Arabische wereld en nederzettingen hadden in Groenland en Nova Scotia. Hun schepen waren vernuft en eigenlijk bleef een groot deel van de bevolking gewoon thuis als er raids werden uitgevoerd.
Monetaire stimulus
De Noormannen zorgden volgens de professor zelfs voor een broodnodige monetaire stimulus in West-Europa op een cruciaal moment. De handel van de Vikings leidde tot een instroom van Arabische dirhams, wat het pad effende voor de overgang van ruilhandel naar een munteconomie.
Anderen vinden dat Winroths theorie – het geweld niet belichten, maar de gelijkenissen met andere Europeanen benadrukken – te ver gaat.
‘Natuurlijk waren andere Europeanen gruwelijk’, zegt Tom Shippey, professor Engels aan de Universiteit van Saint Louis, op de nieuwssite. ‘Maar waarom wonnen de Vikings alle oorlogen?’
Het antwoord, meent Shippey, is dat Vikings hun krijgsmannen vereerden als helden en zich niets van de dood aantrokken. Bovendien, zegt Martin Arnold van de Universiteit van Hull, had de paus destijds de christelijke oorlogsvoering beperkingen opgelegd en gedreigd met excommunicatie voor leiders die onterecht agressief waren. De Vikings daarentegen, kenden geen macht die op die manier boven hen stond.
Winroth verklaart de vele overwinningen dan weer door het feit dat de snelle en sterke schepen van de Vikings de vijand telkens weer verrasten. Een verklaring die Shippey niet tevredenstelt.
‘Geen reden om elkaar uit te moorden’
De Vikings werden niet tot oorlog gedreven door een voorliefde voor bloedvergieten, zegt Winroth op National Geographic. De raids werden gestuwd door pragmatische overwegingen. Ze wilden er geld uithalen of de macht van de stamhoofden vergroten. Ze wilden hun vijanden er ook van weerhouden het christendom naar Scandinavië uit te breiden. ‘De Vikings vochten om hun levenswijze te verdedigen’, zegt Robert Ferguson, auteur van ‘The Vikings’.
Winroth staaft zijn mening met voorbeelden waarbij Vikingleiders over betalingen onderhandelden.
Voor de Slag bij Maldon in Engeland, zegt hij, riep een boodschapper van de Vikings meer dan 3.000 Saksische soldaten toe, dat het beter zou zijn om gewoon te betalen, want ‘er was geen reden om elkaar uit te moorden.’ Maar de Engelsen besloten te vechten, gaat Winroth voort, en ze werden verslagen. ‘Zoals iedereen, wilden de Vikings veeleer hun slag slaan door te onderhandelen dan een verlies te riskeren.’
Noorman verdedigde België
Volgens de professor was het dan ook niet zo dat elke plaats die door de Vikings aangevallen werd, met de grond gelijkgemaakt werd. Ondanks herhaalde beweringen in geschriften dat ‘alles vernietigd werd’. ‘De handelspost van Dorestad, in het huidige Nederland, werd tot vier keer toe in vier jaar tijd aangevallen in 834’, vertelt Winroth. ‘Toch bleef de regio in volle bloei. Een groot deel van de handelaars daar, waren dan ook Scandinavisch.’
De Noormannen waren volgens Winroth destijds ook echt verweven met de Europeanen. ‘In de jaren 840 plunderde de Viking Rurik enkele kustregio’s in het koninkrijk van keizer Lotharius – het huidige België en Nederland. Rurik werd uiteindelijk aangenomen door de keizer om diens land te verdedigen tegen andere raids door Vikingen’, legt Winroth uit. ‘Dat werd vaak gedaan. Zo werd Rurik een soort van Europese prins.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier